Témbongkeun sumber pikeun Kresna

{{Kotakinfo wayang
| Gambar = Krsna flute big.jpg
| Katerangan = Lukisan Kresna karya Dominique Amendola
| Ngaran = Kresna
| Déwanagari = कृष्ण
| Éjahan_sansakerta = krsna
| Éjahan_pali =
| Ngaran_séjén = Narayana; Madawa;<br />
Wasudéwa; Gopala;
| Golongan = [[Wangsa Yadawa]],
| Pakarang = [[Chakram]]
| Papasangan = [[Rada|Radha]], [[Rukmini]],<br /> 
[[Satyabama]], [[Jambawati]],<br /> 
jeung 16.104 pamajikan séjénna
}}
'''Kresna''' atawa '''Krisna''' ([[Aksara Dewanagari]]: कृष्ण; diucapkeun ''krsna'' nurutkeun [[IAST]]; dilafalkan 'kresna dina [[basa Sansakerta]]) nyaéta salah sahiji inohong dina mahabarata kaasup dina baratayuda, perang rongkah antara kulawarga turunan Barata.{{fact}}

Nurutkeun wiracarita ''[[Mahabarata]]'', Kresna asalna ti [[Karajaan Suraséna]], tapi saterusna manéhna ngadegkeun karajaan sorangan anu dibéré ngaran [[Karajaan Dwaraka]]. Kresna  dipikawanoh salaku [[raja]] anu wijaksana, sakti, sarta wibawa.{{fact}}

== Asal usul ngaran "Kresna" ==
[[Gambar:Ravi Varma-yashoda adorning Krsna.jpg|right|thumb|200px|Kresna jeung [[Yasoda]], indung kukutna. Lukisan karya [[Raja Ravi Varma]].]]Dina [[basa Sansakerta]], kecap ''Kresna'' hartina "[[hideung]]" atawa "poék", sarta kecap ieu umum dipaké pikeun ngagambarkeun jalma nu boga [[kulit]] warna hideung.{{fact}} Dina buku ''[[Brahma Samita]]'' diwincik yén Kresna mibanda warna kulit hideung semu biru langit. [http://brahmasamhita.com/5/30/en1 Brahma Samhita 5.30] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080129134724/http://brahmasamhita.com/5/30/en1 |date=2008-01-29 }}.{{fact}}

== Kahirupan Kresna ==
Ringkesan kahirupan Kresna di handap ieu dicokot tina buku ''[[Mahabarata]]'', ''[[Hariwangsa]]'', ''[[Bagawatapurana]]'', sarta ''[[Wisnupurana]]''.{{fact}} Patempatan di mana Kresna dicaritakan nyaéta di  [[India Kalér]], anu kiwari jadi wewengkon nagara bagian [[Uttar Pradesh]], [[Bihar]], [[Haryana]], [[Delhi]], sarta [[Gujarat]].{{fact}}

=== Kalahiran ===

Kapercayaan tradisional anu dumasar kana data-data dina karya sastra jeung itungan astronomi nyebutkeun yén Kresna lahir dina tanggal 19 Juli taun 3228 saacan Masehi.{{fact}}

Kresna lahir ti kulawarga bangsawan di [[Madura]], sarta mangrupa anak kadalapan nu lahir ti puteri [[Déwaki]] jeung salakina, [[Basudéwa]].{{fact}} Madura nyaéta ibukota ti bangsa anu mibanda hubungan deukeut jeung bangsa-bangsa [[Weresni]], [[Andaka]], sarta [[Boja]].{{fact}} Maranéhanana biasana dipikawanoh sabagé bangsa [[Yadawa]] alatan karuhunna téh nyaéta [[Yadu]], Bangsa Yadawa ogé sakapeung dipikawanoh sabagé bangsa [[Suraséna]].{{fact}} Basudéwa jeung Déwaki kaasup kana bangsa kasebut.{{fact}}

