Témbongkeun sumber pikeun Jérman

{{Infobox Country
|native_name = ''Bundesrepublik Deutschland''
|conventional_long_name = Républik Féderal Jérman
|common_name = Jérman
|national_motto = [[Das Lied der Deutschen|''Einigkeit und Recht und Freiheit'']]<br />([[basa Jérman|Jérman]]: "Kasatuan jeung Kaadilan jeung Kamerdékaan”)
|national_anthem = ''[[Das Lied der Deutschen]]'' (stanza ka-3)<br /><small>disebut ogé ''Einigkeit und Recht und Freiheit''</small> <!--The official national anthem of Germany is ONLY the third stanza! Source: http://www.bundesregierung.de/Bundesregierung/-,8394/Nationalhymne.htm-->
|image_flag = Flag of Germany.svg
|image_coat = Coat of Arms of Germany.svg
|symbol_type = 
|image_map = LocationGermany.png
|capital = [[Bérlin]] |latd=52|latm=31|latNS=N|longd=13|longm=24|longEW=E
|largest_city = [[Bérlin]]
|official_languages = [[basa Jérman|Jérman]] <sup>1</sup>
|government_type = [[Républik féderal|Républik Féderal]]
|leader_title1 = [[:de:Bundespräsident (Deutschland)|Présidén]]
|leader_title2 = [[:de:Bundeskanzler (Deutschland)|Chancellor]]
|leader_title3 = [[:de:Vizekanzler (Deutschland)|Vice Chancellor]]
|leader_name1 = [[:de:Frank-Walter Steinmeier|Frank-Walter Steinmeier]] ([[:de:Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]])
|leader_name2 = [[:de:Olaf Scholz|Olaf Scholz]] ([[:de:Sozialdemokratische Partei Deutschlands|CDU]])
|leader_name3 = [[:de:Robert Habeck|Robert Habeck]] ([[:de:Bündnis 90/Die Grünen|Grüne]])
|sovereignty_type = [[Kakaisaran Jérman|Ngadeg]]
|established_event1 = [[Kakaisaran Romawi Suci]]
|established_event2 = [[Kakaisaran Jérman|Unifikasi]]
|established_event3 = [[Sajarah Jérman|Républik Féderal]]
|established_event4 = [[Réunifikasi Jérman|Réunifikasi]]
|established_date1 = [[843 AD|843]] ([[Perjangjian Verdun]])
|established_date2 = [[18 Januari]] [[1871]]
|established_date3 = [[23 Méi]] [[1949]]
|established_date4 = [[3 Oktober]] [[1990]]
|accessionEUdate = [[25 Maret]], [[1953]] <br />([[Jérman Kulon]])<br />
|area = 357,588
|areami² = 137,847 <!--DO not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
|area_rank = ka-62
|area_magnitude = 1 E11
|percent_water = 1.27
|population_estimate = 83,129,285
|population_estimate_year = 2021
|population_estimate_rank = ka-14
|population_census = N/A
|population_census_year = 2011
|population_density = 232
|population_densitymi² = 600.9 <!--DO not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
|population_density_rank = ka-50
|GDP_PPP_year = 2021
|GDP_PPP = $4.743 trillion
|GDP_PPP_rank = ka-5
|GDP_PPP_per_capita = $56,956
|GDP_PPP_per_capita_rank = ka-15
|HDI_year=2019
|HDI=0.947
|HDI_rank=ka-6
|HDI_category=<font color="#009900">luhur</font>
|currency = [[Euro]] (€) <sup>2</sup>
|currency_code = EUR
|time_zone = CET
|utc_offset = +1
|time_zone_DST = CEST
|utc_offset_DST = +2
|cctld = [[.de]]
|calling_code = 49
|ISO_3166-1_alpha2 = 
|ISO_3166-1_alpha3 = DEU
|ISO_3166-1_numeric =
|sport_code = GER
|vehicle_code = D
|footnotes = <sup>1</sup> [[Danish language|Danish]], [[Low German]], [[Sorbian languages|Sorbian]], [[Romani language|Romany]] and [[Frisian language|Frisian]] are officially recognised and protected as minority languages by the [[European Charter for Regional or Minority Languages|ECRML]].
<sup>2</sup> Prior to 1999: [[German mark|Deutsche Mark]]
}}
'''Républik Féderal Jérman''' ([[Basa Jérman]]: ''Bundesrepublik Deutschland'') nyaéta hiji nagara di [[Éropa]], diwawatesanan ku nagara [[Belanda]], [[Bélgia]], [[Luksemburg]], [[Perancis]], [[Swiss]], [[Austria]], [[Céko]], [[Polandia]] jeung [[Dénmark]]. Jérman mangrupa nagara penting di [[Uni Éropa]] sarta mangrupa nagara anggota nu mibanda jumlah pangeusi panglobana. Lian ti éta, Jérman ogé mangrupa anggota [[NATO]] jeung [[G7]].

