Témbongkeun sumber pikeun World Trade Organization

{{Kotak info organisasi
|name          = {{nowrap|World Trade Organization <small>{{en icon}}</small><br />Organisation mondiale du commerce <small>{{fr icon}}</small><br />Organización Mundial del Comercio <small>{{es icon}}<br/>Organisasi Perdagangan Dunia <small>{{id icon}}</small>}}
|image         = World Trade Organization (logo and wordmark).svg
|caption       = Logo resmi WTO
|map           = WTO members and observers.svg
|mcaption      = <div style="text-align:left;">{{legend|#008000|Anggota}} {{legend|#0174DF|Anggota WTO sekaligus anggota Uni Eropa}} {{legend|#eeee00|Pengamat}} {{legend|#ff1111|Bukan anggota}}</div>
----
|type          = [[Organisasi internasional]]
|abbreviation  = WTO, OMC
|purpose       = Ngurangan ''tarif'' jeung hambatan dagangan lianna
|headquarters  = [[Centre William Rappard]], [[Jenewa]], [[Swiss]]
|membership    = 164 anggota (2016){{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=113}}
|language      = [[Bahasa Inggris|Inggris]], [[Bahasa Prancis|Prancis]], [[Bahasa Spanyol|Spanyol]]{{sfn|Van den Bossche & Prévost|2016|pp=281}}
|leader_title  = [[Direktur Jenderal Organisasi Perdagangan Dunia|Direktur Jenderal]]
|leader_name   = [[Ngozi Okonjo-Iweala]]
|formation     = {{start date and age|1995|01|01|df=y}}
|budget        = 197 juta [[franc Swiss]] (2016){{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=157}}
|website       = {{url|http://www.wto.org/}}
}}

'''Organisasi Perdagangan Dunia''' ({{lang-en|World Trade Organization}}, disingkét '''WTO''') nyaéta hiji  [[organisasi internasional]] anu mayungan usaha pikeun ngaliberalisasi usaha dagang. Organisasi ieu nyadiakeun aturan-aturan dasar dina enggoning  ngalaksanakeun hubungan [[Dagang|dagang]] internasional, jadi wadah padungdengan konsési jeung ''komitmen'' dagang pikeun  anggotana, ogé méré bantuan ka anggota-anggotana dina ngaréngsékeun pacéngkadan dagang ngaliwatan hiji mékanisme anu ngabeungkeut sacara hukum. Organisasi ieu diadegkeun kaping  [[1 Januari]] [[1995]] kalawan mibanda tujuan pikeun nurunkeun ''tarif'' jeung halangan dagangan séjén, anu dipiharep baris majukeun ékonomi jeung ngaronjatkeun kahirupan masarakat.

Saméméh ngadegna ''Organisasi Perdagangan Dunia'' ieu aya hiji anu disebut  ''Perjanjian Umum Tarif dan Perdagangan'' anu ditetepkeun dina taun 1947. Saméméhna usaha pikeun ngadegkeun hiji ''[[Organisasi Perdagangan Internasional]] '' teu tulus ku ayana panampik ti  [[Kongres Amérika Serikat]] pikeun  ngaratifikasi [[Piagam Havana]], kasaluyuan éta jadi mangrupa hiji lembaga ''[[ad hoc]]'' kalayan dipaké "saheulaanan" salila 47 taun. ''Organisasi Perdagangan Dunia'' ngaganti ieu kasaluyuan sabada dilarapkeunna   ''[[Persetujuan Marrakesh]]'' anu  ogé nambahkeun kasaluyuan-kasaluyuan utama anu ngatur hubungan  dagangan internasional, kaasup kasaluyuan umum ''tarif'' jeung hubungan dagang 1994 anu ngagantikeun kasaluyuan tahun 1947.
Kitu. 

WTO markasna di [[Jenéwa]], [[Swiss]]. Dina taun 2016, organisasi ieu mibanda 164 nagara anggota jeung [[wilayah kapabéanan]] anu ngaréksa 99,5% populasi dunya ogé 98% dagangan di dunya. Sakabéh anggota WTO diwajibkeun milu kana  aturan-aturan dasar anu geus ditetepkeun dina kasaluyuan  ''Persetujuan Marrakesh''. Salah sahiji aturan éta tayalian  "[[hiji perlakuan anu sami pikeun sadaya anggota]]", anu hartosna dimana aya kaistiméwaan anu dibikeun ku hiji anggota WTO ka anggota WTO séjén ieu téh  kudu dibikeun ogé  ka sakabéh anggota WTO. Selian ti kitu, dumasar aturan "''perlakuan nasional''", anggota WTO kudu méré aturan anu sarua ka produk asing anu geus aya dina pasar doméstikna sakumahakana barang anu sarua hasil produksi nagarana diperlakukeun di nagarana. Samentawis kitu, dua badan anu boga wewenang ngaluarkeun putusan  utama di WTO tayalian Konférénsi ''Tingkat Menteri'' jeung Déwan Umum. Sakur anggota WTO nyokot kaputusan dumasar kana konsénsus, tapi umpama konsénsus henteu kapanggih, kaputusan baris dicokot ngaliwatan Mékanisme pangumpulan sora. Organisasi Perdagangan Dunia ogé mibanda ''sistem'' dina ngaréngsékeun hiji perkara atawa pacéngkadan anu ngabeungkeut sacara hukum. Perkara dagang anu dirandapan ku hiji anggota jeung anggota liangna  mimitina dibawa heula ka ''panel'' anu dijieun husus pikeun ngaréngsékeun éta perkara. Pihak anu henteu sapagodos jeung kaputusan  Panél bisa mawa perkarana ka  [[Badan Banding]].

Ku ayana ieu  WTO geus hasil ngurangan  tarif jeung halangan dina hubungan  dagang séjénna, jeung ieu kaberhasilan disebutkeun tos ngaronjatkeun kamekaran ékonomi, nurunkeun angka kamiskinan, katut nurunkeun harga. Ngan, ieu organisasi ogé menang kiritikan alatan  dianggap kurang maliré kapentingan-kapentingan masyarakat lianna, ieu ogé dicap henteu démokratis, utamana  balukar kurangna ngalibetkeun ''[[lembaga swadaya masyarakat]]'' jeung katimpangan kakuatan antawis nagara maju sareng nagara berkembang.

== Sajarah ==
Diadegkeunna sistem dagang modérn ieu didadasaran ku pangalaman mangsa  [[perang]], nalika nagara-nagara néangan cara geusan ngoméan  kaayaan  ékonomi maranéhna  kujalan ngalarapkeun hiji kawijakan anu engkéna baris ngabalukarkeun goréng  pikeun nagara séjén, saperti [[protéktionisme]], [[dévaluasi]] ''mata uang'', jeung kadali modal. Contona saperti [[Undang-Undang Smoot-Hawley]] taun 1930 di [[Amérika Sérikat]] anu naékuen tarif ti 38% ngajadi 52%. Balukar tina ditetepkeun undang-undang ini, mitra-mitra dagang Amérika Serikat ogé nyokot tindakan balesan. Saterusna nimbulkeun [[éfék domino]] sabada widang dagang ieu mimiti ngagésér  ka pasar lian, antukna nagara anu jadi pasar anyar ieu ogé tuluy nyokot tindakan proteksionisme, anu tungtungna mah kalahka silih bales. Sabada  réngséna [[Perang Dunia II]], loba nagara-nagara miharep sangkan kejadian seperti ieu henteu ka sorang deui, nya ku hal ieu maranéhna ngupayakeun ngadegkeun organisasi-organisasi internasional anu bisa  jadi pameuntasan tur jalan kaluar tina masalah tadi.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=7}} Kukituna digelar waé [[Konférénsi Bretton Woods]] dina [[Juli]] 1944 anu jadi dadasar diadegkeun  [[Dana Monétér Internasional]] jeung  [[Bank Dunya]], [[Konférénsi Dumbarton Oaks]] dina  [[Agustus]] -[[Oktober]] 1944 anu akhirna diadegkeun ''[[Perserikatan Bangsa-Bangsa]]'', sarta [[Konférénsi Havana]] ngeunaan  widang dagang jeung Kesempetan ''Kerja'' dina [[Novémber]] 1947-[[Maret]] 1948 anu  ngahasilkeun [[Piagam Havana]].{{sfn|VanGrasstek|2013|pp=43}} Ieu Piagam mangrupakeun rarancang hukum pikeun hiji lembaga internasional anu bisa ngurus widang dagang unggal nagara, tayalian ''[[Organisasi Perdagangan Internasional]]'' ({{lang-en|International Trade Organization}}, disingkét ITO).{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=7}}Ieu  Piagam  ngatur rupa-rupa hal, saperti netepkeun asas ''[[perlakuan yang sama untuk semua anggota]]'' ({{lang-en|most favoured nation}}, disingket MFN) teu aya syarat ka sakabéh nagara anggota sarta nyieun prosedur pikeun  ngaréngsékeun pacéngkadan.{{sfn|VanGrasstek|2013|pp=44}} Kalayan ieu, para pangadegna miharep bisa ngurangan halangan kana widang  dagang baris  ngaronjatkeun hasil jeung beubeunangan ogé ngaleupaskeun  ''konflik'' pulitik atawa pacéngkadan dagang anu dipikasieun bisa ngabalukarkeun nyeungeut deui ''konflik'' anyar anu leuwih gedé.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=7}}

Sawatara éta , di ''[[Lake Success, New York|Lake Success]]'', [[New York]], dina  awal taun 1947, ditetepkeun  ''[[Perjanjian Umum Tarif dan Perdagangan]]'' ({{lang-en|General Agreement on Tariffs and Trade}}, disingket GATT) anu mangrupikeun hasil tina babalagempagan ti 23 nagara (12 nagara maju jeung 11 nagara ''berkembang'').{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=7}} Kasapukan ieu mimiti lumaku dina tanggal  1 [[Januari]] 1948 pikeun sawatara waktu bari nungguan diresmikeunna Piagam Havana.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=8}} Ngan, [[Kongrés Amérika Serikat]] nolak ngaratifikasi Piagam Havana alatan maranéhna ngarasa ITO baris  ngawatesan kadaulatan Amérika Serikat.{{sfn|De Schutter|2015|pp=9}} salaku hasilna, dina kaping 6 Désémber 1950, Presidén [[Harry Truman]] nembrakeun yén pamaréntah Amérika Serikat moal  ngaratifikasi Piagam Havana,{{sfn|De Schutter|2015|pp=9}} padahalmah aubna  Amérika Serikat dijero pibakaleun organisasi ieu diréken kacida perlukeunna pikeun kalumangsungan organisasi ieu.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=2}} Kukituna upaya pikeun ngadegkeun  ITO tinemu jalan buntu, jeung alhasil GATT mibanda sajarah anu unik alatan kasapukan dilakukeun "sawatara waktu" salila 47 tahun. Sanajan GATT tayalian janji anu sipatna paheut   tur ''substansif'' katut henteu aya urusan jeung  ngadegna hiji lambaga husus, lalaunan GATT mimiti mekar ngajadi hiji  lembaga internasionaln anu mandiri. Nagara-nagara anu jadi anggotana satékah polah ngajawab sagala rupa-rupa masalah  ''institusional'' anu aya kalawan ngaréngsékeun maké  cara ''[[ad hoc]]'', kaasup nalika nyokot hiji putusan dumasar kana [[konsénsus]]. Alhasil, sanajan GATT sacara resmi henteu ngadegkeun hiji  organisasi dagang internasional, nagara-nagara anu geus ngaratifikasi parjangjian ieu lumaku saperti maranéhna kabeungkeut kajero hiji lembaga internasional.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=8}} GATT ogé jadi tatapakan pikeun ngayakeun dalapan kali  padungdengan ngeunaan usaha dina widang dagang ''multilateral'' anu diayakeun dina waktu anu geus ditangtukeun pikeun ngurangan ''tarif'' jeung  halangan dina usaha dagang lianna. Padungdengan/putaran ngalimpudan  [[''Putaran'' Jenéwa 1947]], [[Putaran Annecy]] 1949, [[''Putaran'' Torquay]] 1950, [[Putaran Jenéwa 1956]], [[''Putaran'' Dillon]] 1960–61, [[Putaran Kennedy]] 1962–67, [[''Putaran'' Tokyo]] 1973–79, jeung  [[Putaran Uruguay]] taun 1986–94.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=9}}

{| class="wikitable" style="text-align:center"
! Putaran GATT !! Tahun !! Jumlah nagara anu milu
|-
| [[Jenéwa]] 
| 1947
| 19
|-
| [[Annecy]] 
| 1949
| 27
|-
| [[Torquay]] 
| 1950
| 33
|-
| [[Jenéwa]] 
| 1956
| 36
|-
| [[Dillon]] 
| 1960–61
| 43
|-
| [[Kennedy]] 
| 1962–67
| 74
|-
| [[Tokyo]] 
| 1973–79
| 85
|-
| [[Uruguay]] 
| 1986–94
| 128
|-
| colspan = "3" | Sumber: {{harvnb|Hoekman & Mavroidis|2007}}{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=9}}
|}
[[File:Marrakesh Agreement April 1994 (9305978663).jpg|jmpl|ka|250px|Panandatanganan Parsatujuan Marrakesh dina kaping 15 April 1994.]]
[[File :20110418sgd03-51 (11201047646).jpg|jmpl|ka|250px|Konférénsi Tingkat Menteri ka salapan di Bali, Indonesia, dina taun 2013.]]
Sateuacan Putaran Kennedy, Nagara-nagara museurkeun  perhatianna  kana upaya ngurangan halangan dina widang dagang salah sahijna  ''tarif''. Ngan, tisaprak ''putaran'' ieu, maranéhna ogé mitembeyan  dipagunemkeun ngeunaan ngurangan halangan séjén/''[[hambatan non-tarif]]'', contona tayalian parundingan pasatujuan dina ngurangan halangan Téknis dina dagang dina Putaran Tokyo jeung paguneman ngeunaan  kasapukan ieu jeung parundingan [[Perjanjian tentang Penerapan Tindakan Sanitari dan Fitosanitari]] dina Putaran Uruguay. Sagigireun éta, dina ''Putaran Uruguay'', ''isu'' ngeunaan  [[kekayaan intelektual]] jeung  [[jasa|dagangan jasa]] ogé jadi bahan paguneman.{{sfn|Hoekman & 
Mavroidis|2007|pp=12}}

