Prasasti Sanghyang Tapak

Prasasti Sanghyang Tapak (ogé katelah prasasti Jayabupati atawa prasasti Cicatih), mangrupakeun prasasti kuna tanggal 952 saka (1030 M), diwangun ku 40 baris merlukeun 4 potongan batu pakeun nulis. Dina prasasti disebutkeun ngadegna wewengkon suci ditangtayungan disebut Sanghyang Tapak ku Raja Sunda ngaranna Jayabhupati.
Pamanggihan
[édit | édit sumber]Opat batu ieu kapanggih di gigir walungan Cicatih di Cibadak, Sukabumi, Jawa Barat. Tilu kapanggih deukeut Kampung Bantar Muncang, sedengkeun hiji kapanggih deukeut Kampung Pangcalikan. Prasasti-prasasti ditulis dina aksara Kawi jeung basa kawi.[1] Kiwari éta opat prasasti disimpen di Musieum Nasional Indonésia, kalayan kodeu D 73 (Cicatih), D 96, D 97, jeung D 98.
Tanggal prasasti Jayabupati diusulkeun tanggal 11 Oktober 1030. Nurutkeun Pustaka Nusantara, Parwa III sarga 1, Sri Jayabupati ngarajaan salila 12 taun (952–964) saka (1030–1042 M). Gaya prasasti teh nembongkeun gaya aksara Jawa Timur. Henteu ngan aksara, basa, jeung gaya, tapi ngaran menak raja sarua jeung ngaran karajaan di karaton Dharmawangsa. Sri Jayabhupati dina Carita Parahyangan disebut Prabu Detya Maharaja. Manéhna nyaéta raja Sunda ka-20 sanggeus Tarusbawa.
Eusi
[édit | édit sumber]Alih Aksara
[édit | édit sumber]Nihan alihaksara tilu prasasti kahiji nurutkeun etnolog C.M. Pleyte:[2]
D 73: //O// Swasti shakawarsatita 952 karttikamasa tithi dwadashi shuklapa-ksa. ha. ka. ra. wara tambir. iri- ka diwasha nira prahajyan sunda ma-haraja shri jayabhupati jayamana- hen wisnumurtti samarawijaya shaka-labhuwanamandaleswaranindita harogowardhana wikra-mottunggadewa, ma-
D 96: gaway tepek i purwa sanghyang tapak ginaway denira shri jayabhupati prahajyan sunda. mwang tan hanani baryya baryya shila. irikang lwah tan pangalapa ikan sesini lwah. Makahingan sanghyang tapak wates kapujan i hulu, i sor makahingan ia sanghyang tapak wates kapujan i wungkalagong kalih matangyan pinagawayaken pra-sasti pagepageh. mangmang sapatha.
D 97: sumpah denira prahajyan sunda. lwirnya nihan.
D 98: //O// indah ta kita kamung hyang Hara Agasti purbba, Daksina, Paccima, Uttara, Agniya neritibayabya aicanya urddhadah rawi caci patalapawanahutasanapah bhayu akaca teja sanghyang maho-ratra saddhya yaksa raksa-sa picaca preta sura, Garuda, Graha, kinaramahoraga catwara lokapala Yama Baruna Kuwera bacawa mwang putra dewata Panca kucika nandicwara mahakala du-Rggadewi ananta surindra anakta hyang kalam- R tyu gana bhuta sang prasiddha mulu manarira umasukisarwwajanma ata regnyaken iking sa- patha samaya sumpah pamangmang ni lebu ni paduka haji sunda iriki ta kamung hyang kabeh. .........paka dya umalapa ikan..... i sanghyang tapak ya patyananta ya kamung hyang denta t patiya siwak kapalanya cucup etekna belah dadanya inum rahnya rantan ususnya wekasaken pranantika............. .......i sanghyang kabeh tawat hana wwang baribari cila irikang lwah i Sanghyang tapak apan iwak pakan parnnahnya kapangguh i sanghyang..... ......maneh kaliliran Paknanya kateke dlaha ning dlaha....... .......paduka haji i sunda umade- makna kadarman....... ing samangkana wekaet Paduka haji i sunda sanggum nti ring kulit i kata kamanah ing kanang..... ...... i sanghyang tapak makatepa lwah watesnya i hulu i sanghyang tapak i...... ....... i hilir mahingan i-rikang..... umpi ing wungkal gde kalih. Iwruhhanta kamung hyang kabeh //O//
Tarjamahan
[édit | édit sumber]Tarjemahan D 73, D 96, dan D 97:
Katengtreman jeung karaharjaan. Dina taun Saka 952, bulan Kartika tanggal 12 bagian caang, poé Hariang, Kaliwon, poé kahiji, Wuku Tambir. Ari raja karajaan Sunda, Maharaja Sri Jayabhupati Jayamanahén Wisnumurti Samarawijaya Sakalabuwanamandaleswaranindita Haro Gowardhana Wikramottunggadewa, nyieun tapak suku di Sanghiyang Tapak beulah wetan. Didamel ku Sri Jayabhupati, raja karajaan Sunda. Teu aya anu tiasa ngalanggar aturan ieu. Di bagian walungan ieu, fishing teu diwenangkeun, di wewengkon pamujaan Sanghyang Tapak deukeut hulu cai. Jauh ka wates Sanghyang Tapak anu ditandaan ku dua tangkal gedé. Kitu tulisan ieu dijieun, dijungjung ku sumpah karajaan Sunda.
Tarjamahan D 98:
Kacida éndahna anjeun, O Hiyang Siwa, Agas-Tya, Wetan, Kidul, Kulon, Kaler, Tenggara, Kulon Kidul, Kaler, Kaler, Puncak, nadir, panonpoe, bulan, bumi, cai, angin, seuneu, walungan, kawasaan, akasa, cahaya, Sanghyang Malam, surup, Yaksha, Raksasa, Pisaca (sajenis dongeng, naga-naga), Sura, Garuda, (buaya, Garuda) dunya, Yama, Varuna, Kuwera, Besawa jeung putra Dewata Panca Kusika, banteng Siwa, Mahakala, Dewi Durga, Ananta (Dewa Naga), Surin-Dra, putra Hiyang Kalamercu, Gana (dewa), Buta (samacam raksasa), para arwah. Muga-muga anjeun ogé jelmaan sareng gaduh sadayana. Anjeun ngagerakkeun supata, jangji, sumpah, jeung panggero raja Sunda. Duh, uninga sadayana Hyang.
Referensi
[édit | édit sumber]- ↑ Simanjuntak, Truman; Handini, Retno; Riyanto (ed.), Sugeng (2017-02-19). Karawang dalam Lintasan Peradaban: Seri pertama monografi workshop-penelitian 2015 (Dina basa Indonesia). Yayasan Pustaka Obor Indonesia. ISBN 978-602-433-426-0.
- ↑ Suryaatmana, Emon; Darsa, Undang Ahmad; Erlyane, Ane; Wartini, Tiem (1992-01-01). Paririmbon Sunda (Jawa Barat) (Dina basa Indonesia). Direktorat Jenderal Kebudayaan.