Témbongkeun sumber pikeun Basa Betawi

{{Infobox Basa
|name=Betawi
|nativename=''basè Betawi'', ''basa Betawi''
|region=[[Jakarta]] ([[Indonesia]])
|speakers=2,7 juta (1993)
|rank=
|familycolor=Creole
|fam1=[[Basa Melayu#Melayu Kreol|Melayu Kreol]]
|script=
* [[Alfabét Latin]]
* [[Abjad Jawi]]
|iso1=''taya''|iso2=bew|iso3=bew
}}
{{Incubator|code= bew/Main Page}}
'''Basa Betawi''' atawa '''Melayu Dialék Jakarta''' atawa '''Melayu Batavia''' ('''bew''') ([[Aksara Sunda Baku]]: {{sund|ᮘᮞ ᮘᮒᮝᮤ}}) nyaéta salah sahiji [[basa]] anu mangrupa basa ti [[basa Melayu|Melayu]]. Mararehna anu ngagunakeun basa ieu disebut [[Betawi|urang Betawi]]. Basa ini hampir saumur jeung ngaran daérah tempat basa ieu dikembangkeun, nyaéta [[Jakarta]].

Basa Betawi nyaéta [[basa kreol]] (Siregar, 2005) anu didasarkeun dina [[basa Melayu Pasar]] ditambah jeung unsur-unsur [[basa Sunda]], [[basa Bali]], basa ti Cina Kidul (utamana [[basa Hokkian]]), [[basa Arab]], sarta basa ti Eropa, utamana [[basa Walanda]] jeung [[basa Portugis]]. Basa ieu mimitina dipaké ku kalangan masyarakat mangengah ka handap dina masa-masa awal parkembangan Jakarta. Komunitas budak sarta padagang anu paling sering ngagunahkeun. Sabab barkembang sacara alila, euweuh struktur baku anu jelas ti basa ieu anu ngabedakeun ti basa Melayu, lantaran aya sabaraha unsur linguistik diciri anu bisa dipaké, misalna ti sakabéh awalan ''me-'' (sapetos halna basa Melayu, kaasup basa Indonésia), panggunaan akhiran ''-in'' (sarua saperti basa Bali), sarta ngalihan bunyi /a/ dibuka di akhir kecap jadi /e/ atawa /ɛ/ dina sabaraha dialék lokal.

== Kosakata basa Betawi ==
{| class=prettytable
|-
!Basa Betawi
!Basa Sunda
|bawaan
||siape/sape||saha
|-
||ape||naon
|-
|gimane
|kumaha
|-
|nape
|kunaon
|- 
||ade||aya
|- 
||aje||wungkul
|- 
||gue/aye||abdi/kuring
|-
||elo/lu||manéh/anjeun
|- 
|langgar||Masjid
|-
|atu
|hiji
|- 
||cawan||gelas
|- 
||tisi||sendok
|- 
||emang||memang
|- 
||kagak||teu
|- 
||kayak/kek||sapertos
|-
||bagen||biarkeun
|-
||congor||beungeut
|-
||gringsangan||teu bisa cicing
|-
||babe||bapa
|- 
||enyak||ema
|- 
||encang||kakang bapa/ema
|- 
||engkong||aki
|- 
||Nyai||Nini
|- 
||Empok||Tétéh
|- 
||Abang||Kakang
|- 
||encing||adina bapa/indung
|- 
||Tauke||Majikan/Panguasa
|- 
||centong||sendok nasi
|-
||centeng||Penjaga
|-
||syahi||teh
|-
||Pangkeng||kamar tidur
|-
||gulem||mendung
|-
||bupet||laci
|-
||kempek||tas
|-
||ponten||nilai
|-
||bikin||jieun/nyieun
|-
||iye||nuhun
|-
||danta||jelas
|-
||bego||bodo
|-
||songong||sombong
|}

== Tokoh ==
Tokoh-tokoh basa Betawi modérn:
* [[Firman Muntaco]], anu kawentar carpon/artikel di koran taun 1960an nepi ka 1980an
* [[Ganes TH.]], anu kawentar komik "Si-Jampang: Jago Betawi" anu eusina basa batawi, taun 1965an
* [[Benyamin Sueb]], anu kawentar peranan film-film anu genre "basa Batawi", taun 1970an
* [[Sjumandjaja]], anu kawentar kalawan sutradara film "Si Doel: Anak Betawi", taun 1970an

== Bacaan ==
Sakabéh tokoh di luhur nyumbang kana SASTRA ANYAR, nyaéta "Sastra Betawi" (Betawi Literature). Jadi tokoh sastra akademik anu perjuangkeun "Sastra Betawi" nyaéta:
* [[Muhadjir]] (1979 dan 2002)
* [[K. Ikranegara]] (1980). Melayu Betawi Grammar. Linguistic Studies in Indonesian and Languages in Indonésia 9. Jakarta: NUSA.
* [[S. Wallace]] (1976). Linguistic and Social Dimensions of Phonological Variation in Jakarta Malay. PhD. Dissertation, Cornell University.
* [[Klarijn Loven]] (2009). Watching Si Doel: Television, Language and Cultural Identity in Contemporary Indonesia, 477 halaman, ISBN 90-6718-279-6. Penerbit: The KITLV/Royal Netherlands Institute of Southéast Asian and Caribbéan Studies at Leiden.
* [[Lilie M. Roosman]] (April 2006). Lilie Roosman: Phonetic experiments on the word and sentence prosody of Betawi Malay and Toba Batak, Penerbit: Universiteit Leiden
Buku-buku anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:
* [[Bang Bandot Mati Lantaran Aids]] (Juli 2008 - Program Kerja Sama Dep-Sos)
* Buku anu penting dina élmu makna nyaéta: [[Pengantar Sosiolinguistik.]] (Aslinda, dan Syafyahya, Leni. 2007. Bandung: PT. Refika Aditama)
* Buku anu penting dina élmu makna nyaéta: [[Si Jampang Jago Betawi.]] (Ganesh TH. 1968. Komik 10 Jilid, Tentang Ganesh lihat: http://kabartop.com/berita-395-ganesh-th-legenda-komik-indonesia.html)

== Acara televisi jeung Youtube ==
Acara TV ([[Televisi]]) anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:
* [[JakTV|Program JAK-TV]] (BANDAR-JAKARTA)

== Tumbu luar ==
{{InterWiki|code=su}}
* {{id}} [http://www.kamusdaerah.com/ Kamus Lengkap Terjemahan Bahasa Daerah Indonésia Online]

{{DEFAULTSORT:Betawi, Bahasa}}
[[Kategori:Batawi| ]]
[[Kategori:Basa Melayu]]
[[Kategori:Basa Austronésia]]
[[Kategori:Basa di Jakarta]]


{{basa-stub}}