Raja [[Kamsa]], lanceuk Déwaki, narima tahta sanggeus ngajebloskeun bapana sorangan, nyaéta Raja [[Ugraséna]], ka pangbérokan.{{fact}} Alatan sieun ku torahan (ramalan) anu nyebutkeun yén manéhna baris palastra ku leungeun salah sahiji anak Déwaki, mangka Kamsa ngajebloskeun pasangan kasebut ka pangbérokan.{{fact}} Kamsa ogé boga rancana baris maéhan kabéh turunan Déwaki anu karék lahir.{{fact}}

Sanggeus genep anakna ditelasan ku Kamsa, Déwaki ngalahirkeun [[Baladéwa]] jeung Kresna.{{fact}} Alatan hirupna kaancam bahaya mangka [[Baladéwa]] (nu boga landihan [[Balarama]]) disumputkeun dipiara ku [[Rohini]], pamajikan Basudéwa nu kahiji) sedengkeun Kresna disumputkeun kaluar karaton sarta dirawat ku kolot kukutna nu ngaranna [[Yasoda]] jeung [[Nanda]] di [[Gokula]], [[Mahavana]].{{fact}} Kresna boga adi awéwé sabapa nyaéta [[Subadra]] nu lahir tina beutueng Rohini.{{fact}}

[[Gambar:Krishna Holding Mount Govardhan.jpg|thumb|200px|right|Lukisan anu ngagambarkeun Kresna keur ngangkat [[Gunung Gowardana]]. Salah sahiji koleksi ti [[Institusi Smithsonian]].]]

=== Mangsa budak jeung rumaja ===

Nanda (indung kukut Kresna) mangrupa pamingpin dina komunitas para pangangon sapi di [[Vrindavana]].{{fact}} Kresna hirup dina ieu komunitas. Kresna sok ulin babarengan jeung para ''[[gopi]]'' (pangangon awéwé) di ieu désa, kaasup jeung [[Radha]].{{fact}} Kamsa, anu nyaho yén Kresna geus kabur, tuluy ngirimkeun [[raksasa]] (kawas [[Agasura]]) pikeun ngabinasakeun Kresna.{{fact}} Sang raksasa éléh ku leungeun Kresna jeung [[Baladéwa]]. {{fact}}

=== Kresna Sang Pangéran ===

Kresna ngora balik ka [[Madura]], sarta ngagulingkan kakawasaan jeung sakaligus maéhan uwana [[Kamsa]].{{fact}} Kresna ngabalikkeun tahta Raja para [[Yadawa]] ka, [[Ugraséna]].{{fact}} Kresna  sorangan jadi pangéran di karajaan kasebut.{{fact}} Nya dina mangsa ieu pisan manéhna sosobatan jeung [[Arjuna]] katut para pangéran [[Pandawa]] séjénna ti [[Karajaan Kuru]], anu mangrupa baraya misanana. Karajaan [[Madura]] jeung Karajaan [[Kuru]] dipisahkeun ku walungan [[Yamuna]].{{fact}}

Saterusna, Kresna mindahkeun padumukan para Yadawa ka dayeuh [[Dwaraka]] (kiwari disebut [[Gujarat]]).{{fact}} Kresna ngadahup ka [[Rukmini]], puterina [[Bismaka]] ti [[Karajaan Widarba]].{{fact}}

Nurutkeun sawatara karya sastra, Kresna mibanda 16.108 urang istri, dalapan urang di antarana mangrupa pamajikan nu dipikawanoh, kaasup di antarana [[Radha]], [[Rukmini]], [[Satyabama]], jeung [[Jambawati]].{{fact}} Saméméhna, 16.000 pamajikan Kresna téh urut tawanan [[Narakasura]] anu dibébaskeun ku Kresna sanggeus maéhan Narakasura.{{fact}} Nurutkeun talari harita, sakumna wanoja tawanan henteu meunang kawin lamun masih dina kakawasaan [[Narakasura]].{{fact}} Tapi Kresna ngabagéakeun maranéhanana salaku puteri bangsawan di karajaanana.{{fact}}