Ti kawit dikawitanna  Putaran Uruguay, sakumna anu ngayakeun padungdengan téh geus nepi kana hiji kasadaran yén maranéhna mikabutuh hiji  mékanisme kalembagaan jeung  sistem pikeun ngaréngsékeun pacéngkadan anu lewih hadé. Salah sahiji pokok anu dipadungdengkeun salila Putaran ieu tayalian "berfungsinya sistem GATT" ({{lang-en|functioning of the GATT system}}, disingkat FOGS). Loba nagara anu hayang nyingkahan masalah anu tumiba salila Putaran Tokyo, kayaning bijilna "kasapukan - kasapukan anu teu di agéndakeun"{{efn|Contona adalah Perjanjian tentang Hambatan Teknis Perdagangan hasil perundingan Putaran Tokyo. Awalnya perjanjian ini bersifat "plurilateral", atau dalam kata lain, negara dapat memilih untuk ikut dengan perjanjian ini atau tidak. Ngan, tisaprak kaberhasilan Putaran Uruguay, kasapukan ieu kiwari geus jadi hiji kasapukan multilateral. Untuk keterangan lebih lanjut, lihat {{harvnb|Macrory, Appleton & Plummer|2005|pp=376}}.}} anu ngan ngawengku pikeun nagara anggota GATT anu sadia milu kana kasapukan  éta ''(permasalahan ini disebut "''GATT [[à la carte]]''").'' Ku alatan éta pisan, sakumna anu babalagempagan di GATT sadia ngajadikeun aguneman FOGS dina Putaran Uruguay salaku kasempatan pikeun ngadegkeun  hiji  organisasi dagang di tingkat global.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=9-10}} Salajengna, dina enggoning rarancang katetepan akhir Putaran Uruguay anu dikaluarkeun dina taun 1991, mibanda hiji usulan pikeun ngadegkeun "Organisasi Dagang Multilateral". Ngaran anu diusulkeun satuluyna dirobah jadi  "''Organisasi Perdagangan Dunia''". Kasapukan-kasapukan tina hasil Putaran Uruguay lajeng  dihijikeun ka jero hiji kasapukan  anu ngajadi  rangkai pibakaleun ieu lembaga, tayalian [[Persetujuan Marrakesh]] (ogé disebut "''Perjanjian WTO''"), kaasup di jerona téh  Perjanjian GATT 1994 anu  ngagantikeun GATT 1947 sarta Kasapukan-kasapukan tambahan anu geus dipadungdengkeun saméméhna. Parjangjian WTO geus bisa ditandatangani  dina kaping 15 April 1994. Kasapukan ieu sorangan mimiti lumaku dina kaping 1 Januari 1995, antukna ieu tanggal disebut  tanggal resmi ngadegna Organisasi Perdagangan Dunia.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=10-11}}
Dina Novémber 2001, anggota-anggota WTO anu gempungan salila Konférénsi Tingkat Menteri Kaompat di [[Doha]], [[Qatar]], mutuskeun  pikeun ngamimitian puteran paguneman anyar anu disebut ''[[Putaran Pembangunan Doha]].'' Pokok bahasan tina ieu paguneman aya rupa-rupa, saperti tatanén, aksés pasar pikeun  produk anu lain ti tatanén, ''fasilitasi perdagangan'', ''revisi'' aturan WTO, jeung ngaréngsékeun pacéngkadan. Sagigireun éta, putaran pembangunan ieu ogé kacida  gedé tinimbangna kana pangabutuh nagara-nagara sumedeng mekar jeung kauntungan anu bisa  kapibanda ku maranéhna  tina ieu  usaha dagang.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=26}} Ngan baé, sakumna anggota henteu bisa manggihan hiji kasapukan  ngeunaan dina rupa-rupa hal ieu. Salila  Konférénsi Tingkat Menteri Kalima di [[Cancún]], [[Meksiko]], dina taun 2003, ngaliwatan  babalagempagan nagara-nagara berkembang nolak ngeunaan "''isu-isu'' Singapura", tayalian ''isu-isu'' anu aya patalina jeung kawijakan ''kompetisi'', ''invéstasi'', ''transparansi'' sajeroeun proyék ''pengadaan pamarentah'', jeung ''fasilitasi'' dagang.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=5}}{{sfn|Deutsche Welle|2003}} Dina waktu nu sarua, nagara-nagara maju ogé nampik kana  pamotongan subsidi tatanén, padahal nagara-nagara ''berkembang'' ngarasa kacida dirugikeun ku  ayana subsidi ieu alatan  ngaruksak ''daya saing'' produk maranéhna . Pacéngkadan ieu ngabalukarkeun Konférénsi Tingkat Menteri Cancún teuaya kasapukan  jeung pinanggih jalan buntu.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=94-95}}{{sfn|Deutsche Welle|2003}} Ieu jalan buntu  lumangsung saheulaanan nepika pertengahan taun 2004 sabada Program Kerja Doha anu anyar ditetepkeun ku Déwan Umum WTO dina  kaping 1 Agustus 2004, tur  salah, sahiji kaputusan pangpentingna anu geus dicokot ku dewan ieu tayalian kaputusan pikeun henteu nyoba mitembeyan parundingan ngeunaan  ''isu-isu'' Singapura. Salajengna, dina  Konférénsi Tingkat Menteri kagenep di [[Hong Kong]] dina Désémber 2005, anggota WTO sapuk pikeun mupus subsidi ékspor tatanén saméméh taun 2013. Ngan, anggota WTO sama sakali henteu bisa  ngaréngsékeun rupi-rupi masalah séjén,  saperti aksés pasar pikeun produk  tatanén, aksés pasar pikeun produk non-tatanén, jeung liberalisasi widang dagang jasa. Antukna, dina akhir [[Juli]] 2006, [[Direktur Jenderal Organisasi Perdagangan Dunia|Direktur Jenderal]] WTO mangsa éta, [[Pascal Lamy]], mutuskeun pikeun nunda saheulaanan Putaran Perundingan Doha.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=95}} Sabada éta, loba padungdengan  anu  dilakukepikeun rupa-rupa masalah anu leuwih leutik ogé henteu ngabuahkeun hasil,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=97}} antukna  Pascal Lamy ngabiantarakeun dina tanggal 31 Méi 2011 yen Putaran Pembangunan Doha geus  "pareum".{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=26}} Samajan kitu, salila Konférénsi Tingkat Menteri Kasalapan di [[Bali]], [[Indonésia]], dina Désémber 2013, anggota-anggota WTO hasil meunang kasapukan anu katélah "[[Paket Bali]]", jeung parjanjian anu paling penting anun ngajadi bagéan tuna "paket" ieu tayalian [[Perjanjian Fasilitasi Perdagangan]] anu dimaksudkeun pikeun nyederhanakeun prosedur pabéan, ngaronjatkeun  kaéfisiénan jeung  prosedur anu leuwih gancang, sarta ngurangan biaya ikeun  ''prosedur'' kapabéanan.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=27}}
Rupa-rupa, saperti tatanén, aksés pasar pikeun  produk anu lain ti tatanén, ''fasilitasi perdagangan'', ''revisi'' aturan WTO, jeung ngaréngsékeun pacéngkadan. Sagigireun éta, putaran pembangunan ieu ogé kacida  gedé tinimbangna kana pangabutuh nagara-nagara sumedeng mekar jeung kauntungan anu bisa  kapibanda ku maranéhna  tina ieu  usaha dagang.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=26}} Ngan baé, sakumna anggota henteu bisa manggihan hiji kasapukan  ngeunaan dina rupa-rupa hal ieu. Salila  Konférénsi Tingkat Menteri Kalima di [[Cancún]], [[Meksiko]], dina taun 2003, ngaliwatan  babalagempagan nagara-nagara berkembang nolak ngeunaan "''isu-isu'' Singapura", tayalian ''isu-isu'' anu aya patalina jeung kawijakan ''kompetisi'', ''invéstasi'', ''transparansi'' sajeroeun proyék ''pengadaan pamarentah'', jeung ''fasilitasi'' dagang.{{sfn|Hoekman & Mavroidis|2007|pp=5}}{{sfn|Deutsche Welle|2003}} Dina waktu nu sarua, nagara-nagara maju ogé nampik kana  pamotongan subsidi tatanén, padahal nagara-nagara ''berkembang'' ngarasa kacida dirugikeun ku  ayana subsidi ieu alatan  ngaruksak ''daya saing'' produk maranéhna . Pacéngkadan ieu ngabalukarkeun Konférénsi Tingkat Menteri Cancún teuaya kasapukan  jeung pinanggih jalan buntu.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=94-95}}{{sfn|Deutsche Welle|2003}} Ieu jalan buntu  lumangsung saheulaanan nepika pertengahan taun 2004 sabada Program Kerja Doha anu anyar ditetepkeun ku Déwan Umum WTO dina  kaping 1 Agustus 2004, tur  salah, sahiji kaputusan pangpentingna anu geus dicokot ku dewan ieu tayalian kaputusan pikeun henteu nyoba mitembeyan parundingan ngeunaan  ''isu-isu'' Singapura. Salajengna, dina  Konférénsi Tingkat Menteri kagenep di [[Hong Kong]] dina Désémber 2005, anggota WTO sapuk pikeun mupus subsidi ékspor tatanén saméméh taun 2013. Ngan, anggota WTO sama sakali henteu bisa  ngaréngsékeun rupi-rupi masalah séjén,  saperti aksés pasar pikeun produk  tatanén, aksés pasar pikeun produk non-tatanén, jeung liberalisasi widang dagang jasa. Antukna, dina akhir [[Juli]] 2006, [[Direktur Jenderal Organisasi Perdagangan Dunia|Direktur Jenderal]] WTO mangsa éta, [[Pascal Lamy]], mutuskeun pikeun nunda saheulaanan Putaran Perundingan Doha.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=95}} Sabada éta, loba padungdengan  anu  dilakukepikeun rupa-rupa masalah anu leuwih leutik ogé henteu ngabuahkeun hasil,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=97}} antukna  Pascal Lamy ngabiantarakeun dina tanggal 31 Méi 2011 yen Putaran Pembangunan Doha geus  "pareum".{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=26}} Samajan kitu, salila Konférénsi Tingkat Menteri Kasalapan di [[Bali]], [[Indonésia]], dina Désémber 2013, anggota-anggota WTO hasil meunang kasapukan anu katélah "[[Paket Bali]]", jeung parjanjian anu paling penting anun ngajadi bagéan tuna "paket" ieu tayalian [[Perjanjian Fasilitasi Perdagangan]] anu dimaksudkeun pikeun nyederhanakeun prosedur pabéan, ngaronjatkeun  kaéfisiénan jeung  prosedur anu leuwih gancang, sarta ngurangan biaya ikeun  ''prosedur'' kapabéanan.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=27}}

== Logika ékonomi ==<!--
[[File:Ricardo example of comparative advantage.svg|jmpl|kiri|250px|Grafik anu ngagambarkan konsép kaunggulan komparatif. Dina skénario I (wajik), unggal nagara méakeun 3.600 jam pikeun nyieun pakéan  jeung anggur. Dina skénario I (persegi), setiap negara berfokus pada keunggulan komparatifnya, sehingga jumlah barang yang dihasilkan lebih besar.]]-->
{{Quote box|width=25em|align=right|quote="Tukang  ngaput henteu nyieun sapatuna sorangan, tapi meuli ti tukang nyieun sapatu. Tukang nyieun sapatu ogé henteu nyoba nyieun bajuna sorangan, sabalikna ngandelkeun tukang ngaput. Kitu deui patani henteu nyieun duanana, tapi ngamangpaatkeun hasil gawé kaduanana."|salign=right |source=— Ekonom [[Skotlandia]] [[Adam Smith]].{{sfn|Lowenfeld|2008|p=4}}{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=19-20}}}}
WTO dina pada dasarna diadegkeun kalawan logika ékonomi yén ''[[perdagangan bebas]]'' baris nguatkeun ékonomi tur nguntungkeun masyarakat kujalan ngamangpaatkeun  kaunggulan ''komparatif'' ti nagara séwang-séwangan. Inohong anu paling kawéntar salaku anu miboga téori kaunggulan  komparatif ieu tayalian  [[David Ricardo]]. Salaku conto, umpama nagara A téh ngahasilkeun béas panghadéna kitu deui  nagara B salaku produsén laptop anu pang alusna, jelas didieu duana baris leuwih untung umpama A ngahususkeun manéh kana béas, B ngahususkeun manéh nyieun laptop, anu salajengna duanana tiasa silih jual beuli, tinimbang A ngaluarkeun sumber dayana kanggo ngaproduksi laptop sakalian  béas secara mandiri, padahal éta nagara  henteu bisaeun nyieun laptop sacara éfisién. Ngan, masalahna baris kapanggih dimana ieu  nagara A leuewih hébat dina nyieun sagala rupana tibatan nagara B. Sanajan kitu, Ricardo maké conto anu  sederhana pikeun némbongkeun yén  dina kaayaan kawas kitu, usaha dagang bébas masih angger bisa ngadatangkeun kauntungan ka kadua pihak. Bayangkeun [[Karajaan Britania Raya]] téh nagara anu bisa ngaproduksi botol [[wine|anggur]] anu dipigawé ku 120 orang, sawatara éta [[Kerajaan Portugal]] bisa ngaproduksi jumlah anu sarua kalayan dipigawé ngan ku 80 urang pagawé. Dina waktu anu sarua, Britania Raya bisa  ngahasilkeun pakaian dina jumlah anu tangtu ku 100 urang pagawé, sawatara éta dina jumlah anu sarua, Portugal mikabutuh 90 pagawé.{{sfn|Trebilcock, Howse & Eliason|2012|p=3}}

{| class="wikitable"
! colspan="3" | Pagawé anu dipikabutuh|-
! {{diagonal split header|Negara|Barang}}
! scope="col" | Pakaian
! scope="col" | Anggur
|-
! scope="row" | Britania Raya
|100
|120
|-
! scope="row" | Portugal
|90
|80
|}

