Uzbékistan

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
O‘zbekiston Respublikasi
O‘zbekiston Jumhuriyati
Bandéra Uzbékistan Lambang Uzbékistan
Motto
Lagu
O`zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi
Location of Uzbékistan
Location of Uzbékistan
Ibu kota
(jeung kota panggedéna)
Tashként
Basa resmi Uzbék
Pamaréntah Républik
 -  Présidén Shavkat Mirziyoyev
 -  Perdana Menteri
Kamerdékaan
Aréa
 -  Total 447.400 km² (56)
 mil² 
 -  Cai (%) 4,9%
Populasi
 -  Perkiraan  2005 26.851.195 (42)
 -  Sénsus -
 -  Kapadetan 60 /km² (111)
 /mil²
GDP (PPP) Perkiraan 2005
 -  Total AS$45,75 miliar (74)
 -  Per kapita AS$1.766 (154)
Mata uang Som (UZS)
Zona wanci (UTC+5)
 -  Usum panas (DST)  (UTC+5)
TLD Internét .uz
Kode telepon +998

Républik Uzbékistan (atawa Uzbékstan atawa Ozbékistan), nami resmina Républik Uzbékistan (basa Uzbék: O‘zbekiston Respublikasi atawa O‘zbekiston Jumhuriyati; Sirilik: Ўзбекистон Республикаси; basa Rusia: Республика Узбекистан), nyaéta hiji nagara di Asia Tengah, nu saencanna téh wewengkon ti Uni Soviét. Nagara anu daérahna kakurung daratan ieu tepung wates jeung Kazakhstan di kulon jeung kalér; Kyrgyzstan jeung Tajikistan di wétan; jeung Apganistan jeung Turkménistan di kidul. Bsa resmina téh ngan basa Uzbék, nyaéta kaasup basa Turk, tapi basa Rusia tetep digunakeun, titinggal pamaréntahan Soviét. Kirang leuwih 1 juta suku Tajik, kalompok étnis nu sarumpun jeung bangsa Pérsia, nyicingan nagara ieu,[1] ogé mangrupa 4,8% ti populasi.[2] Kecap Ozbek diwangun ti oz ("sajati/asli") jeung bek ("pamingpin/bangsawan"), jadina "Ozbek" téh hartina "bangsawan" atawa "pamingpin sajati".

Sajarah[édit | édit sumber]

 Artikel utama: Sajarah Uzbékistan.

Wewengkon Uzbékistan geus dicicingan ti milennium kadua SM. Aya papanggih pakakas purba manusa jeung monumén-monumén di wewengkon Ferghana, Tashként, Bukhara, Khorezm (Khwarezm, Khorasmia), jeung Samarkand.

Alexander Agung nalukkeun Sogdiana jeung Baktria dina taon 327 SM, kawin jeung Roxana, murangkalihna pupuhu séké Baktria satempat. Tapi, panalukan ieu rupina heunteu loba nulungan Aléxander sabab rahayat ngalawan hangitna.[rujukan?]

Dina loba abad, wewengkon Uzbékistan dipérintah ku Kakaisaran Iran, saperti Kakaisaran Parthia jeung Sassanian.

Dina abad ka-14 M., Timur, nu diwanoh ogé sabagé Timur Lénk, ngéléhkeun bangsa Mongol jeung ngawangun hiji imperium. Dalam peperanganna, Timur Lenk ngaluaskeun wewengkonna nepi ka Wétan Tengah. Manéhna ngéléhkeun Sultan Ottoman Bayezid I. Bayezid ditangkep jeung maot waktos keur dipanjara. Timur Lenk nyobian ngawangun ibukota imperiumna di Samarkand. Ayeuna, Timur Lenk dianggap sabagé salah sahiji pahlawan ageung di Uzbékistan nu peryogi dina idéntitas jeung sajarah nasionalna. Saenggeus labuhna Impérium Timur Lénk, kaom nomaden Uzbék ngarebut wewengkon ieu. Dina abad ka-19, Kakaisaran Rusia ngamimitian ékspansina jeung nyebar ka Asia Tengah, kaasup ka Uzbékistan.

Propinsi jeung Distrik[édit | édit sumber]

Uzbékistan kabagi kana 12 propinsi (disebut Viloyat), hiji républik otonom, jeung hiji dayeuh indepénden.

Divisi Ibukota Aréa
(km²)
Populaasi (2008)[3] Key
Andijon Viloyati Andijon 4,200 2,477,900 2
Buxoro Viloyati Buxoro (Bukhara) 39,400 1,576,800 3
Farg'ona Viloyati Farg'ona (Fergana)  6,800 2,997,400 4
Jizzax Viloyati Jizzax 20,500 1,090,900 5
Xorazm Viloyati Urganch 6,300  1,517,600 13
Namangan Viloyati Namangan 7,900 2,196,200 6
Navoiy Viloyati Navoiy 110,800 834,100 7
Qashqadaryo Viloyati Qarshi 28,400 2,537,600 8
Qaraqalpaqstan Respublikasi Nukus 160,000 1,612,300 14
Samarqand Viloyati Samarqand 16,400  3,032,000 9
Sirdaryo Viloyati Guliston 5,100 698,100 10
Surxondaryo Viloyati Termez 20,800 2,012,600 11
Toshkent Viloyati Toshkent (Tashkent) 15,300  2,537,500 12
Toshkent Shahri Toshkent (Tashkent) ??? 2,192,700 1

Tempo ogé[édit | édit sumber]

Tumbu luar[édit | édit sumber]

   Tempo ogé Uzbékistan di Wikivoyage

Catetan suku[édit | édit sumber]