Témbongkeun sumber pikeun Andés

[[Berkas:Andes Chile Argentina.jpg|thumb|250px|Pegunungan Andés ngawangn untuyan pagunungan pangpanjangna di dunya]]
[[Berkas:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg|thumb|250px|Cono de Arita, [[Provinsi Salta (Argentina)|Salta]] ([[Argentina]])]]
'''Pagunungan Andés''' ([[Basa Quéchua]], ''anti'', "jawér jangkung") nyaéta [[pagunungan]] pangpanjangna sadunya anu ngawangun untuyan [[palataran luhur]] sapapanjang [[basisir]] kulon [[Amérika Kidul]].{{fact}} Ieu pagunungan panjangna leuwih ti 7.000&nbsp;km, rubakna ngahontal 500&nbsp;km di sawatara tempat (pangrubakna dina 18° nepi ka 20° LS), jeung mibanda luhurna rata-rata 4.000 m.{{fact}} Ieu pagunungan ngajepat nhaliwatan tujuh nagara: [[Argéntina]], [[Bolivia]], [[Chili]], [[Kolombia]], [[Ékuador]], [[Péru]], jeung [[Pénézuéla]], anu kadang kala disebut "Nagara-Nagara Andéan" (''Andean States'').{{fact}}

Untuyan pagunungan Andés utamana ngawengku dua pagunungan badag [[Cordillera Oriental]] jeung [[Cordillera Occidental]], anu mindeng dipisahkeun jeung [[depresi (geologi)|depresi]] antara anu jero, anu satuluyna mucunghul untuyan pagunungan minor, kayaning [[Cordillera de la Costa]] di [[Cili]].{{fact}} Cordillera de la Costa mulana ti tungtung kidul buana anu tuluyna ka [[kalér]], [[paralél]] jeung [[basisir]], paburencay jadi sababaraha [[pulo]] di beulah puhu anu satuluyna ngawangun wates [[kulon]] béh tengah badag Cili.{{fact}} Ka [[kalér]], untuyan di ieu basisir tumuluy minangka untuyan pasir atawa pasir-pasir nyingkur sapapanjang [[Samudra Pasipik]] nepi ka ngahontal [[Pénéjuéla]], kalawan salalawasna ngawangun mumunggang di beulah [[kulon]] untuyan badag.{{fact}}

[[Gunung]] pangjangkungna di Andés nyaéta [[Aconcagua]] anu ngajegir 6.962 m dpl. Puncer [[Chimborazo]] di wewengkon [[Ékuador]] mangrupa titik na beungeut lemah nu pangjauhna ti puseur bumi alatan ayana [[gelembung hatulistiwa]] (''equatorial bulge'').{{fact}} Andés tidak henteu mmpuh ngayonan [[Himalaya]] dina palebah jangkung, tapi ngungkulan Himalaya dina lebah rubak jeung leuwih panjang dua tikel lipet ti [[Himalaya]].{{fact}}

== Pranala luar ==
{{commons|Andes}}
* {{en}} [http://www.geo.arizona.edu/geo5xx/geo527/Andes/intro.html Andes geology (University of Arizona)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050922180841/http://www.geo.arizona.edu/geo5xx/geo527/Andes/intro.html |date=2005-09-22 }}
* {{en}} [http://www.blueplanetbiomes.org/andes_climate_page.htm Climate and animal life of the Andes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071214073114/http://www.blueplanetbiomes.org/andes_climate_page.htm |date=2007-12-14 }}
* {{en}} [http://www.ancientperu.com/ Civilizations of Ancient Peru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060501001123/http://www.ancientperu.com/ |date=2006-05-01 }}
* {{en}} [http://www.andes.org.uk/andes-information-files/6000m-peaks.htm Complete list of separate mountains in the Andes over 6000 m] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070220080305/http://www.andes.org.uk/andes-information-files/6000m-peaks.htm |date=2007-02-20 }}
* {{en}} [http://www.peaklist.org/WWlists/ultras/southamerica.html Complete list of mountains in South America with a prominence of at least 1500 m]
* {{en}} [http://www.photoglobe.info/db_merced/ PhotoGlobe: Andes around Mt. Mercedario]

{{DEFAULTSORT:Andes}}
[[Kategori:Pagunungan di Argéntina]]
[[Kategori:Pagunungan di Bolivia]]
[[Kategori:Pagunungan di Chili]]
[[Kategori:Pagunungan di Kolombia]]
[[Kategori:Pagunungan di Ékuador]]
[[Kategori:Pagunungan di Péru]]
[[Kategori:Pagunungan di Venezuela]]
[[Kategori:Artikel Wiki Sabanda II]]


{{negara-geo-stub|Ekuador}}