Sanajan Portugal mibanda kaunggulan mutlak Ti Britania Raya dina nyieun pakéan jeung botol anggur, numutkeun Ricardo, usaha dagang baris tetep nguntungkeun pikeun duanana. Lamun téa Britania Raya mutuskeun pikeun nyieun pakéan kalawan ngagunakeun pagawé 100 sarta  nga ékspor ka Portugal pikeun meunang botol anggur anu dihasilkeun ku 80 patani Portugal, Britania Raya baris diuntungkeun alatan pikeun nyieun botol anggur sorangan, maranéhna mikabutuh 120 pagawé. Portugal ogé diuntungkeun, alatan  lamun seug ngerahkeun 90 pagawé pikeun nyieun pakéan, maranehna bisa meuli ti Britania Raya anu ngan ngagawékeun 80 urang pikeun ngaproduksi botol anggur.{{sfn|Trebilcock, Howse & Eliason|2012|p=3}}

Modél Ricardo ieu mangrupakeun hasil Ringkesan tina hiji  ''asumsi'' yén biaya jeung harga lumaku tetep, tapi najan kitu  sakumna  ékonom modérn geus ngamutakhirkeu téori Ricardo jeung  nyaluyukeun jeung kanyataan dina  ékonomi modérn. Contona waé [[model Heckscher–Ohlin]] anu geus manggihan yén  hiji nagara baris ngékspor barang anu mibanda ''faktor'' ''produksi'' murah jeung loba di nagarana tur ngimpor barang kalawan ''faktor produksi'' anu langka di nagarana.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=20-21}}{{sfn|Lowenfeld|2008|pp=6-7}} Kukituna, dina enggoning dagang bébas dianggap penting pikeun kamajuan ékonomi, lantaran dimana nagara ngahususkeun manéh dina kaunggulan ''komparatif'', modal jeung tanaga pagawé bisa leuwih éfisién, jeung ''produktivitas'' ogé baris ngaronjat tur bisa ngarojong kana ngaronjatna  [[pertumbuhan ekonomi]] .{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=20-24}} Halangan dina widang usaha dagang kawas ''tarif'' jeung  ''kuota'' bisa  ngorotan kauntungan malahan bisa nepika teu kabagéan bati, kulantaran ieu anggota-anggota WTO ngayakeun usaha pikeun ngamajukeun ékonomi kujalan  ngurangan panghalang-panghalang éta.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=23}} Salaku contoh, numutkeun laporan anu disusun ku Kantor Éksekutif Présidén Amérika Serikat, ngurangan tarif di Amérika Serikat tisaprak Perang Dunia II geus nambahan [[produk domestik bruto]] ka nagara  7,3% atawa kurang leuwih $1,3 triliun dina taun 2014.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=21}} Sagigireun éta, usaha dagang bébas dipercaya ogé baris ngurangan kamiskinan ogé nambahan lapangan pagawéan, utamana jeung dibukana pasar anyar pikeun ngajual barang jeung jasa ka luar negeri, jeung kauntungan lian tina paraturan dagang bebas tayalian harga anu leuwih murah jeung pilihan anu leuwih banyak pikeun konsumen alatan geus henteu aya deui   tarip atawa halangan anu ngagokan barang anapon jasa ti luar negeri.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=22-23}}

== Tujuan jeung kagunaan==
Tujuan diadegkeunana WTO dijabarkeun dina mukadimah Kasapukan WTO, tayalian pikeun ngaronjatkeun taraf hirup, ngawujudkeun [[lapangan pagawéan]], nambahan  [[pendapatan nyata]] jeung  [[permintaan dan penawaran|permintaan]], katut ngaronjatkeun produksi jeung  pardagangan barang jeung jasa. Mukadimah kasapukan ieu ogé  nambahkeun yén sagala upaya pikeun ngawujudkeun harepan ieu kudu merhatikeun kana kalestarian lingkungan jeung kabutuhan nagara-nagara sumedeng mekar.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=88}} Sagigireun éta, mukadimah ieu milu negeskeun pentingna [[pembangunan berkelanjutan]] (pangwangunan anu ogé mempertimbangkan aspék sosial jeung lingkungan hirup) sarta integrasi nagara-nagara sumedeng mekar utamana (terutama [[negara terbelakang|nagara-nagara anu katinggaleun]]) kalawan sistem dagang sadunya.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=88-89}} Numutkeun pakar hukum dagang asal [[Belgia]], [[Peter Van den Bossche]], mukadimah ieu membantah kayakinan yén WTO ngan ngutamakeun kana  ''liberalisasi'' widang dagang sarta henteu maliré kana isu kamiskinan, karusakan lingkungan, jeung pangwangunan anu ''berkelanjutan''.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=89}} Dijero mukadimah anu sarua, disebutkeun yén tujuan-tujuan ieu bisa kahontal  kujalan nurunkeun tarif jeung  halangan dina widang dagang lianna sarta kujalan ngaleungitkeun sagala tindakan ''diskriminatif'' enggoning hubungan dagang internasional. Sawatara éta, sahubungan  jeung résiko hukum tina prakna ngalaksanakeun tujuan WTO dijero mukadimah kasapukan WTO, ''[[Badan Banding]]'' dijero perkara ''US–Shrimp'' mertélakeun yén bahasa anu dipaké dina mukadimah ieu ngébréhkeun  iktikad ti anu milu gempungan kasapukan WTO, matakna eusi mukadimah ieu milu "méré wanda" dina  napsirkeum ieu si-eusi kasapukan  WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=89}}

Sacara umum,  WTO scara umum mibanda kagunaan kawas anu dijabarkeun dina Pasal II:1 Kasapukan WTO tayalian pikeun nyadiakeun "rarancang ''lembaga'' Babarengan " anu ngawadahan hubungan dagang unggal anggota WTO. Pasal III Kasapukan WTO satuluyna mertélakeun kagunaan-kagunaan husus, tayalian pikeun ngarojong prakna ngajalankeun kasapukan-kasapukan anu di lampirkeun jeroeun kasapukan WTO, pikeun nyadiakeun wadah parundingan kasapukan dagang anu anyar, pikeun ngalaksanakeun [[kasaluyuan ngaréngsékeun pacéngkadan]] anu eusina ngeunaan ''prosedur'' cara ngaréngsékeun pacéngkadan, pikeun ngalaksanakeun  Mékanisme ''Peninjauan Kebijakan Perdagangan'', sarta pikeun gawé bareng jeung ''[[Dana Moneter Internasional]]'' katut [[Bank Dunia]] sangkan kawijakan ékonomi global bisa ngajadi leuwih ''kohéren''.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=90}}{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=11-12}}

== Parjangjian-parjangjian WTO ==
Parjangjian utama anu ngadadasaran lembaga WTO tayalian ''[[Persetujuan Marrakesh]]'' atawa ''"Perjanjian WTO"''. Parjangjian ieu sorangan sabenarna mangrupa parjangjian singket anu ngan dieusi ku 16 pasal, ngan waé mibanda kasapukan-kasapukan lian  anu jéntré  dilampirkeun jeroeun kasapukanieu. Dumasar Pasal II Kasapukan WTO, kasapukan-kasapukan jeung instrumén -instrumén hukum anu disebutkeun di jero Lampiran 1, 2, jeung 3 (disebut "Perjanjian Dagang Multilateral") mangrupakeun bagian anu teu bisa di pisahkeun tina Kasapukan WTO jeung meungkeut ka sakabéh anggota.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=43}} Samentara éta, kasapukan-kasapukan jeung instrumén -instrumén hukum anu disebutkeun sajeroeun Lampiran 4 (disebut ''"Perjanjian Dagang Plurilateral"'') ogé mangrupakeun bagéan tina Parjangjian WTO jeung ngan lumaku pikeun anggota anu geus narima kasapukan éta.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=44}} Lampiran 1A mibanda ''perjanjian-perjanjian multilateral'' anu ngatur widang dagang barang, tayalian:{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=45-48}}
# [[Parjangjian Umum ''Tarif'' jeung Perdagangan]] 1994, kaasup dijerona tayalian  GATT 1947 jeung instrumén-instrumén hukum anu lumaku luyu jeung GATT 1947 Saméméh lumaku na Parjanjian WTO (contona sértifikasi konsési ''tarif'')
# [[Parjangjian ngeunaan  tatanén]]
# [[Parjangjian ngeunaan  prakna Tindakan ''Sanitari'' jeung ''Fitosanitari'']]
# [[Parjangjian ngeunaan Tékstil jeung Pakéan ]] (geus lumaku ti kawit 1 Januari 2005){{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=47}}
# [[Parjangjian ngeunaan  halangan Téknis widang dagang]]
# [[Parjangjian ngeunaan Tindakan-Tindakan Invéstasi anu aya patalina jeung dagang]]
# [[Parjangjian ngeunaan katetepan Pasal VI Parjangjian Umum Tarif jeung Pardagangan 1994]] ''(Perjanjian Anti-[[Dumping]])''
# [[Parjangjian ngeunaan katetepan Pasal VII Parjangjian Umum Tarif jeung  Pardagangan 1994]] (Perjanjian Penilaian Pabean)
# [[Parjangjian ngeunaan pamariksaan saméméh dikapalkeun Pra-Pengapalan]]
# [[Parjangjian ngeunaan  katangtuan Asal Barang]]
# [[Parjangjian ngeunaan ''Prosedur'' Izin Impor]]
# [[Parjangjian ngeunaan Subsidi jeung Tindakan Imbalan]]
# [[Parjangjian ngeunaan Tindakan ngajaga kaamanan]]
# [[Parjangjian ''Fasilitas'' widang dagang]] anu dilebetkeun ka jero lampiran ieu ngaliwatan ''Protokol'' Amandemén anu ditetepkeun ku anggota WTO dina 27 Novémber 2014{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=48}}

Lampiran 1B eusina  [[Parjanjian Umum ngeunaan widang dagang Jasa]] ({{lang-en|General Agreement on Trade in Services}}, disingket GATS), jeung jero  Lampiran 1C mibanda  [[Perjanjian TRIPS|Parjanjian ngeunaan  Aspék-Aspék Hak Kakayaan Inteléktual anu patalina sareng widang  dagang]] ''("Perjanjian TRIPS")''.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=44}} Sawatara kitu, Lampiran 2 eusina [[Kasapukan Ngaréngsékeun Pacéngkadan}}, disingket DSU) anu ngatur prosedur ngaréngsékeun pacengkadan dina widang  dagang,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=44, 51-52}} jeung Lampiran 3 mibanda [[Mekanisme Peninjauan Kawijakan widang dagang]] anu ngajabarkeun ''prosedur'' ''peninjauan'' kawijakan dagang anggota-anggota WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=44, 52}} Di Lampiran 4 sorangan  mibanda dua [[parjanjian plurilateral]], nyaéta [[Parjanjian ngeunaan widang dagang ''Pesawat Sipil'']] (anu kasapukanna dina Puteran Tokyo taun 1979) jeung [[Parjanjian ngeunaan balanja Pamaréntah]] (luyu jeung hasil révisi taun 2014).{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=53}} Saméméhna aya ogé   parjanjian ''plurilateral'' anu disebut Parjanjian ''Peternakan Susu'' Internasional jeung ''Perjanjian'' Daging Sapi Internasional, tapi ieu kasapukan-kasapukan ''plurilateral'' geus teu lumaku deui tisaprak taun 1997.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=11}} Sagigireun ieu, dina kaping 13 Désémber 1996, ''[[Perjanjian Teknologi Informasi]]'' ({{lang-en|Information Technology Agreement}}, disingkat ITA) geus disaluyuan  ku 29 anggota WTO ngaliwatan "Déklarasi Tingkat Menteri ngeunaan Pardagangan Produk Téknologi Informasi" anu dipedalkeun di [[Singapura]]. Kasapukan anu ogé sipatna  ''plurilateral'' ieu ngaleungitkeun béa ''masuk'' pikeun rupa-rupa produk dina widang ''[[téknologi informasi]]'', saperti komputer, pakakas télékomunikasi, jeung [[semikonduktor]],{{sfn|Wunsch-Vincent|2005|pp=33-34}} ogé ngalimpudan aya kana 222 jinis barang. Saprak harita, jumlah anggota anu aub dina jero kasapukan ieu terus nambahan  nepika lobana 67 nagara dina taun 2015. Satuluyna, dina tanggal 28 Juli 2015, sabada saméméhna  rada kaganggu sababaraha taun, jumlah barang anu asup ka jero cakupan kasapukan ieu nambahan deui  201 jinis produk. Kasapukan anu geus dirobah ieu disebut  "ITA II".{{sfn|Marx|2015|pp=346-347}}

Dina kasapukan WTO, aya  protokol-protokol aksési ti anggota-anggota WTO anu mimiti ngagabung sabada ditetepkeun ieu  kasapukan, jeung protokol-protokol ieu dianggap salaku bagén anu henteu bisa dipisahkeun tina ieu kasapukan. Contona tayalian ''Protokol'' Aksési Tiongkok.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=53}} Salian éta, aya ogé "daftar komitmen" ({{lang-en|schedules of commitments}}) anu  eusina komitmen sahiji anggota WTO kana produk atawa jasa anu tangtu, jeung daftar ieu ogé dianggap salaku bagéan anu teu papisah tina Parjanjian WTO.{{sfn|WTO, Legal Texts}}

== Struktur ==
[[File :Cwr aerial 2001.jpg|jmpl|ka|200px|Markas gedé WTO di [[Centre William Rappard]] di Jenewa, Swiss.]]
Organisasi widang dagang sa dunya tayalian hiji  organisasi internasional anu mibanda kapasitas hukum jeung ogé dianggap salaku subjek [[hukum internasional]].{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}} Struktur ngeunaan kalembagaanna diatur ku Pasal IV Kasapukan WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=128}} Mibanda dua badan anu nyokot kaputusan di WTO, tayalian  Konférénsi ''Tingkat Menteri'' jeung Déwan Umum. Kakuasaan pangluhurna dicepeng ku Konférénsi ''Tingkat Menteri'' anu diwangun ku  sakumna wawakil ti sakabéh anggota WTO. Wawakil-wawakil ieu ngayakeun rapat sahenteuna dua kali dina sataun.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}} Sahandapeunna, Déwan Umum nyokot hiji kaputusan penting sakaligus ngarumuskeun kawijakan di antara waktu unggal Konférénsi Tingkat Menteri. Dewan Umum ieu diwangun ku sajumlah diplomat satingkat duta besar ti sakabéh anggota WTO anu ngayakeun kumpulan  di [[Jenéwa ]] sahenteun dua bulan sekali. Déwan ini dipimpin ku saurang ketua anu dipilih ku dewan sorangan.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=132}} Dewan Umum boga ''peran'' dina netepkeun ''anggaran'' taunan jeung kawijakan kauangan organisasi,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=133}} sarta dina ngatur gawé bareng jeung organisasi internasional lianna atawa jeung ''[[lembaga swadaya masyarakat]]''.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}} Dina enggoning ngalaksanakeun pagawéan Dewan Umum dilengkepan ku dua badan lianna, tayalian ''[[Badan Penyelesaian Sengketa]]'' jeung ''[[Badan Peninjauan Kebijakan Perdagangan]].''{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}}