=== Kulawarga ===

Prabu [[Basudéwa]], bapana Kresna, mangrupa lanceuk [[Kunti]], istrina [[Pandu]] anu mangrupa indung para [[Pandawa]].{{fact}} Ku sabab kitu, Kresna mangrupa dulur misan para Pandawa.{{fact}} Dulur misan Kresna anu séjénna nyaéta [[Sisupala]], anakna Srutadéwa nu boga landihan Srutasrawas, adina [[Basudéwa]].{{fact}} Sisupala mangrupa musuh kabuyutanna Kresna anu saterusna ditelasan ku manéhna dina waktu upacara agung nu diayakeun ku [[Yudistira]].{{fact}}

=== Baratayuda sarta Bagawad Gita ===

Kresna mangrupa dulur misan ti kadua beulah pihak nu perang dina baratayuda, [[Pandawa]] jeung [[Kurawa]]. Kresna nawarkeun bantuan ka maranéhanana pikeun milih pasukanana atawa dirina.{{fact}} Para Kurawa milih pasukanana sedengkeun para Pandawa milih dirina. Dina mangsa perang kasebut Kresna jadi kusir karéta [[Arjuna]].{{fact}} Saméméh perang dimimitian, Kresna méré piwejang ka [[Arjuna]] sangkan ulah hamham dina nyanghareupan baratayuda. Piwejang kasebut disebut ''[[Bagawadgita]]''{{fact}}

=== Kahirupan sanggeus réngséna baratayuda ===

Sanggeus baratayuda di Kurusétra, Kresna ngadumuk di [[Dwaraka]] salila 36 taun.{{fact}} Saterusna dina hiji parayaan, lumangsung perang di antara para satria bangsa [[Yadawa]], maranéhanana silih musnahkeun.{{fact}} Sanggeus [[Baladéwa]] maot, Kresna eureun jadi raja, saterusna indit ka leuweung sarta diuk di handapeun hiji tangkal pikeun ngalako{{fact}}nan tatapa (yoga).{{fact}} Harita aya saurang pamoro sato nu kaliru, nempo bagian suku Kresna jiga kidang, anu saterusna mentangkeun panah kana suku Kresna nu ngabalukarkeun Kresna babar karahayuan.{{fact}} Nurutkeun buku ''[[Mahabarata]]'', ajalna Kresna disababkeun ku supata [[Gandari]].{{fact}} Kaambek Gandari sanggeus nyaksian kabéh anakna perlaya ngabalukarkeunana manéhna ngedalkeun supata alatan Kresna henteu sanggup ngeureunkeun peperangan. Sanggeus ngadéngé supata kasebut, Kresna mésem sarta nampa éta kabéh, sarta ngécéskeun yén kawajibanana téh nyaéta jurit di pihak anu bener, lain nyingkahan peperangan. {{fact}}

Dumasar buku ''[[Bagawatapurana]]'' jeung ''[[Bagawad Gita]]'', ditapsirkeun yén Kresna mangkat kira-kira dina taun 3100 saacan Masehi.[http://www.hindunet.org/saraswati/colloquium/colloquium01.htm A collection of essays] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070912065732/http://www.hindunet.org/saraswati/colloquium/colloquium01.htm |date=2007-09-12 }}  Ieu dumasar kana déskripsi yén Kresna ninggalkeun Dwaraka 36 taun sanggeus lumangsungna peperangan di kulawarga ''[[Mahabarata]]''. Buku ''[[Matsyapurana]]'' nyebutkeun yén waktu perang lumangsung umur Kresna téh 89 taun.{{fact}}
 
== Kresna dina pewayangan Sunda jeung Jawa ==

Dina pewayangan Sunda jeung Jawa, [[Prabu]] Kresna mangrupa Raja [[Dwarawati]], karajaan para turunan bangsa [[Yadawa]]. Kresna nyaéta anak [[Basudéwa]], Raja [[Madura]].{{fact}} Manéhna (nu boga ngaran ”Narayana” keur budak) dilahirkan sabagé anak kadua di antara tilu sadulur.{{fact}} Lanceukna dipikawanoh sabagé [[Baladéwa]] (boga landihan Kakrasana) sarta adina dipikawanoh sabagé [[Subadra]], anu taya lian nyaéta istrina [[Arjuna]].{{fact}} Kresna mibanda tilu urang istri jeung tilu urang anak. Para istrina téh  nyaéta Déwi [[Jembawati]], Déwi [[Rukmini]], jeung Déwi [[Satyabama]]. {{fact}}Anak-anakna nyaéta Radén Boma Narakasura, Radén Samba, jeung Siti Sundari.{{fact}}