== Sajarah ==

=== Ahir Perang Dunya II (1945) ===
Talukna Jérman dina 7 jeung 8 Méi 1945 nandaan panungtung tina [[Perang Dunya II]] di buana [[Éropa]]. Dina taun éta, pamingpin [[Jérman Nazi|Nazi]], nyaéta [[Adolf Hitler|Hitler]], [[Joseph Goebbels|Goebbels]], [[Heinrich Himmler|Himmler]], jeung [[Martin Bormann|Bormann]] geus bunuh diri. Salian ti éta, [[Sakutu]] ngadilan 24 pamingpin utama [[Jérman Nazi|Nazi]] nu harirup kénéh di [[Nuremberg]] kusabab kajahatan perang anu geus dilakukeun; 10 di antarana beunang hukuman mati, sésana dipenjara saumur hirup. Pamingpin anu boga jabatan luhur anu dihukum mati, di antarana menteri luar negeri [[Joachim von Ribbentrop]] jeung kepala [[Luftwaffe]] [[Hermann Göring]]. Pengadilan [[Nuremberg]] ogé loba ngadilan anggota Nazi anu pangkatna leuwih handap jeung méré hukuman anu leuwih singkat. Prosedur denazifikasi dilarapkeun ka loba urang Jérman, nyaéta pamariksaan sajarah jeung masa lalu anjeunna anu pakait jeung Nazi tuluy dididik ulang.<ref name=":0">{{Cite book|title=Upheaval|last=Diamond|first=Jared|publisher=Kepustakaan Populer Gramedia|year=2022|isbn=9786024818494|location=Jakarta|pages=211-245}}</ref> 

Tantara Jérman, anu saacanna geus nguasaan ampir sakabéh wilayah [[Éropa]], geus taluk jeung mundur ti wilayah nu dikuasaanna. Kaitung 7 juta padumuk Jérman tiwas, boh éta prajurit, warga sipil anu jadi korban bom, atawa pangungsi anu kabunuh basa keur kabur ti daérah asalna, utamana anu kabur ti tentara [[Uni Soviét|Soviét]] anu maju ti belah wétan kusabab rék males dendam ka Jérman. Puluhan juta padumuk Jérman anu salamet ngalaman trauma lantaran kondisi perang anu dialaman. Ampir sakabéh kota utama di Jérman geus jadi ruruntuhan, sésa pangeboman jeung patempuran.<ref name=":0" />

Saparapat urut wilayah Jérman jadi bagéan kakuasaan [[Polandia]] jeung [[Uni Soviét]], sésana dibagi-bagi jadi opat zona pangdumukan anu tungtungna jadi dua nagara nu misah. Sakitar 10 juta urang Jérman jadi pangungsi tunawisma. Dina kaayaan kitu, loba jelema leungit anu ditéang ku kulawargina. Loba anu bisa papanggih jeung balik deui mangtaun-taun sanggeusna, tapi teu saeutik ogé anu teu balik deui.<ref name=":0" />

=== Sanggeus Perang Dunya II (1945-1961) ===
Nagara-nagara [[Sakutu]] anu jaya dina [[Perang Dunya II]] ngabagi-bagi Jérman jadi opat wilayah pangdumukan, nyaéta [[Amérika Serikat]] di kidul, [[Prancis]] di kulon kidul, [[Karajaan Ngahiji|Britania]] di kalér, jeung [[Uni Soviét]] di wétan. Sanajan ibukota [[Bérlin]] aya di tengah-tengah zona [[Uni Soviét|Soviét]], éta wilayah angger dibagi dumasar ka babagéan wilayah pangdumukan opat nagara.<ref name=":0" />