Sahandapeun Déwan Umum, aya déwan jeung komite husus anu diadegkeun dumasar Pasal IV:5 Kasapukan WTO, tayalian Déwan ''Perdagangan'' Barang, Dewan ''Perdagangan'' Jasa, jeung Dewan TRIPS. Déwan-déwan ieu ngalapor ka Déwan Umum WTO, jeung wewenang maranéhna kawates pisan tur teu meunang  ngaleuwihan naon anu geus ditetepkeun dijero Parjanjian WTO, dina parjanjian dagang séwang-séwangan (contona GATS pikeun Déwan widang dagang Jasa), jeung ku kaputusan ti Déwan Umum.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=134}} Déwan-déwan ieu diwenangkeun ngadegkeun komite-komite atawa badan ''subsider'' luyu jeung kabutuhan.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}} Sagigireun éta, ogé mibanda rupa-rupa komite jeung tim gawé  anu mantuan gawé Konférénsi ''Tingkat Menteri'' jeung Déwan Umum, saperti Komite ngeunaan widang dagang jeung Lingkungan anu diadegkeun  di Marrakesh dina kaping 14 April 1994 dumasar kana kaputusan Tingkat Menteri ngeunaan widang dagang jeung Lingkungan, Komite ngeunaan widang dagang jeung Pangwangunan anu ditetepkeun  ku Pasal IV:7 Parjanjian WTO jeung dijieun ku Dewan Umum dina  taun 1995, atawa Komite ngeunaan kasapukan Dagang Régional anu ogé diadegkeun ku Dewan Umum dina taun salajengna.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=135}}

''Organisasi'' ''Perdagangan Dunia'' ogé dilengkepan  ku ''Sekretariat'' anu tugasna nyadiakeun bantuan téknis, profésional, jeung kapagawéan ka badan-badan WTO, nyadiakeun bantuan téknis ka anggota anu masih kénéh kagolongkeun  nagara ''berkembang'', ngaroris tur ngimeutan  widang dagang sadunya, méré naséhat ka nagara anu hayang aub jeung WTO, sarta nyadiakeun informasi ka masyarakat.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=142-143}} ''Sekretariat'' WTO dipupuhuan ku saurang [[Diréktur Jénderal Organisasi Perdagangan Dunia|Diréktur Jénderal]]. Konférénsi Tingkat Menteri bisa milih Diréktur Jénderal sarta netepkeun wewenang tur ''masa'' jabatanna. Diréktur Jénderal kudu lumaku indepénden ti pamerintahan.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}} Diréktur Jénderal anu boga wewenang ngangkat  pagawé-pagawé, jeung maranéhna digawé  salaku pagawé nageri internasional.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=12}}{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=144}} Pagawé-pagawé ieu kalolobaan boga kasang tukang  ahli hukum jeung ékonom .{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=144}}


=== Anggaran ===
Aturan ngeunaan anggaran WTO dijabarkeun dina Pasal VII kasapukan WTO. ''Anggaran'' taunan diusulkeun ku Diréktur Jénderal WTO ka Komite anu ngurus ''Anggaran'', ''Keuangan'', jeung Tata Usaha. Nya ieu Komite anu salajengna mariksa ieu  usulan sarta méré rékomendasi.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=157}} Anggaran ieu teras disahkeun ku Déwan Umum sabada meunang kasaluyuan ti sakurangna 2/3 anggota, sanajan dina kanyataana ieu kaputusan  dipibanda ku ngaliwatan konsénsus. Patali sareng sumber dana, Régulasi ''Keuangan'' WTO mertélakeun ''kontribusi pendanaan'' ti unggal anggota. Jumlah kontribusi unggal anggota disaluyukeun jeung gedéna perséntase dagang ieu anggota  (impor ditambah ekspor) umpama dibandingkeun jeung sakabéh anggota WTO. Salaku contoh, dina taun 2016, Amérika Serikat nyumbang 11,2% anggaran, Tiongkok 9,1%, Singapura 2,4%, [[Malaysia]] 1,1%, Indonesia 0,9%, jeung [[Norwegia]] 0,8%. Uni Eropa teu mayar iuran anggaran, tapi nagara-nagara anggotanamah  tetep kudu mayar. Pikeun anggota anu mibanda perséntase dagangan sahandapeun 0,015%, kontribusi anggarannya mah tetep kudu dibayar  0,015%. Salian anggaran, WTO ogé mibanda  sababaraha  [[dana perwalian]] anu pendanaanna ogé sarua  sumberna  ti anggota. Tujuan tina ieu  dana perwalian tayalian pikeun méré bantuan kagiatan anu méré bantuan téknis sarta  palatihan pikeun nagara-nagara ''berkembang'' jeung ''terbelakang''. Contohna téh Dana Perwalian Global Agenda Pembangunan Doha ({{lang-en|Doha Development Agenda Global Trust Fund}}).{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=158}}

== Anggota ==
{{main|Daftar anggota Organisasi Perdagangan Dunia}}
[[File :Accession of the Republic of Seychelles to the WTO (15850067969).jpg|jmpl|ka|250px|Upacara panandatanganan aksési [[Seychelles|Republik Seychelles]] ka jero WTO dina kaping 10 Désémber 2014.]]
Dina taun 2016, WTO mibanda 164 anggota anu ngawakilan 99,5% ''populasi'' dunya jeung  98% dagangan dunya.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=113}} Sakumna anggota henteu wungkul ti  nagara-nagara mibanda kadaulatan, tapi ogé ngalimpudan [[wilayah kapabéanan]], tayalian daérah anu bébas ngatur hubungan dagang maranéhna sorangan. Conto wilayah kapabéanan anu jadi anggota WTO teh "[[Hong Kong|Hong Kong, Tiongkok]]", "[[Makau|Makau, Tiongkok]]", jeung "[[Tionghoa Taipei]]" (dina basa sapopoé "Taiwan").{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=114}} Sagigireun ieu, WTO ogé mibanda kahususan sorangan ku narima [[Uni Éropa]] salaku anggota. Dina waktu anu sarua, nagara anggota Uni Eropa ogé jadi angota WTO, Kukituna unggal nagara ieu kawas mibanda kaanggotaan ganda. Sanajan kitu, dina kanyataanna nya [[Komisi Éropa]] anu jadi salaku cukang lantaran Uni Éropa skaligus sakabéh nagara anggotanna dina rapat jeung babalagempagan anu diayakeun ku  WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=115-116}}

Aya dua cara pikeun hiji nagara anu hayang aub  jeung jadi anggota WTO. 
Cara ka hiji anu disebut ''"keanggotaan awal"'' ({{lang-en|original membership}}) ngan bisa  digunakeun ku nagara anu kungsi ngagabung jeung GATT 1947 jeung  [[Komunitas Éropa]]. Dumasar kana Pasal XI:1 Parjanjian WTO, nagara-nagara ieu bisa ditarima salaku anggota WTO lamun maranéhna narima sakabéh katangtuan kasapukan WTO jeung  parjanjian-parjanjian ''multilateral'' anu aya sahandapeunna, jeung dimana méré konsési jeung nyieun komitmen dina widang dagangan barang jeung jasa anu satuluyna dicatet dina daptar séwang-séwangan.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=118}} 
Cara kadua nyaéta ngaliwatan ''prosedur'' aksési saperti anu ditetepkeun jeroeun Pasal XII Parjanjian WTO. Nagara atawa wilayah kapabéanan anu hayang ngagabung kudu narima sakabéh katangtuan Parjangjian WTO jeung parjangjian-parjangjian multilateral anu aya di sahandapeunna, ogé tuluy maranéhna kudu ngalakukeun babadamian aksési anu nyoba nangtukeun kasaluyuan undang-undang jeung prakték dagang pianggotaeun jeung aturan WTO jeung léngkah anu bisa dicokot  pikeun nyaluyukeunna, sarta konsési aksés pasar pikeun  widang dagang barang jeung  komitmen widang dagangan jasa anu baris  dicokot ku ieu pianggotaeun.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=118-119}} 
Tahapanna sacara umum bisa dibagi jadi opat, tayalian:
# Tahap "wawanohan": calon anggota ngalaporkeun sakabéh kawijakan dagang jeung ékonomi anu aya patalina jeung kawajiban-kawajiban anggota WTO sarta ngirim mémorandum anu patali jeung ieu hal. Mémorandum ieu baris dipariksa ku ''kelompok kerja'' WTO anu ngahaja diadegkeun pikeun kaperluan ieu, pikeun niténan naha undang-undang jeung prakték calon anggota sajalan jeung aturan WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=119}}
# Tahap sawala ''bilateral'' ngeunaan konsési aksés pasar jeung ''komitmen'' anu baris dicokot, najan kitu pamustungann hasil sawala ''bilateral'' ieu kudu lumaku sacara ''multilateral'' ka sakabéh anggota WTO luyu jeung asas MFN.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=119}}
# Tahap ngarumuskeun katangtuan kaanggotaan: ''kelompok kerja'' WTO baris ngarumuskeun  katangtuan aksési anu dijabarkeun jeroeun laporan kelompok kerja, rarancang ''protokol'' aksési, jeung rarancang "daptar barang" jeung "daptar jasa" anu eusina sakabéh konsési aksés pasar jeung ''komitmen'' calon anggota. Sakabéh dokumén ieu baris dikirimkeun ka Konférénsi ''Tingkat Menteri'' atawa Dewan Umum.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=119-120}}
# Tahap nyokot  kaputusan: Konférénsi ''Tingkat Menteri'' atawa Dewan Umum baris mutuskeun dumasar kana konsénsus naha maranéhna baris narima ieu calon anggota atawa henteu. Dimana lamaran pikeun ngagabung ditarima, pianggotaeun anggota sacara resmi baris ngagabung jeung WTO dina jero waktu tilu puluh poé sabada maranéhna ngirimkeun instrumén ''ratifikasi protokol'' aksési.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=120}}
Jeroeun sajarahna, prosés aksési ka jero WTO ilaharna méakeun  waktu anu lila; sanajan [[Kirgizstan]] mangrupakeun nagara panggancangna anu ngagabung jeung WTO (ngan mikabutuh waktu 2 tahun 10 bulan), parundingan aksési jeung [[Aljazair]] masih tacan réngsé ti taun 1987.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=120}} [[Republik Rakyat Tiongkok]] sorangan ngabutuhkeun leuwih  ti opat belas taun pikeun ngaréngsékeun prosés aksési, jeung maranéhna sacara resmi ngagabung dina Novémber 2001.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=13}}

Salian anggota, WTO ogé mibanda sajumlah "panilik". Nagara-nagara anu anyar kénéh meunang ''status'' penilik kudu ngamimitian badami pikeun ngagabung jeung WTO dina jero  waktu lima taun. Ieu kawijakan henteu lumaku pikeun [[Vatikan]] anu mibanda kadudukan  panilik di WTO. Sagigireun éta, sajumlah organisasi internasional ogé mibanda status panilik permanén, saperti ''[[Perserikatan Bangsa-Bangsa]], [[Dana Monétér Internasional]], [[Bank Dunia]], [[Organisasi Pangan jeung Pertanian]], [[Konferensie PBB ngeunaan dagangan jeung Pangwangunan]], [[Organisasi Hak pikeun Kakayaan Intelektual Dunya]],'' jeung ''[[Organisasi pikeun gawé bareng jeung  Pangwangunan Ékonomi]]''. Aya ogé organisasi-organisasi internasional anu ngan mibanda status panilik dijero badan WTO anu tangtu luyu jeunh mandat maranéhna, contona téh [[Codex Alimentarius|Komisi Codex Alimentarius]] (lembaga gabungan Organisasi Pangan jeung Partanian jeung [[Organisasi Kaséhatan Dunya]]) anu mibanda status panilik di Komite Tindakan ''Sanitari'' jeung ''Fitosanitari'' WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=118}}

== Nyandak kaputusan ==
[[File:Doha Ministerial Conference 9-13 November 2001 (9308714762).jpg|jmpl|ka|250px|Konférénsi Tingkat Menteri di [[Doha]], [[Qatar]], dina kaping 9-13 Novémber 2001.]]
[[File :Singapore Ministerial Conference 9-13 December 1996 (9306028171).jpg|jmpl|ka|250px|Konférénsi Tingkat Menteri di [[Singapura]] dina  kaping 9-13 Désémber 1996.]]
Dumasar Pasal IX:1 Parjanjian WTO, Organisasi widang dagangan Dunya nuluykeun praktek nyandak  kaputusan jeroeun GATT 1947 anu nganggo ''sistem'' konsénsus. ''Prosedur standar'' ieu baris dijalankeun dimana teu aya anggota anu terang-terangan nolak katangtuan hiji putusan. Dimana konsénsus teu pinanggih jeung kasapukan, kaputusan baris dicokot ngaliwatan pangumpulan soara kalawan maké ''sistem'' [[Mayoritas|''mayoritas'' sederhana]]. Unggal anggota mibanda hiji sora; anu dibedakeun téh ngan Uni Éropa anu jumlah sorana sarua jeung jumlah anggotana.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=146-147}} Sagigireun éta, WTO ogé mibanda ''prosedur-prosedur'' husus. Salaku conto, Konférénsi Tingkat Menteri jeung Déwan Umum boga wewenang  napsirkeun anu sipatna ''otoritatif'' kana parjanjian-parjanjian WTO, jeung kaputusan pikeun netepkeun tapsiran saperti ieu  kudu meunang kasaluyuan ti sakurangna 3/4 anggota. Contoh lain anu pakait jeung panarimaan anggota anyar. Pasal XII:2 Parjanjian WTO ngatur yén kaputusan anu ngeunaan ieu hal dicokot ku Konférénsi ''Tingkat Menteri'' kalawan dukungan ti sakurangnya 2/3 anggota. Ngan baé, Déwan Umum boga kasapukan  dina tanggal 15 Novémber 1995 pikeun nyoba nyokot kaputusan ngaliwatan heula konsensus, kukituna ngumpulkeun sora pikeun narima anggota anyar baris dilaksanakeun saupama  konsénsus henteu ngabuahkeun hasil.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=148-149}}