Dina perang [[Baratayuda]], Kresna jadi [[kusir]] [[Arjuna]].{{fact}} Manéhna ogé mangrupa salah sahiji panasehat utama [[Pandawa]]. Saméméh perang [[Arjuna]] ngalawan [[Karna]], Kresna méré piwejang nu panjang lébar ka [[Arjuna]] supaya ulah mangmang dina nyanghareupan baratayuda.{{fact}} Piwejang Kresna téh dipikawanoh sabagé ''[[Bagawadgita]]''.{{fact}}

Kresna dipikawanoh salaku manusa nu pohara sakti.{{fact}} Manéhna mibanda pangabisa pikeun norah (ngaramal), ngarobah bentuk warugana jadi [[raksasa]], sarta mibanda kembang Wijaya Kusuma anu bisa ngahirupkeun deui jelema anu ajal.{{fact}} Pusaka-pusaka saktina, di antarana [[Pakarang Cakra]], Kembang Wijayakusuma, terompet hurang ([[Sangkala]]) Pancajahnya, Kaca Paesan, ''Aji Pamling'' sarta ''Aji Kawarastawan''.{{fact}} Pakarang anu dingaranan Cakra dicaritakeun bisa dipaké pikeun ngancurkeun dunya.{{fact}}

Sanggeus maotna [[Baladéwa]] (Resi Balarama), sarta musnahna sakabéh Wangsa [[Weresni]] jeung [[Yadawa]], Prabu Kresna tatapa (yoga) di leuweung. {{fact}}Manéhna maot dina kaayaan tatapa ku perantaraan [[panah]] saurang pamoro (nu ngaranna Jara) anu ngeunaan sukuna.{{fact}}

== Tempo ogé ==
* [[Yadawa]] (kulawarga Kresna)
* [[Mahabarata]]
* [[Perang di Kurusétra]]

== Cutatan suku ==

{{reflist|2}}

== Rujukan ==

* The Mahabharata of Krishna-dwaipayana Vyasa, translated by Kisari Mohan Ganguli, published between 1883 and 1896
* The Vishnu-purana, translated by H. H. Wilson, 1840
* The Srimad Bhagavatam, translated by A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, 1988 copyright Bhaktivedanta Book Trust
* The Jataka or Stories of the Buddha's Former Births, edited by E. B. Cowell, 1895
* Garuda Pillar of Besnagar, Archaéological Survey of India, Annual Report (1908-1909). Calcutta: Superintendent of Government Printing, 1912, 129.
* Krishna the Divine Lover: Myth and Legend Through Indian Art (London 1982) by A. L. Dallapiccola
* Scientific Dating of the Mahabharat War [http://www.hindunet.org/hindu_history/ancient/mahabharat/mahab_vartak.html]
* For chronology of Krishna's life see [http://in.news.yahoo.com/040910/43/2fzje.html "Yahoo! India News, Thu, Sep 16, 2004: Top Stories, Friday Séptember 10, 8:41 AM, Chronicling Krishna's life - to the last second, by Ashish Mehta, Indo-asian News Service"]

== Tumbu kaluar ==
{{Commonscat|Krishna}}
* {{en}} [http://www.krishna.com Sagala hal ngeunaan Kresna] (Krishna.com)
* {{en}} [http://veda.harekrsna.cz/encyclopedia/historical-krsna.htm Néangan Kresna minangka inohong sajarah, ku Prof. N.S. Rajaram] (veda.harekrsna.cz)
* {{en}} [http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/msid-844211,curpg-1.cms Kronologi kahirupan Sri Kresna] (timesofindia.indiatimes.com)

{{Palaku Mahabarata}}

[[Category:Palaku Mahabarata]]