Taun 1948, Soviét ngablokade aksés darat Amérika, Britania, jeung Prancis ka daérah kantong masing-masing di jero ibukota Bérlin, anu tujuanna jang maksa tilu nagara Sakutu Kulon éta ambéh ninggalkeun daérah kantong. Nagara-nagara éta tuluy males liwat operasi udara Berlin sarta ngirim pasokan ka Bérlin liwat udara salila ampir sataun nepi ka Soviét taluk jeung ngeureunkeun blokade di taun 1949.<ref name=":0" />

== Masarakat ==
=== Démografi ===
{{utama|Démografi Jérman}}
[[Gambar:Hamburg Jungfernstieg (1890-1900).jpg|jmpl|293px|ka|[[Hamburg]] nyaéta kota panggedéna kadua di Jérman (foto ieu nunjukeun puseur Hamburg saméméh perang dunya I)]]

Jérman boga loba pisan kota nu gédé nanging mung tilu kota nu dieusian jalma leuwih ti sajuta: [[Berlin]] dieusi 3,4 juta jalma, [[Hamburg]] dieusi 1,8 juta jalma, sarta [[München]] dieusi 1,4 juta jalma. ku kituna populasi henteu museur teuing atawa ngoriéntasi di hiji kota nu gedé wungkul lamun dibandingkeun jeung nagara-nagara Éropa lianna. Kota gedé lianna nyaéta [[Köln]], [[Frankfurt am Main]], [[Stuttgart]], [[Dortmund]], [[Essen, Jerman|Essen]], [[Düsseldorf]], [[Bremen]], [[Duisburg]] sarta [[Hannover]]. Kota panggedéna nyaéta région [[Rhine-Ruhr]] nu kaasup kana distrik Düsseldorf-Köln.

Dina taun [[2004]], kira-kira 6,7 juta jalma non-warganagara nyicingan Jerman. Panglobana daratang ti [[Turki]], dituturkeun ku [[Italia]], [[Yunani]], [[Kroasia]], [[Walanda]], [[Sérbia dan Monténégro]], [[Spanyol]], [[Bosnia dan Hérzégovina]], [[Austria]], [[Portugal]], [[Viétnam]], [[Maroko]], [[Polandia]], [[Macedonia]], [[Lebanon]] tur [[Perancis]] [http://www.destatis.de/basis/e/bevoe/bevoetab10.htm]. Kira-kira duapertiluna geus nyicingan ieu nagara salila 8 taun atawa leuwih, ku kituna bisa ngalakukeun [[naturalisasi]] jadi warganagara. [http://www.destatis.de/basis/e/bevoe/bevoetab8.htm]

Jérman téh mangrupa tujuan utama kénéh pikeun [[pangungsi]] pulitik (nu ménta suaka) jeung ékonomi ti loba pisan [[nagara berkembang]], ngan jumlahna turun dina jeroning sawatara taun ka dieukeun, nu ngahontal kira-kira 50.000 dina taun 2003.

=== Ageman ===
{{utama|Agama di Jerman}}
[[Gambar:Martin_Luther,_1529.jpg|jmpl|ka|250px|[[Martin Luther]], Bapak Reformasi Jerman dan pereform bahasa Jerman, 1529]]

Jérman ogé mangrupa lemah cai ti [[Reformasi Protestan|Réformasi]] nu dipilampah ku [[Martin Luther]] dina [[abad ka-16]] mimiti. Ayeuna, [[Protéstanisme|Protéstan]] (utamana di kalér jeung wétan) ngeusian nepi ka 33% populasi jeung [[Katolik]] (utamana di kidul jeung kulon) ogé 33%. Kabéhanana aya kira-kira 55 juta jalma nu ngagem Kristen. Lolobana Protéstan Jerman asup salaku anggota ti [[Geréja Évangélis Jérman]]. [[Geréja Bébas]] aya boh di kota nu gedé boh di kota nu leutik. Paus Katolik Roma nu ayeuna nyaéta saurang Jérman, katelahna [[Paus Benediktus XVI]].

Salian ti éta aya sababaraha ratus ribu [[Geréja Ortodoks]] (utamana [[Yunani]] jeung [[Sérbia]], 400.000 [[Geréja Karosulan Anyar]], leuwih ti 150.000 [[Saksi Yéhova]], jeung sababaraha sarikat leutik lianna.

Ogé aya kira-kira 3,7 juta [[Islam di Jerman|Muslim di Jérman]] (utamana turunan [[Turki]]).