Dina prakna, konsénsus sok diheulakeun jeung kaputusan kacida arangna ngaliwatan pangumpulan  soara. Sanajan sistem konsénsus dianggap lewih ngalégitimasi kaputusan anu geus ditetepkeun, [[Laporan Sutherland]] taun 2004 nepikeun kahariwang  ngeunaan jumlah anggota WTO anu sakitu lobana baris ngahalangan upaya pikeun netepkeun kawijakan anyar. Panampik ti hiji anggota waé bisa ngagagalkeun upaya pikeun  konsénsus sanajan kawijakan anu diusulkeun didukung ku loba anggota, kukituna sistem konsénsus dianggap bisa ngalumpuhkeun prosés nyokot kaputusan di WTO. Laporan Sutherland sorangan menyarankan sangkan anggota anu hayang ngavéto hiji kaputusan kudu bisa nembrakkeun dina hiji tulisan kalawan nambahkeun alesan anu diajengkeun ngébréhkeun yén ieu hal aya patalina jeung kapentingan nasional anu kacida pentingna pikeun éta anggota.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=151-152}}

Dina palebah partisipasi, WTO mikahayang ngalibatkeun sakabéh anggotana, tapi dina prakna pikeun ngalibatkeun  164 anggota WTO ieu lain pagawéan énténg. Ku alatan kitu, muncul hiji mékanisme anu dimaksudkeun pikeun ngagancangkeun lumangsungna babadamian tur nyokot hiji kaputusan, contona tayalian mékanisme "pertemuan ruang hijau" anu ngumpulkeun anggota-anggota gedé di WTO (saperti Uni Éropa, Amérika Serikat, jeung Tiongkok) sarta hiji anggota Lian anu jadi salaku  koordinator atawa wawakil kelompok anggota lianna (conto salaku wawakil nagara tinggaleun) atawa anu  mibanda kapentingan  kana babadamian anu baris  dilaksanakeun. Dina kumpulan kawas kieu, unggal pajabat atawa wawakil ti kurang leuwih dua puluh anggota diulem pikeun ngabadamikeun rupa-rupa masalah anu utama. Kumpulan ieu dipupuhuan  ku saurang Diréktur Jénderal WTO atawa ku katua salah sahiji déwan atawa  komite WTO. Tina ieu rapat baris dihasilkeun draf parjangjian  anu saterusna  baris ditempokeun  ka  anggota WTO lianna pikeun  saterusna ditetepkeun.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=153}} Usaha pikeun nyaluyukeun prosés-nyieun kaputusan di  WTO sorangan ieu henteu gampang, sabab organisasi ieu kudu ngajaga kasaimbangan antara inklusivitas, transparansi, jeung efisiensi. Dina waktos ayeuna, kalawan ngaronjatna ka guyuban nagara berkembang dina mékanisme ruang héjo, prosés nyieun kaputusan jadi beuki hésé sabab nagara ieu ogé boga kapentingan anu rupa-rupa.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=155-156}}

== Aturan-aturan dasar ==
WTO ngabogaan loba aturan anu kompléks ngeunaan perdagangan barang jeung jasa sarta perlindungan pikeun hak cipta inteléktual.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=38}} Aspék-aspék dagang anu aya dina lingkup hukum WTO sorangan rupa-rupa, contona, tarif, kuota, peraturan di tingkat nasional, ukuran dicokot pikeun kaamanan nasional, syarat adat.,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=38}} subsidi,{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=769}} jeung  [[dumping]] (prakték nurunkeun harga barang ékspor handappeun harga normal di nagara ékspor).{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=696}} Sacara umum, aya opat rupa aturan dasar anu substantif dina hukum WTO, nyaéta aturan anu ngalarang diskriminasi, aturan ngagunakeun aksés pasar, aturan ngeunaan prakték dagang teu adil, jeung aturan ngeunaan pangecualian..{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=38}}

=== Non-diskriminasi ===
Dina jeroeun hukum WTO, aya dua aturan utama anu ngalarang tindakan diskriminasi/ngawilah-wilah, tayalian "[[perlakuan yang sama untuk semua anggota]]" (MFN) jeung "[[perlakuan nasional]]". Dumasar aturan  MFN, umpama hiji anggota WTO mutuskeun pikeun masihan hiji perlakuan anu nguntungkeun atawa hak husus ka salah sahiji anggota, kauntungan atawa hak husus éta ogé kudu dibikeun ka sadayana anggota WTO tanpa iwal atawa pengecualian. Tah ku kituna, anggota WTO teu bisa milih-milih dina méré konsési dagang ka salah sahiji anggota lianna. Salaku contoh, dimana salah sahiji anggota  WTO mutuskan pikeun ngurangan tarif impor béas ti salah saurang anggotana, Panguragan ieu tarif béas téh ogé  1|pp=39}}{{sfn|Van den Bossche & Prévost|2016|pp=13}} Samentara éta, aturan "perlakuan nasional" nitahkan yén anggota WTO kudu lumakukeun produk impor sakumaha anggota éta ngalumakukeun [[barang sejenis|produk sarupa]] di nagarana. Istilah sanésna, anggota WTO teu bisa ngabentenkeun produk asing sanggeus produk masuk kana pasar doméstik. Salaku conto, lamun aya anggota WTO mutuskeun pikeun mupus pajeg roko buatan doméstik, mupus ieu pajeg ogé kudu lumaku pikeun udud-udud impor anu geus asup ka  pasar jero negeri. Upami aranjeunna ngan ngumpulkeun pajeg pikeun roko impor, maranéhna geus ngalanggar aturan  nasional anu lumaku.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=39}}{{sfn|Van den Bossche & Prévost|2016|pp=13-14}}

Kadua aturan ieu dipibanda  jeroeun  GATS anu aya patalina kana  barang jeung jasa. Sanajan kitu, dua pasatujuan aya bédana utama dina watesan wengkuan dina prakna ngalaksanakeun. Aturan MFN dina GATS lumaku pikeun sakabéh jasa sacara umum, sanajan anggota bisa nyieun sababaraha iwal nu diwatesan dina wengkuan. Sanajan kitu, aturan ngeunaan perlakuan nasional ngan lumaku pikeun anggota anu geus nyieun komitmen husus ka séktor jasa anu tangtu atawa ka salah sahiji (kiriman meuntas wates, konsumsi luar negeri, ayana komérsial, Jeung kahadiran manusia alamiah atawa ''natural person''). Komitmen-komitmen ieu diasupkeun kana kana daptar komitmen jasa pikeun tiap anggota. Ku kituna, enggoning dina maca aturan di jero GATS, daptar komitmen jasa ti salah sahiji anggotana keur ditalungtik ogé kudu diperhatikeun, sareng aranjeunna henteu kedah nerapkeun aturan perlakuan nasional pikeun séktor jasa atawa kumaha suplai nu teu acan liberalisasikeun. Samentara éta, aturan perlakuan nasional dina GATT lumaku sacara umum.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=39}}{{sfn|Trebilcock & Howse|2005|pp=390}}

=== Aturan ngeunaan aksés pasar ===
[[File :MSC Home Terminal.jpg|jmpl|ka|250px|Terminal peti kemas di [[Pelabuhan Antwerpen]]. Ngumpulkeun bea impor tina barang impor dasarnamah teu dilarang ku WTO, tapi nagara anggota dirojong pikeun saeutik demi saeutik ngurangan tarif nu ditagihkeun.]]
Nagara-nagara mikabutuh aksés pasar sangkan ieu widang dagang barang jeung  jasa bisa  lumangsung lancar, tapi aksés pasar ka hiji nagara mindeng dihalangan ku rupa-rupa cara, naha ku tarif atawa non-tarif.{{sfn|Van den Bossche & Prévost|2016|pp=49}} Sacara umum, aya opat jinis aturan WTO anu pakait sareng aksés pasar, nyaéta aturan ngeunaan béa impor, paraturan ngeunaan béa jeung pungutan-pungutan biaya séjén, paraturan ngeunaan watesan sacara kuantitatif, sarta paraturan ngeunaan [[halangan non-tarif]] lianna.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=39}}

Dina dasarna, ngumpulkeun béa  téh impor teu dilarang, kumaha ogé, tarif nu ditagihkeun ku nagara ieu teu bisa ngaleuwihan wates pangluhurna tina anu geus  diatur dina daptar konsési masing-masing.{{efn|Menurut Pasal II:7 GATT 1994, daptar konsési anggota mangrupakeun bagian anu teu bisa dipisahkeun tina Parjangjian WTO}}. Daptar konsési kudu sajalan jeung aturan dasar GATT jeung henteu bisa ngurangan kana kawajiban anggota. Sabagian gedé daptar konsési dijieun kujalan nurutkeun ''[[Harmonized Commodity Description and Coding System]]''(disingkét "Harmonized System"). Strukturna sorangan sacara umum diwangun ku Bab I anu eusina konsési konsési tarif pikeun produk pertanian jeung salian ti pertanian, Bagian II ngeunaan konsési préferensial, Bagian III ngeunaan konsési ngeunaan tindakan lian ti tarif, sarta Bagian IV ngeunaan komitmen husus ngeunaan bantuan doméstik jeung subsidi ékspor pikeun  produk pertanian. Pikeun katerangan leuwih lengkep, tempo {{harvnb|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=437-440}}.

Sawatara kitu, anggota anu hayang ngarobah atawa narik daptar konsésina kudu ngaliwatan hiji prosedur dina Pasal XXVIII:1 GATT. Dina dasarnya, ieu anggota kudu ngalaksanakeun babadamian jeung anggota lian anu dianggap mibanda kapentingan anu gedé ku ayana parobahan anu baris dilakukeun. Ganti rugi dina wujud konsési anyar biasana perlu dibikeun. Ngan, umpamana babadamian henteu tinemu jalan kaluar, anggota anu hayang robah atawa nyabut daptar konsési aranjeunna bébas ngalakukeun éta luyu jeung Pasal XXVIII:3(a) GATT. Pikeun leuwih jéntré, tempo {{harvnb|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=447-449}}.}} unggal anggota WTO gaduh daptar konsésina nyalira iwal pikeun anggota nu jadi bagian tina hiji [[sarikat pabéan]] (contona nyaéta nagara anggota [[Uni Éropa]] anu teu boga daptar konsési sorangan, tapi maranéhna nuturkeun daptar konsési nu disusun ku Uni Éropa). daptar ieu mibanda "konsési dagang", nyaéta komitmen anu geus dicandak ku hiji anggota Pikeun henteu ngangkat tarif aranjeunna di luhur angka anu geus sapuk, atawa dina basa séjén, aranjeunna geus "meungkeut" tarif aranjeunna dina angka éta.{{efn|Komitmen tarif unggal nagara Nyaliara béda-béda jeung gumantung kana hasil rundingan jeung anggota-anggota lian; dina taun 2017, [[Indonésia]] jeung [[Amérika Serikat]] geus sapuk leuwih ti 95% tarif aranjeunna, samentara [[Kamerun]] ngan 13,3%. Tempo {{harvnb|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=436}}.}} Hukum WTO Nyaliara mengajak anggotana Pikeun terus ngarempugkeun geusan ngurangan tarif anu nguntungkeun sadaya pihak, jeung hasil tina rundingan ieu ogé bakal diasupkeun kana daptar konsési anggota anu aya patalina.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=40}} Sanajan daptar konsési netepkeun tarif maksimal, batas tarif Pikeun rupa-rupa produk mindeng pisan leuwih luhur tibatan béa masuk anu saleresna ditetepkeun; dina hal ieu, Badan Banding dina perkara ''Argéntina –Textiles jeung pakéan (1998)'' ngécéskeun yén  anggota diidinan maké béa anu leuwih handap tibatan tarif maksimum.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=446-447}}

Patali jeung "bea Jeung pungutan-pungutan séjén", Badan Banding dina perkara ''India–Additional Import Duties'' geus ngartikeun istilah ieu salaku "bea Jeung pungutan anu sanés béa impor biasa".{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=462}} Salaku conto, Panél dina perkara ''Dominican Republic–Safeguard Measures'' manggihan éta "tindakan kaamanan" anu dilaksanakeun ku pajabat béa cukai [[Republik Dominika]] merupakeun "béa jeung pungutan séjén", Sabab kawijakan ieu henteu kaasup "bea masuk biasa".{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=463}} "Tindakan ngamankeun" (dumasarkeun kana Pasal XIX GATT) mangrupa gantungan  konsési dagang pikeun  waktu nu tangtu lamun aya kanaékan impor anu teu ka duga tianggalna malah nepi ka ngancam bakal ngakibatkeun karugian parna ka produsén jero negeri,{{sfn|Bown & Wu|2014|pp=180-181}} Jeung tindakan ngamankeun nu dibadamikeun dina perkara éta nyaéta  netepkeun béa masuk samentara anu gedéna 38% pikeun impor kantong [[palastik]] [[polipropilena]].{{sfn|Bown & Wu|2014|pp=186}} Conto lian nu bisa  kapanggih dina  perkara-perkara di Panel jeung Badan Banding nyaéta béa tambahan pikeun hiji barang anu geus kaancikan béa masuk, deposit anu geus dibayar pikeun kaamanan  ngimpor barang, atawa biaya pabéan euweuh wates maksimum.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=464}} Pasal II:1(b) GATT sorangan maréntahkeun yén jinis béa ieu  teu meunang ngaleuwihan béa nu geus dilarapkeun ka "tanggal parjangjian ieu" atawa béa anu dikuatkeun dijero undang-undang nu lumaku pikeun tanggal éta. Kusabab istilah anu teu jelas "tanggal parjangjian Ieu", sakumna anggota WTO geus sapuk di sapamahaman ngeunaan tapsiran tina Pasal II:1(b) GATT 1994 ({{lang-en|Understanding on the Interpretation of Article II:1(b) of the GATT 1994}}) yén unggal anggota dina hal ieu wajib pikeun nyatet tarif anu meungkeut pangluhurna  nu bakal  tumiba kana  unggal béa atawa  pungutan lianna dina daptar konsési aranjeunna.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=465}}

