Lompat ke isi

Santika

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas


Panah, salasahiji pakarang perang dina carita wayangan

Santika tina basa Kawi nyaéta pinter, rikat, percéka dina metakeun pakarang.[1] Santik tina basa Kawi, élmu perang.[1] Kasantikaan nyaéta kapinteran dina metakeun pakarang.[1] Tina rupaning berita, cukup bukti-bukti yén rahayat Indonésia dina mangsa baheula geus mikawanoh élmu siasat perang, ngan baé henteu kapanggih kitab-kitab anu ngadadarkeun ieu élmu sacara métodis jeung sistematis.[2]

Salah sahiji kasusastraan Indonésia kuno anu kaitung métodis nyaritakeun siasat perang frontal anu disebut wyuha nyaéta kakawin Barata Yuda.[2]

Siasat perang nurutkeun Kakawin Barata Yuda nyaéta:

  • Ddandda Wyuha, susunan tentara saperti alat paneunggeul.[2]
  • Bhoga Wyuha, susunan tentara saperti oray.[2]
  • Mannddala Wyuha, susunan tentara saperti buleudan.[2] Asambata wyuha, susunan tentara anu bagian-bagianana misah-misah.[2]
  • Pradara Wyuha, susunan tentara pikeun ngagempur musuh.[2]
  • Ddrddhaka Wyuha, susunan tentara anu palebah jangjang jeung lambung dibetot ka tukang.[2]
  • Asahya wyuha, susunan tentara anu teu bisa ditembus musuh.[2]
  • Garuda wyuha, susunan tentara saperti garuda.[2]
  • Sanjaya Wyuha, susunan tentara ngawangun gondéwa.[2]
  • Wijaya Wyuha, susuanan tentara anu saperti gondéwa, tapi lebah hareupna ngelok.[2]
  • Sthulakarnna Wyuha, susunan tentara anu gedé, wangunna mirupa ceuli Karna.[2]
  • Wiçalawijaya Wyuha, susunan tentara anu disebut unggul mutlak, susunanana sarua jeung Sthulakarnna, ngan bagian hareup dua kali lipet leuwih kuat batan Sthulakarnna.[2]
  • Camumukha Wyuha, susunan tentara saperti Bhoga Wyuha, tapi bagian jangjang anu aduhareupan langsung jeung musuh.[2] Godha Wyuha, susunan tentara anu jiga buhaya.[2] Jeung réa-réa deui.

Rujukan

[édit | édit sumber]
  1. a b c Panitia Penerbitan Kamus Basa Sunda. 2008. Kamus Sunda R.A. Danadibrata. Bandung: Kiblat Utama. ISBN 979-3631-91-0
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p Wirjosuparto, R.M. Sutjipto. 1966. Kakawin Bharata-Yuddha. Jakarta: Bharatara