Témbongkeun sumber pikeun Munding

{{Taxobox
| color = pink
| name = Munding
| image = Water buffalo bathing.jpg
| image_width = 240px
| image_caption = Munding keur mandi, [[Taiwan]]
| regnum = [[Sato|Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Mamalia]]
| ordo = [[Artiodactyla]]
| familia = [[Bovidae]]
| subfamilia = [[Bovinae]]
| genus = ''[[Bubalus]]''
| species = '''''B. arnee'''''
| binomial = ''Bubalus arnee''
| binomial_authority = ([[Robert Kerr (writer)|Kerr]], [[1792]])
}}
'''Munding''' mangrupa [[ungulata|sato tandukan]] badag. Di [[India]], [[Bangladés]], [[Népal]], [[Butan]], [[Viétnam]] jeung [[Muangtai]] mah aya kénéh nu liar, sedengkeun salaku sato ingon mah sumebar di [[Asia]], [[Amérika Kidul]], [[Afrika Kalér]] jeung [[Éropa]].<ref name=“Jonathan”>{{Cite book | title =A Dictionary of the Sunda Language of Java| first =Jonathan| last = Rigg| publisher =De l'imprimerie royale| location =Universitas Harvard1862|url=https://books.google.co.id/books?id=1PIUAAAAYAAJ&pg=PA213&dq=KEHKEL&hl=id&sa=X&ved=0ahUKEwj7qpOVitnTAhWBO48KHXrzCD8Q6AEIQDAD#v=onepage&q=KEHKEL&f=false|accessdate=29  Nopémber 2019}}</ref>
Nu geus sawawa beuratna antara 300–1200&nbsp;kg; nu bikang rata-rata 750&nbsp;kg, sedengkeun nu jalu leuwih ti 1000&nbsp;kg. Alatan isolasi génétik, beuratna ieu jadi béda-béda, biasana mah jadi leuwih leutik. Sigana mah munding téh asalna ti [[Asia Kidul]], antara [[Pakistan]] jeung [[India]] nepi ka [[Indocina]].

== Klasifikasi ==
Can aya kajinekan ngeunaan klasifikasi munding. Aya nu nyebut mangrupa hiji [[spésiés]] tunggal ''Bubalus arnee'' nu ngawengku dua [[subspésiés]], Munding Walungan (''River Buffalo'', ''B. arnee bubalis'') jeung Munding Ranca (''Swamp Buffalo'', ''B. arnee carabanesis''); lian ti éta mah dianggap dulur nu béda spésiés. Munding Ranca nu boga 48 [[kromosom]] utamana aya di [[Asia]] bagian wétan, sedengkeun Munding Walungan nu boga 50 [[kromosom]] lolobana aya di Asia bagian kulon. Nu dua ieu bisa kawin ngahasilkeun turunan nu subur.

== Susu ==
[[Susu]] munding bisa sarta geus ilahar diinum ku manusa, malah mah sacara tradisional geus dipaké bahan baku [[kiju mozzarella]] jeung ''[[curd]]'' sabab loba ngandung [[lemak]]. Daging munding, di Kulon mah katelahna "Carabeef", pikeun India (nu boga populasi munding panglobana sadunya) mah mangrupa komoditas ékspor. Anapon [[kulit]]na sok dipaké nyieun sapatu atawa ngalapis [[hélem]] [[motor]].

== Asia ==
[[Gambar:Indonesia-Bull.jpg|thumb|left|Munding di [[Indonésia]]]]
Asia mangrupa "lemah cai" pikeun munding mah, kira kana 95% ti populasi sadunya. Lian ti diala pikeun bahan katuangan, tanagana ogé sok dipaké pikeun [[tatanén]]. Taun [[1992]], populasi munding di Asia kira 141 juta. Lemak nu dikandung dina susu munding téh panglobana ti antara rupa-rupa sato ingon. Lemak ieu di sababaraha wewengkon di Asia mah sok dipaké bahan baku ''[[ghee]]''. Lobana mangpaat nu sok diala ti munding di Asia nunjukkeun yén munding téh sumebar sarta geus dalit jeung masarakat Asia. Munding Walungan bisa hirup di pagunungan nu luhurna 2.800 m lbl di [[Népal]], sedengkeun Munding Ranca ilahar aya di palandeuhan/dataran handap tropis. Hasil ieu teu leupas ti watek munding nu teu "ogo", teu hésé marabanana, bisa diala tanagana pikeun tatanén (ngagaru sawah), bari ajén ékonomisna luhur.

Di alam liar, populasi munding mah teu loba. Munding liar atawa Bison India ukur aya di India, Népal, jeung Muangtai. Tanduk munding ieu kaasup nu pangbadagna ti sato mana baé nu aya kénéh. Lébarna bisa nepi ka saméter, malah nu ditémbak taun [[1955]] mah tandukna téh nepi ka 4,24 m ti tungtung ka tungtung.
[[Gambar:Munding_ngagaru.jpg|thumb|250px|Munding keur ngagaru [[sawah]] di [[Cibatu]], [[Garut]].]]
Munding atawa ''[[Carabao]]'' (baca: karabaw, ''kerbau''-[[basa Indonésia|Ind.]]) mangrupa sato nasional Pilipina.

== Australia ==
Munding mimiti aya di [[Australia]] nalika diasupkeun ka wewengkon [[Northern Territory]] awal [[abad ka-19]]. Ti harita, munding ieu téh statusna diantepkeun salaku sato liar. Alatan statusna ieu, munding sok diboro, misalna di Pulo Melville, nu populasina nepi ka opat rébu.

Munding Australia ieu ilaharna liar di sabudeureun walungan jeung ''billabong'' (ranca/rawa téa), sarta bisa sumebar ka wewengkon nu lega dina [[usum hujan]]. ku sabab isolasi lingkungan nu cukup lila, munding Australia katémbong béda jeung munding karuhunna ti Indonésia.

== Éropa jeung Tatar Arab ==
Munding mimiti dibawa ka Afrika Kalér jeung Asia Wétan [[abad ka-6]]. Ti Tatar Arab ieu, munding dibawa ka Éropa ku perjurit [[Perang Salib]] nu mulang (kiwari bisa dipanggihan di [[Bulgaria]] jeung [[Itali]]).

== Rujukan ==
* ''[[:en:Water buffalo|Water buffalo]]'', Wikipédia édisi basa Inggris per 1 Maret 2006.
* [[Buku Rékor Guinness]] taun [[2005]]

== Tumbu kaluar ==
{{Commons|Bubalus bubalis|Munding}}
* [http://www.animalinfo.org/species/artiperi/bubaarne.htm Wild Water Buffalo] ti [http://www.animalinfo.org http://www.animalinfo.org]
* [http://www.abc.net.au/creaturefeatures/facts/buffalo.htm Pet Facts: Buffaloes] 
* [http://ww2.netnitco.net/users/djligda/wbfacts.htm Water Buffalo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061206024446/http://ww2.netnitco.net/users/djligda/wbfacts.htm |date=2006-12-06 }} karya [[djligda@netnitco.net|David J. Ligda]]
* [http://www.lioncountrysafari.com/AnimalInfo/WaterBuffalo.htm Asiatic Water Buffalo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061111205400/http://www.lioncountrysafari.com/AnimalInfo/WaterBuffalo.htm |date=2006-11-11 }} ti [http://www.lioncountrysafari.com Lion County Safari]

[[Kategori:Sato ingon]]
[[Kategori:Bovidae]]
[[Kategori:Sato nyusuan]]