Hukum WTO sorangan teu ngijinan ngawatesan kana kuantitatif barang. Kusabab ieu, sacara umum anggota WTO teu dimeunangkeun ngalarang ngimpor atawa ngékspor barang anu geus tangtu, jeung maranéhna ogé  teu bisa nerapkeun kuota kana barang. Pikeun dagangan jasa, aturan Ieu ngan lumaku pikeun séktor jasa anu geus diliberalisasi ku ieu anggota.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=40}} Samentara éta, aturan nu kaopat mangrupa hiji kategori kalawan cakupan anu lega, contona nyaéta kirang transparansina hukum dagang, prakték dagang éta teu adil, prosedur pabéan, panyalindungan hak kakayaan intelektual goréng, tindakan sanitari jeung fitosanitari, atawa ayana halangan teknis.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=39-40}} Aturan ngeunaan panyalindungan hak cipta intelektual, tindakan sanitari Jeung fitosanitari, Jeung hambatan teknis diatur ku parjangjian Nyaliara.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=883, 935, 993}} Salaku conto, régulasi téknis anu dilarapkeun ku hiji  nagara kudu saluyu jeung prinsip MFN, Jeung anggota anu ngalarapkeun régulasi Ieu kudu mastikeun supados henteu nimbulkeun halangan dagang anu teu perlu.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=899, 912}}

=== Aturan ngeunaan prakték dagangan anu teu adil ===
Hukum WTO mibanda aturan-aturan husus ngeunaan prakték-prakték dagangan anu tangtu anu dianggap teu adil, tayalian subsidi jeung dumping. Subsidi diatur ku Pasal XVI GATT jeung ogé [[Parjangjian ngeunaan subsidi jeung tindakan imbalan]] ({{lang-en|Agreement on Subsidies and Countervailing Measures}}, disingket Parjangjian SCM).{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=41}} Numutkeun Parjangjian SCM, subsidi tayalian kontribusi keuangan ti pamaréntah atawa [[Badan Publik|badan publik]], atawa bantuan beubeunangan atawa harga dina wujud naon waé luyu jeung Pasal XVI GATT, anu méré kauntungan.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=775}} Hukum WTO ngalarang sababaraha jinis subsidi, tayalian subsidi ékspor jeung  [[substitusi impor]].{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=802-811}} Sabagéan gedé ti jinis subsidi lianna henteu dilarang, tapi subsidi-subsidi ieu kagolong salaku "subsidi nu bisa  ditindak" (''actionable''), kayaning subsidi anu bisa  ditolak ku anggota WTO dimana subsidi ieu  bisa nimbulkan "akibat-akibat ngarugikeun" (''adverse effects'') kana kapentingan éta anggota. Subsidi-subsidi ieu ngalimpudan subsidi anu ngabalukarkeun karugian pikeun industri doméstik nagara lian anu ngahasilkeun produk sarupa, subsidi anu bisa  ngabalukarkeun mupus atawa ngurangan kana kauntungan anu katarima sacara langsung anapon henteu langsung tina  GATT 1994, sarta subsidi anu ngabalukarkeun karugian parna.{{efn|Menurut Pasal 6.3 Perjanjian SCM, "kerugian serius" bisa mangrupa: "subsidi anu ngagantian atawa ngahalangan impor produk sajinis ti anggota lian ka pasar anggota anu méré subsidi", "subsidi anu ngaganti atawa ngahalangan ékspor produk sarupa ti anggota séjén ka pasar nagara katilu", "subsidi anu ngabalukarkeun pamotongan harga anu jauh leuwih handap tina produk anu disubsidi dibandingkeun jeung harga produk sarupa ti anggota séjén dijero pasar anu sarua atawa neken hargga, nurunna harga atawa kaleungitan kamampuan ngajual anu cukup gedé dina pasar anu sarua", atawa "subsidi anu ngabalukarkeun ngaronjatna pangsa pasar nagara anu méré subsidi produk atawa  barang dagangan primer umpama dibandingkeun jeung pangsa pasar rata-rata yang anu dipibandana tilu taun saméméhna ". Tempo {{harvnb|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=818}}.}}{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=811-818}} Lamun anggota anu masihan subsidi samodél ieu nampik pikeun nyabut atawa teu daék nyokot léngkah pikeun ngaleungitkeun balukarna anu ngarugikeun, anggota séjén anu ngarasa dirugikeun bisa nyokot tindakan balasan anu sarua jeung akibat tina éta subsidi.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=41}} Di Parjangjian SCM sorangan  sabenerna masih aya jinis subsidi katilu, tayalian subsidi anu henteu bisa ditindak. Numutkeun pasal 8.2 Parjangjian SCM, subsidi-subsidi ieu ngalimpudan subsidi lingkungan hidup, subsidi panalungtikan, jeung subsidi pikeun pangwangunan daérah anu tinggaleun. Ngan, luyu jeung Pasal 31 Parjangjian SCM, subsidi ieu ngan lumaku lima tahun sabada parjangjian WTO sakabéhna mimiti dilarapkeun. Balukarna,aturan ngeunaan subsidi anu teu bisa ditindak ngan lumaku nepika tanggal 31 Désémber 1999, nya tisaprak harita subsidi-subsidi ieu kagolongkeun salaku subsidi anu bisa ditindak.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=846}}

Samentawis éta, dumping tayalian prakték ngajual produk di pasar nagara séjén kalawan harga leuwih handap  tibatan harga anu lumaku di jero negeri. Saracara umum , dumping heteu dilarang u hukum WTO, tapi Pasal VI GATT jeung parjangjian Anti-Dumping méré izin anggota WTO pikeun nyokot béa anti-dumping lamun seug prakték dumping ieu  ngabalukarkeun atau ngancam baris ngadatangkeun karugain material kana produk anu diproduksi ku éta anggota .{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=699-701}}

=== Pengecualian ===
Upaya ngaliberalisasikeun dagangan bisa ngabalukarkeun pacéngkadan  jeung kapentingan masarakat, contohna tayalian pelestarian lingkungan hidup atawa kapentingan ékonomi linna. Tah ku kituna, hukum WTO mibanda pasal-pasal "mahiwal" nu ngabenerkeun simpangan ti aturan-aturan dasar WTO dina kaayaan nu tangtu pikeun kapentingan masyarakat. Kajaba dina Pasal XX GATT jeung XIV GATS, contona  panyalindungan moral masyarakat atawa panyalindungan kahirupan manusa, sasatoan, atawa tatangkalan. Kapentingan pikeun ngajaga kaamanan nasional ogé bisa kapanggih di Pasal XXI GATT Jeung Pasal XIV ''bis'' GATS. Samentara éta, Pasal XII Jeung XIX GATT sakumaha ogé Pasal X Jeung XII GATS ngawengku kapentingan-kapentingan ékonomi, salaku conto panyalindungan industri doméstik tina karugian parna disababkeun ku ngaronjatna  impor pohara  gancang tur ngadadak henteu dinyana.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=42}}

Dina hubungan kalawan iwal (pangacualian) anu umum dikandung dina GATT Jeung GATS, anggota WTO biasana tiasa ngaliwat Léngkah munggaran pikeun menerkeun ieu kawijakan, nyaéta bukti kawijakan  éta bener dimaksudkeun pikeun jadi pangjaga kapentingan anu patali. Salaku conto, patalina jeung Pasal XIV GATS, Panél dina perkara ''US–Gambling'' narima argumén ti Amérika Serikat kawijakan éta ngawatesan [[judi]] bisa dibenerkeun pikeun ngajaga moral masyarakat, jeung "moral masyarakat" ieu  didéfinisikeun ku Panel salaku "standar tindakan bener jeung salah anu dipiara ku  atawa dina perantara hiji komunitas atawa bangsa." Badan Banding sapuk jeung ieu  kaputusan .{{sfn|Joseph|2011|pp=108}}{{sfn|Gaines & Olsen|2012|pp=216-217}} Ngan, upaya pikeun ngagunakeun Pasal XX GATT jeung Pasal XIV GATS mindeng teu buleud/  gembleng alatan ayana ''chapeau'' (mukadimah) dijero kadua pasal éta. ''Chapeau'' ieu mertélakeun yén tindakan dilaksanakeun ku anggota WTO pikeun ngajaga kapentingan anu tangtu teu diwenangkeun nalika tindakan éta kaasup salaku diskriminasi anu samarangan atawa henteu bisa dibenerkeun, atawa  umpama tindakan ieu mung sakadar kedok pikeun  ngawatesan  dagangan internasional. Kagunaan tina ''chapeau'' ieu tayalian pikeun nyingkahan panyalahgunaan, dina kanyataana  ''chapeau'' ieu malah ngahalangan tur ngabatalkeun  loba  upaya pikeun ngabenerkeun tindakan panyalindungan.{{sfn|Joseph|2011|pp=115}}{{sfn|De Schutter|2015|pp=55, 76}} Contona, dina perkara ''US–Gambling'', pamustunganana Amérika Serikat dipeunteun geus ngalanggar hukum WTO sabab maranéhna  ngidinan jasa [[taruhan olahraga|tarohan balap kuda]] Anu disadiakeun ku sababaraha pausahaan Amérika Serikat, jadina Amérika Serikat dianggap geus lumaku tindakan diskriminatif. Sawatara éta, dina perkara ''US–Shrimp'', tindakan panyalindungan ka [[penyu]] salaku sumber daya alam nu bisa béak (saluyu sareng  Pasal XX(g) GATT){{efn|saméméhna, Amérika Serikat nyoba ngalebetkeun argumén yén "sumber daya alam nu bisa béak" ukur ngarujuk ka sumber daya Anu teu hirup kawas [[emas]] atawa [[pérak]]. Sanajan kitu, Badan Banding Nyaéta éta sumber daya hirup ogé bisa  béak  atawa malah punah/tumpur, jeung numutkeun kana aranjeunna gagasan modern jeung "evolusioner" ngeunaan ngalestarikeun lingkungan bisa méré ilham pikeun upaya nafsirkeun kana GATT anu lumaku dina taun 1998. Pikeun katerangan saterasna, tempo {{harvnb|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=573-578}}.}} ogé ditolak alatan dipeunteun mibanda sikep diskriminatif.{{sfn|Joseph|2011|pp=115}}

Hukum WTO ogé nyayagikeun iwal (pangacualian) dina wujud parjangjian dagang régional, tayalian parjangjian anu diatur ku nagara-nagara nutangtu pikeun leuwih nguatkeun usaha integrasi ékonomi. Contona saperti  [[Kawasan Perdagangan Bébas Perbara]], [[Parjangjian Perdagangan Bébas Éropa Tengah]], jeung [[Mercosur]] di [[Amérika Kidul]]. Dina ranah WTO, "parjangjian dagang régional" ogé bisa mibanda sipat bilateral, contona tayalian  [[Parjangian Pardagangan Bébas Amérika Serikat-Kolombia]] atawa [[Parjangjian Pardagangan Bébas Uni Éropa Koréa Kalér ) ]].{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=671-673}} Dina dasarna parjangjian-parjanjian sarupa ieu ngajadi pengecualian/ngiwalkeun pikeun asas MFN, alatan nagara anu kagabung dina parjangjian pardagangan bébas kawas Kieu méré sababaraha  kauntungan anu katarima ku  mitra dagangna, ngan henteu ka anggota WTO anu lian.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=507}} Pasal XXIV GATT jeung Pasal V GATS sarua ogé mengizinkan netepkeun parjangjian dagang régional anu ngadegkeun [[sarikat pabéan]] atawa [[kawasan prrdagangan bébas]].{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=674, 679, 688}} Salian kitu, dina tanggal 28 Novémber 1979, nagara anggota GATT ngaluarkeun hiji kaputusan ngeunaan ''[[Enabling Clause]]'' anu ngidinan Parlakuan husus jeung béda (''Special and Differential Treatment'') pikeun nagara sumedeng mekar. ''Enabling Clause'' ieu ayeuna bagian tina GATT 1994.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=687-688}} Salah sahiji  contona tayalian perlakuan anu leuwih nguntungkeun  pikeun nagara berkembang sajan hal ieu papalingpang tina asas MFN, nyadiakeun dasar hukum ka nagara berkembang pikeun ngabentuk "parjangjian dagang preferensial" nyaliara, sarta méré preferensi dagang tambahan ka [[nagara anu tinggaleun]].{{efn|Dina hukum WTO, euweuh harti "negara berkembang" atawa "nagara maju". Dina prakna, nagara bébas pikeun nyatakeun dirina nagara "maju" atawa "berkembang", tapi anggota lianna bisa ngalawan usaha anggota pikeun ngagunakeun pasal-pasal nu ngan lumaku pikeun nagara berkembang. Samentara éta, pikeun konsep "nagara tinggaleun", WTO ngagunakeun daptar dikaluarkeun ku [[Parsarikatan Bangsa-Bangsa]]. Pikeun leuwih jéntré, tempo {{harvnb|WTO, Least-developed Countries}} jeung {{harvnb|WTO, Who are the Developing Countries in the WTO?}}.}}{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=701}} Dina kanyataanana, ayeuna aya seueur parjangjian dagang di tingkat régional, Dugi ka [[Laporan Sutherland]] dina taun 2004 nyebatkeun:

{{cquote2|[H]ampir lima dasawarsa sanggeus ngadegna GATT, MFN teu deui jadi aturan, tapi ampir ngan jadi pangiwal/pangacualian . Tentu saja sebagian besar perdagangan antara ekonomi-ekonomis besar saat ini masih dilakukan berdasarkan MFN. Namun, [keberadaan] suatu hal yang telah disebut "[[Efek mangkuk spageti|mangkuk spageti]]" [yang terdiri] dari serikat pabean, pasar bersama, kawasan perdagangan regional dane bilateral, preferensi, dan sekumpulan kesepakatan dagang lain-lain yang tiada hentinya ini telah hampir mencapai titik ketika perlakuan MFN merupakan pengecualian.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=308}}}}

Walaupun begitu, MFN masih Z qawa'id sdg tetap menjadi kewajiban yang harus dijalankan oleh semua anggota WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=308}}

== Penyelesaiand sengketa ==
{{Quotewbox|🐮width=25em|align=right|quote="Sistem penyelesaian sengketa WTO merupakan unsur utama yang memberikan keamanan dan prediktabilitas bagi sistem perdagangan multilateral. Para anggota mengakui bahwa fungsinya adalah untuk memelihara hak dan kewajiban anggota menurut perjanjian-perjanjian yang masuk cakupan, dan untuk memperjelas ketentuan-ketentuan yang terkandung dalam perjanjian-perjanjian tersebut sesuai dengan aturan hukum kebiasaan internasional mengenai penafsiran. Rekomendasi dan putusan Badan Penyelesaian Sengketa tidak boleh menambah ataupun mengurangi hak dan kewajiban yang tercantum dalam perjanjian-perjanjian yang masuk cakupan."|salign=right |source=— Pasal 3 .2 Kesepahaman Penyelesaian Sengketa.{{sfn|Trebilcock & Howse|2005|p=139}}}}
WTO memiliki sistem penyelesaian sengketa yang bertindak layaknya pengadilan dagang internasional.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=83}} Sistem penyelesaian sengketa ini memiliki yurisdiksi wajib (''compulsory jurisdiction''), atau dalam kata lain anggota WTO harus menerima yurisdiksi sistem tersebut.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=168}} Yurisdiksinya juga bersifat eksklusif dalam artian anggota yang ingin menuntut pelanggaran kewajiban hukum WTO yang dilakukan anggota lain harus membawa perkara ini ke sistem penyelesaian sengketa di WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=169}} Selain itu, putusan yang dikeluarkan oleh sistem penyelesaian sengketa ini mengikat secara hukum.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=83}} Tujuan dari sistem ini sendiri ditetapkan oleh Pasal 3.2 DSU, yaitu untuk "memberikan kepastian dan prediktabilitas" terhadap sistem perdagangan multilateral, sehingga badan yang menyelesaikan sengketa akan mengeluarkan putusan yang sama untuk isu hukum yang sama kecuali jika ada alasan yang kuat.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=185}} Selain itu, sistem ini juga didirikan untuk mempertahankan hak dan kewajiban anggota sesuai dengan yang ditetapkan oleh perjanjian-perjanjian WTO. Maka dari itu, seperti yang tertulis secara gamblang dalam Pasal 3.2 DSU, badan yang menyelesaikan sengketa tidak boleh mengeluarkan putusan yang menambah ataupun mengurangi hak dan kewajiban anggota. Salah satu dampaknya adalah penolakan penggunaan perjanjian di luar WTO sebagai landasan hukum, karena tindakan seperti itu akan "menambah atau mengurangi" hak dan kewajiban anggota.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=68}}

Sistem ini sendiri memiliki dua macam lembaga, yaitu lembaga politik berupa [[Badan Penyelesaian Sengketa]] dan lembaga kehakiman seperti Panel dan [[Badan Banding]] ({{lang-en|Appellate Body}}). Badan Penyelesaian Sengketa pada dasarnya adalah sesi khusus di Dewan Umum WTO. Badan ini terdiri dari para diplomat yang mewakili semua anggota WTO, dan Pasal 2.1 DSU menyatakan bahwa fungsi dari badan ini adalah untuk menjalankan sistem penyelesaian sengketa, termasuk dengan mendirikan panel, mengesahkan laporan panel dan Badan Banding, mengawasi pemberlakuan isi putusan, serta mengizinkan pengambilan tindakan balasan terhadap anggota yang terbukti melanggar hukum WTO.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=209}} Badan ini juga dapat mengangkat anggota Badan Banding dan menetapkan aturan perilaku dalam sistem penyelesaian sengketa. Dalam mengambil beberapa keputusan penting (seperti pembentukan Panel, penetapan laporan Panel dan Badan Banding, dan pemberian izin untuk menangguhkan konsesi dagang), Badan Penyelesaian Sengketa memiliki sistem "konsensus terbalik": keputusan akan diambil kecuali jika para anggota WTO telah mencapai konsensus untuk tidak mengambil keputusan tersebut.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=210}}

Untuk lembaga kehakimannya, Panel berperan seperti pengadilan tingkat pertama. Namun, lembaga ini bukanlah sebuah pengadilan permanen, tetapi merupakan sebuah lembaga ''[[ad hoc]]'' yang dibentuk oleh Badan Penyelesaian Sengketa untuk sengketa tertentu. Panel akan dibubarkan setelah sengketanya selesai.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=212}} Untuk memulai perkara di sistem penyelesaian sengketa WTO, anggota yang menuntut harus meminta konsultasi dengan anggota lain terlebih dahulu. Anggota terkait harus membalas permintaan ini dalam waktu sepuluh hari dan juga harus berunding dengan iktikad baik dalam waktu tiga puluh hari setelah permintaan tersebut resmi dilayangkan. Setelah itu, pihak yang menuntut baru dapat melayangkan permintaan resmi untuk mendirikan sebuah Panel kepada Badan Penyelesaian Sengketa.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=90}} Permintaan ini berfungsi untuk menentukan cakupan sengketa dan yurisdiksi panel, serta untuk memberitahu anggota yang dipermasalahkan dan anggota lain mengenai perkara tersebut. Permintaan ini harus disampaikan dalam bentuk tulisan.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=212}} Panel biasanya terdiri dari tiga orang, tetapi pihak yang bersengketa dapat memutuskan dalam waktu sepuluh hari setelah pembentukan Panel agar jumlah anggotanya ditambah menjadi lima.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=217}} Sekretariat WTO mengajukan nama-nama orang yang akan menjadi anggota Panel, dan pihak yang bertikai tidak dapat menentang pencalonan mereka kecuali jika ada "alasan yang mendesak" (sesuai dengan Pasal 8.6 DSU).{{sfn|Trebilcock & Howse|2005|p=136}} Pada praktiknya, proses pengangkatan anggota Panel merupakan proses yang panjang dan sulit, dan jika tidak tercapai kesepakatan dalam dua puluh hari, salah satu pihak dapat meminta kepada Direktur Jenderal WTO untuk menentukan anggota Panel. Dalam kenyataanya, Panel yang anggotanya ditunjuk oleh Direktur Jenderal WTO mencapai 92% dari seluruh Panel pada 2014, dan 62,5% pada 2015.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=218, catatan kaki #305}} Berdasarkan Pasal 11 DSU, tugas Panel adalah untuk meninjau perkara secara objektif.{{sfn|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015|pp=98}} Setelah Panel mengeluarkan putusan, laporannya akan disahkan oleh Badan Penyelesaian Sengketa dalam waktu 60 hari setelah laporan tersebut dibagikan kepada semua anggota. Keputusan untuk mengesahkan laporan diambil berdasarkan sistem konsensus terbalik.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=278}}

Apabila salah satu pihak dalam suatu perkara merasa tidak puas dengan putusan Panel, mereka dapat memohon peninjauan dari Badan Banding. Tidak seperti Panel, Badan Banding merupakan sebuah lembaga yang terus berdiri, dan lembaga ini sendiri dibentuk pada Februari 1995.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=233}} Lembaga ini terdiri dari tujuh anggota yang merupakan pakar hukum, perdagangan internasional, dan subjek yang dibahas dalam perjanjian-perjanjian WTO. Mereka bertindak secara independen dari pemerintah negaranya masing-masing, dan Badan Penyelesaian Sengketa dapat mengangkat anggota Badan Banding untuk masa jabatan selama empat tahun. Masing-masing boleh diangkat satu kali lagi.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=234-235}} Menurut Pasal 17.12 DSU, tugas Badan Banding adalah untuk mempertimbangkan permasalahan yang dibawakan selama prosedur banding, dan Pasal 17.13 DSU juga menegaskan bahwa Badan Banding berwenang mengubah, menegakkan, atau membatalkan putusan Panel.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=243}}

Setelah Badan Banding mengeluarkan putusannya, laporannya juga harus disahkan oleh Badan Penyelesaian Sengketa dalam waktu 30 hari setelah laporan tersebut dibagikan kepada anggota WTO. Pengambilan keputusan ini juga memakai sistem konsensus terbalik.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=284}} Setelah itu, sengketa terkait akan memasuki tahap implementasi dan penegakan. Dalam waktu 30 hari setelah laporan Panel atau Badan Banding disahkan, pihak yang didapati telah melanggar hukum WTO harus memberitahukan kepada Badan Penyelesaian Sengketa bagaimana mereka akan mengimplementasikan putusan badan tersebut.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=285}} Jika anggota terkait tidak dapat langsung mematuhi putusan Panel atau Badan Banding, mereka diberi tenggat waktu yang "masuk akal" untuk mengimplementasikan putusan tersebut. Menurut Pasal 21.3 DSU, "tenggat waktu yang masuk akal" adalah tenggat waktu yang diusulkan oleh anggota terkait yang disetujui oleh Badan Penyelesaian Sengketa, atau tenggat waktu yang disepakati oleh kedua belah pihak dalam sengketa dalam waktu 45 hari setelah putusan Panel atau Badan Banding disahkan, atau tenggat waktu yang ditentukan melalui prosedur [[arbitrase]] dalam waktu 90 hari setelah penetapan putusan Panel atau Badan Banding.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=285-286}} Sebelum tenggat waktu ini habis, pihak yang bersengketa mungkin saja akan berselisih pandang mengenai tindakan implementasi yang patut diambil atau yang sejalan dengan hukum WTO, sehingga Pasal 21.5 DSU menyediakan prosedur khusus untuk menyelesaikan perselisihan ini dengan meminta peninjauan dari Panel yang dibentuk pada permulaan sengketa.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=287}} Jika pihak yang telah melanggar hukum WTO menolak untuk mengimplementasikan putusan Panel atau Badan Banding atau tidak mengimplementasikannya dengan benar dalam tenggat waktu yang dianggap masuk akal, pihak yang dirugikan dapat berunding dengan pihak yang melanggar untuk mendapatkan kompensasi. Jika kompensasi tidak dapat diperoleh, pihak yang dirugikan dapat meminta izin dari Badan Penyelesaian Sengketa untuk mengambil tindakan balasan, contohnya dengan menangguhkan konsesi dari pihak yang dirugikan kepada pihak yang merugikan.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=289}}

== Kritik ==
[[File :Women at farmers rally against WTO, Bhopal, M.P., India, Nov 2005.jpg|jmpl|ka|200px|Para patani wanita di [[Bhopal]], [[India]], anu ngadon demo nolak WTO pada November 2005.]]
[[File :WTO protesters on 7th Avenue, 1999 (37326739756).jpg|jmpl|ka|200px|Demonstrasi yang menolak WTO di [[Seattle]], [[Amerika Serikat]], pada tahun 1999.]]
Berkat GATT dan WTO, tarif dan hambatan-hambatan perdagangan lainnya telah dikurangi secara signifikan. Namun, janji bahwa perdagangan bébas akan melejitkan pertumbuhan ekonomi, mengurangi kemiskinan, dan meningkatkan pendapatan rakyat telah dipertanyakan.{{sfn|Joseph|2011|pp=164}} Sebagai contoh, [[El Salvador]] pada awal dasawarsa 1990-an menghapuskan semua hambatan kuantitatif terhadap impor dan juga memotong tarifnya. Namun, pertumbuhan ekonomi negara ini masih tetap lemah. Sementara itu, Vietnam baru mulai mereformasi ekonominya pada akhir dasawarsa 1980-an dan negara ini tidak terburu-buru untuk bergabung dengan WTO, tetapi malah memutuskan untuk mengikuti model [[reformasi ekonomi Tiongkok]] dengan melakukan liberalisasi secara perlahan. Walaupun ada faktor lain yang memengaruhi performa ekonomi kedua negara ini, Vietnam malah berhasil melejitkan pertumbuhan ekonominya dan menekan angka kemiskinan tanpa langsung menghapuskan hambatan perdagangan secara substansial.{{sfn|Rodrik|2007|pp=14}}{{sfn|Joseph|2011|pp=164-165}} Ekonom [[Ha-Joon Chang]] sendiri berpendapat bahwa terdapat sebuah "paradoks" dalam keyakinan [[neoliberalisme|neoliberal]] mengenai perdagangan bebas, karena pertumbuhan ekonomi negara berkembang lebih tinggi pada periode 1960-1980 dibandingkan dengan periode 1980-2000 meskipun kebijakan dagangnya jauh lebih liberal daripada sebelumnya. Selain itu, terdapat pula hasil penelitian yang menunjukkan bahwa negara baru akan aktif mengurangi hambatan perdagangan setelah menjadi negara kaya. Dari hasil penelitian ini, para pengkritik WTO berpendapat bahwa liberalisasi perdagangan tidak menjamin pertumbuhan ekonomi dan pengentasan kemiskinan.{{sfn|Joseph|2011|pp=165}}

Para pengkritik WTO juga mengemukakan pandangan bahwa keuntungan yang diperoleh dari perdagangan bebas tidak terbagi secara merata. Kritik ini biasanya ditopang dengan data yang menunjukkan bahwa jurang antara yang kaya dan miskin terus melebar, terutama di [[Republik Rakyat Tiongkok]] dan [[India]] yang semakin bertambah ketimpangan ekonominya meskipun pertumbuhan ekonominya sangat tinggi.{{sfn|Joseph|2011|pp=166-167}} Selain itu, pendekatan WTO yang ingin mengurangi hambatan perdagangan dapat merugikan negara berkembang. Dengan dihapuskannya tarif, suatu negara akan kehilangan salah satu sumber pendapatannya.{{sfn|Joseph|2011|pp=170}} Liberalisasi perdagangan yang terlalu dini juga ditakutkan akan memerangkap negara berkembang di sektor primer yang tidak membutuhkan tenaga kerja yang terampil.{{sfn|Joseph|2011|pp=171}} Saat negara berkembang ingin memajukan ekonominya dengan cara [[industrialisasi]], industri yang baru lahir tidak bisa serta merta langsung meroket begitu saja, sehingga sulit bersaing dengan negara lain yang industrinya lebih maju. Konon ekonom terkemuka [[Adam Smith]] pernah memberikan nasihat kepada pemerintah Amerika Serikat yang baru merdeka saat itu agar mereka fokus pada sektor pertanian daripada mencoba menyaingi Eropa yang industrinya lebih maju, tetapi Amerika Serikat tidak menggubrisnya dan malah memasang tarif yang tinggi untuk melindungi produsen Amerika. Setelah itu barulah Amerika Serikat menjadi salah satu negara dengan industri terkuat di dunia.{{sfn|Joseph|2011|pp=173}} Hal yang sama juga berlaku untuk [[Macan Asia Timur]], dan bahkan muncul dugaan bahwa jika [[Korea Selatan]] menghapuskan tarifnya sebelum ekonomi mereka tumbuh pesat, kemungkinan besar saat ini negara tersebut hanya akan menjadi negara miskin penghasil beras.{{sfn|Joseph|2011|pp=174}}

WTO turut digempur kritikan bahwa lembaga tersebut tidak demokratis. Pertama-tama, aturan WTO membatasi kemampuan negara untuk mengatur ekonominya, dan hal ini menyulitkan upaya negara untuk menegakkan keinginan rakyat. Selain itu, proses pengambilan keputusan di lembaga WTO dianggap kurang melibatkan lembaga swadaya masyarakat, padahal keputusan yang diambil di lembaga tersebut akan berdampak terhadap penghidupan banyak orang.{{sfn|Joseph|2011|pp=56-57}} Ditambah lagi proses perundingan di WTO sering kali dilakukan secara rahasia oleh kelompok-kelompok dengan kepentingan ekonomi tertentu, dan rakyat sendiri kurang diinformasikan soal kesepakatan-kesepakatan tersebut.{{sfn|Joseph|2011|pp=58}} Akibatnya, aturan-aturan WTO pun didominasi oleh kepentingan dagang, dan kepentingan lainnya (seperti [[hak asasi manusia]], [[hak-hak buruh|hak buruh]], dan pelestarian lingkungan hidup) cenderung dikesampingkan dan juga tidak terwakilkan dalam proses pengambilan keputusannya.{{sfn|Joseph|2011|pp=58-59}} Selain itu, negara-negara maju memiliki kekuatan untuk mendominasi proses perundingan di WTO. Walaupun keputusan diambil lewat konsensus, negara-negara kecil sulit dalam menantang negara-negara maju apabila terdapat ketidaksetujuan. Oleh sebab itu, negara-negara kecil pun sulit untuk mendapatkan perjanjian yang adil untuk kepentingan mereka.{{sfn|Joseph|2011|pp=62-63}} Hal ini semakin diperparah dengan kebiasaan perundingan di GATT yang tidak selalu melibatkan semuanya, contohnya keberadaan "ruang hijau" yang hanya melibatkan anggota-anggota yang diundang,{{sfn|Joseph|2011|pp=63}} walaupun pakar hukum WTO Peter Van den Bossche membantah kritikan bahwa WTO adalah "klub orang-orang kaya" karena saat ini negara-negara berkembang menjadi semakin terlibat dalam proses pengambilan keputusan dan persetujuan dari mereka sangat diperlukan demi kemulusan prosesnya.{{sfn|Van den Bossche & Zdouc|2017|pp=155}} Selain itu, dalam proses penyelesaian sengketa, negara maju lebih unggul daripada negara miskin dalam memulai sengketa dan juga dalam menegakkan putusan Panel atau Badan Banding. Sengketa di WTO memakan biaya yang besar dan membutuhkan tenaga-tenaga ahli. Kalaupun ada negara kecil yang berhasil memenangkan sengketa, tindakan balasan yang dapat mereka ambil tidak akan terlalu berdampak terhadap negara maju yang ekonominya jauh lebih besar, dan kadang negara maju bahkan dapat mengabaikan putusan yang tidak mereka sukai.{{sfn|Joseph|2011|pp=67}}

Katimpangan antara nagara maju jeung nagara berkembang katempo pisan dina daptar séktor tatanén. Hukum WTO metik kritik kasar sabab [[Parjangjian ngeunaan Tatanén]] diwenangkeun nagara maju pikeun tetep ngajaga subsidi tatanénna sok padahal ieu téh kalintang ngarugikeun nagara-nagara berkembang (contona téh [[Kawijakan Tatanén Bareng]] di Uni Éropa). Balukar tina subsidi éta, nagara-nagara ieu bisa ngajual hasil anu leuwih  ka pasar dunya kalawan harga anu jauh leuwih handap, jeung dina waktos anu sami aranjeunna boga paménta éta nagara-nagara berkembang muka pasar keur maranéhanana. Balukarna para patani di nagara berkembang teu bisa bersaing jeung produk tatanén ti nagara maju.{{sfn|Gonzalez|2002|pp=438}} Sanajan anggota WTO geus sapuk pikeun mupuskeun subsidi ékspor tatanén, nagara maju masih mertahankeun ngasubsidi sarta ngajaga sektor tatanén maranéhanana jeung halangan-halangan dagang, jeung prakték ieu ngahalangan pangwangunan industri tatanén di nagara berkembang. Dina waktos anu sasarengan, lamun sagala subsidi tatanén langsung dileungitkeun, harga dahareun bisa ngaronjat sarta ieu ogé bakal ngarugikeun rakyat jeung ngancem kasadiaan pangan. Tah ku kituna, ahli hukum kritis  ka WTO ti sudut pandang HAM, Sarah Joseph, ngusulkeun yén subsidi ieu dileungitkeun lalaunan  ku kituna pasar bisa nyaluyukeun jeung parobahan anu lumangsung.{{sfn|Joseph|2011|pp=211-213}}

== Tempo ogé ==
* [[Legalisme agresif]]

== Catetan tambihan ==
<references group="lower-alpha"/>

== Cutatan ==
{{reflist|20em}}

== Daptar pustaka ==
=== Buku ===
* {{cite book|last1=De Schutter|first1=Olivier|authorlink=Olivier De Schutter|title=
Trade in the Service of Sustainable Development: Linking Trade to Labour Rights and Environmental Standards|publisher=Bloomsbury|location=[[Oxford]] & [[Portland, Oregon|Portland]]|year=2015|isbn=9781782257134|url=https://books.google.co.id/books?id=z_5kCgAAQBAJ&pg=PA9&lpg=PA9&dq=6+december+1950+ITO+ratification&source=bl&ots=fMUrW2QhGz&sig=ACfU3U0beG8HT5SdxkXr8vqSK0KbcP5uhA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj7icPc_5zhAhVC63MBHX8NB8IQ6AEwDnoECAYQAQ#v=onepage&q=6%20december%201950%20ITO%20ratification&f=false|ref={{sfnref|De Schutter|2015}}}}
* {{cite book|last1=Gaines|first1=Sanford E.|last2=Olsen|first2=Birgitte Egelund|editor-last1=Gaines|editor-first1=Sanford E.|editor-last2=Olsen|editor-first2=Birgitte Egelund|editor-last3=Sørensen|editor-first3=Karsten Engsig |title=Liberalising Trade in the EU and the WTO|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|year=2012|chapter=Trade and Social Objectives|isbn=9781107012752|url=https://books.google.at/books?id=tepCnmk-_isC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Gaines & Olsen|2012}}}}
* {{cite book|last1=Hoekman|first1=Bernard M.|last2=Mavroidis|first2=Petros C.|title=The World Organization: Law, Economics, and Politics|publisher=Routledge|location=[[London]] & [[New York City|New York]]|year=2007|isbn=9780415414586|url=https://books.google.at/books/about/The_World_Trade_Organization.html?id=3yIke0Yp4EoC&redir_esc=y|ref={{sfnref|Hoekman & Mavroidis|2007}}}}
* {{cite book|last=Joseph|first=Sarah|title=Blame it on the WTO?: A Human Rights Critique|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|year=2011|isbn=9780199565894|url=https://books.google.at/books?id=-U_1KMg6GkgC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Joseph|2011}}}}
* {{cite book|last=Lowenfeld|first=Andreas F.|title=International Economic Law|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|edition=2|year=2008|isbn=9780199226931|url=https://books.google.co.id/books?id=kz9M4JKgm78C&printsec=frontcover&hl=de&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Lowenfeld|2008}}}}
* {{cite book|last1=Macrory|first1=Patrick F.J.|last2=Appleton|first2=Arthur E.|last3=Plummer|first3=Michael G.|title=The World Trade Organization: Legal, Economic and Political Analysis Volume I|publisher=Springer|location=New York City|year=2005|isbn=9780387226880|url=https://books.google.co.id/books?id=96x7IwWDJUQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Macrory, Appleton & Plummer|2005}}}}
* {{cite book|last1=Matsushita|first1=Mitsuo|last2=Schoenbaum|first2=Thomas J.|last3=Mavroidis|first3=Petros C.|last4=Hahn|first4=Michael|title=The World Trade Organization: Law, Practice, and Policy|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|edition=3|year=2015|isbn=9780199571857|url=https://global.oup.com/academic/product/the-world-trade-organization-9780199571857?cc=at&lang=en&|ref={{sfnref|Matsushita, Schoenbaum, Mavroidis & Hahn|2015}}}}
* {{cite book|last1=Trebilcock|first1=Michael J.|last2=Howse|first2=Robert|title=The Regulation of International Trade|publisher=Routledge|location=London & New York|year=2005|edition=3|isbn=9780415700337|url=https://books.google.at/books/about/The_Regulation_of_International_Trade.html?id=Imhr2fprSTQC&redir_esc=y|ref={{sfnref|Trebilcock & Howse|2005}}}}
* {{cite book|last1=Trebilcock|first1=Michael J.|last2=Howse|first2=Robert|last3=Eliason|first3=Antonia |title=The Regulation of International Trade|publisher=Routledge|location=London & New York|year=2012|edition=4|isbn=9780415610896|url=https://books.google.at/books?id=mOz2UDO1W3oC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Trebilcock, Howse & Eliason|2012}}}}
* {{cite book|last1=Van den Bossche|first1=Peter|authorlink1=Peter Van den Bossche|last2=Zdouc|first2=Werner|title=The Law and Policy of the World Trade Organization|publisher=Cambridge University Press|location=[[Cambridge]]|year=2017|edition=4|isbn=9781316662496|url=https://books.google.at/books?id=ARkuDwAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Van den Bossche & Zdouc|2017}}}}
* {{cite book|last1=Van den Bossche|first1=Peter|last2=Prévost|first2=Denise|title=Essentials of WTO Law|publisher=Cambridge University Press|location=[[Cambridge]]|year=2016|isbn=9781316571545|url=https://books.google.at/books?id=FXQ_jgEACAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|ref={{sfnref|Van den Bossche & Prévost|2016}}}}
* {{cite book|last=VanGrasstek|first=Craig|title=The History and Future of the World Trade Organization|publisher=World Trade Organization|location=[[Jenewa]]|year=2013|isbn=9789287038715|url=https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/historywto_e.pdf|ref={{sfnref|VanGrasstek|2013}}}}
* {{cite book|last=Wunsch-Vincent|first=Sacha|title=WTO, E-commerce and Information Technologies: From the Uruguay Round through the Doha Development Agenda |publisher=The United Nations Information and Communication Technologies Task Force|location=[[New York City]]|year=2005|ref={{sfnref|Wunsch-Vincent|2005}}}}

=== Jurnal ===
* {{Cite journal|last=Bown|first=Chad P.|last2=Wu|first2=Mark|year=2014|title=Safeguards and the Perils of Preferential Trade Agreements: ''Dominican Republic–Safeguard Measures''|url=http://www.journals.cambridge.org/abstract_S1474745614000111|journal=World Trade Review|volume=13|pages=179–227|ref={{sfnref|Bown & Wu|2014}}}}{{Dead link|date=July 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{cite journal |last=Gonzalez|first=Carmen G.|title=Institutionalizing Inequality: The WTO Agreement on Agriculture, Food Security, and Developing Countries|journal=Columbia Journal of Environmental Law|volume=27|year=2002|page=433-490|url=https://digitalcommons.law.seattleu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1415&context=faculty|ref={{sfnref|Gonzalez|2002}}}}
* {{cite journal |last=Marx|first=Aaron|title=The ITA II: Successful Trade Liberalization|journal=Global Trade and Customs Journal|volume=10|year=2015|page=346-354|url=https://www.kluwerlawonline.com/abstract.php?area=Journals&id=GTCJ2015042|ref={{sfnref|Marx|2015}}}}
* {{cite journal|last=Rodrik|first=Dani|title=How to Save Globalization from its Cheerleaders|journal=The Journal of International Trade and Diplomacy|volume=1|year=2007|page=1-33|url=http://dev.wcfia.harvard.edu/sites/default/files/Rodrick_HowToSave.pdf|ref={{sfnref|Rodrik|2007}}|access-date=2019-03-26|archive-date=2016-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20160208100820/http://dev.wcfia.harvard.edu/sites/default/files/Rodrick_HowToSave.pdf|dead-url=unfit}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160208100820/http://dev.wcfia.harvard.edu/sites/default/files/Rodrick_HowToSave.pdf |date=2016-02-08 }}

=== Sumber onlén ===
* {{cite web|url=https://www.wto.org/English/thewto_e/whatis_e/tif_e/org7_e.htm|archiveurl=https://www.webcitation.org/77ACJRBlF?url=https://www.wto.org/English/thewto_e/whatis_e/tif_e/org7_e.htm|archivedate=2019-03-26|title=Least-developed Countries|publisher=Organisasi Perdagangan Dunia|accessdate=26 Maret 2019|ref={{sfnref|WTO, Least-developed Countries}}|dead-url=no}}
* {{cite web|url=https://www.wto.org/English/Tratop_E/devel_e/d1who_e.htm|archiveurl=https://www.webcitation.org/77ACGaMwp?url=https://www.wto.org/English/Tratop_E/devel_e/d1who_e.htm|archivedate=2019-03-26|title=Who are the Developing Countries in the WTO?|publisher=Organisasi Perdagangan Dunia|accessdate=26 Maret 2019|ref={{sfnref|WTO, Who are the Developing Countries in the WTO?}}|dead-url=no}}
* {{cite web|url=https://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/legal_e.htm|archiveurl=https://www.webcitation.org/75lVbgUkY?url=https://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/legal_e.htm|archivedate=2019-01-28|title=WTO Legal Texts|publisher=Organisasi Perdagangan Dunia|accessdate=28 Januari 2019|ref={{sfnref|WTO, Legal Texts}}|dead-url=no}}
* {{cite web|url=https://www.dw.com/en/wto-talks-collapse-in-cancun/a-970989|archiveurl=https://www.webcitation.org/75lFDUDzv?url=https://www.dw.com/en/wto-talks-collapse-in-cancun/a-970989|archivedate=2019-01-28|title=WTO Talks Collapse in Cancun|publisher=[[Deutsche Welle]]|date=15 September 2003|accessdate=28 Januari 2019|ref={{sfnref|Deutsche Welle|2003}}|dead-url=no}}

== Tutumbu ka luar ==
{{Commons category|World Trade Organization}}
* {{en}} {{resmi|http://www.wto.int/}}

{{WTO}}

[[Kategori:Organisasi Perdagangan Dunia| ]]
[[Kategori:Organisasi internasional]]