Jérman ayeuna mibanda populasi [[Yahudi]] ke-3 panglobana di Éropa. Dina taun [[2004]], aya dua kali lipet jumlah Yahudi ti nagara urut [[Uni Soviét]] nu nyicingan Jérman dibandingkeun jeung anu cicing di [[Israél]]. Hal ieu ngajadikeun total Yahudi leuwih ti 200.000 saprak [[1991]]. Kira-kira satengahna nyicingan pamukiman Yahudi, anu ayeuna ieu aya leuwih ti 100, kalawan jumlah anggota 100.000 leuwih; naék ti 30.000 saméméh ngahijina deui Jérman. Sawatara dayeuh di Jerman geus nempo deui balikna budaya Yahudi, utamana di [[Bérlin]]. Urang Yahudi mibanda sora dina kahirupan publik Jérman ngaliwatan [[Zentralrat der Juden in Deutschland]].

Di wewengkon urut Jerman Wétan, kahirupan kaagamaan leuwih saeutik dibandingkeun jeung di Kulon. Ngan 5% ngahadiran misa sahenteuna saminggu sakali, dibandingkeun jeung 14% nu di Kulon nurutkeun [http://www.umich.edu/~newsinfo/Releases/1997/Dec97/r121097a.html survey] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041204223629/http://www.umich.edu/~newsinfo/Releases/1997/Dec97/r121097a.html |date=2004-12-04 }} ka dieunakeun. Kira-kira 30% ti populasi henteu mibanda ageman. Di Wétan angka ieu meureun leuwih luhur.

Geréja sarta nagara kapisah, tapi aya gawé babarengan dina réa widang, utamana dina widang sosial, Geréja sarta komunitas kaagamaan, lamun maranéhanana badag, stabil sarta satia ka konstitusi, bisa meunang status husus ti nagara minangka "pausahaan di handapeun hukum publik" anu ngidinan geréja pikeun ngetip pajeg ti anggotana anu disebut ''Kirchensteuer'' (pajeg geréja). Pangasilan ieu dikumpulkeun ku nagara minangka gaganti waragad pikeun ngumpulkeunana. Tempo [[Status kabébasan ageman di Jerman]] sarta [[Pemisahan gereja sarta nagara]].

== Tempo ogé ==
* [[Daptar nagara bagian Jérman]]
* [[Daptar inohong Jérman]]
* [[Jérman Kulon]]
* [[Jérman Wétan]]
* [[Donau]]
* [[Sajarah Jérman]]

== Tempo ogé ==
{{seealso|Names for Germany}}
{{Topics in Germany}}

== Rujukan ==
{{reflist|2}}

== Tumbu kaluar ==
{{sisterlinks|Germany}}
{{cookbook}}
<!--

Wikipedia is not a link list nor a Web directory. If your link points to a site that does not cover many subjects about Germany, it's most likely in the wrong place here and you should go and search for a more specific article.

-->
'''Umum'''
* [http://www.deutschland.de/home.php?lang=2 Deutschland.de] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080421122125/http://www.deutschland.de/home.php?lang=2 |date=2008-04-21 }} — Official German portal
* [http://www.germany-tourism.de/ Germany Tourism]
* [http://www.dw-world.de DW-WORLD.DE Deutsche Welle] — Germany's international broadcaster
* [http://www.germany.info/ News Portal of the German Embassy to the USA]
* {{PDFlink|[http://www-englisch.fh-hof.de/fileadmin/AAA/Formulare_Incomings/_berblick_Deutschland.pdf History of Germany since 1945]|1.28&nbsp;[[Mebibyte|MiB]]<!-- application/pdf, 1349475 bytes -->}}

'''Facts and figures'''
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/gm.html CIA statistics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080416001822/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/print/gm.html |date=2008-04-16 }}
* [http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de/en/ Facts about Germany] — by the German Federal Foreign Office
* [http://www.destatis.de/e_home.htm Destatis.de] — Federal Statistical Office Germany {{en icon}}

'''Jalan-jalan'''
* {{wikivoyage|Germany}}
* [http://www.cometogermany.com Germany Travel Info] — by the German National Tourist Office

'''Gambar'''
* [http://www.fotocommunity.com/pc/pc/cat/27 Database of travelers' photos] sorted by region (''fotocommunity'')

{{Template group
| title = [[Gambar:Nuvola_filesystems_www.png|25lpx]]&nbsp;Geograpi lokal
| list  = 
{{States of Germany |titlestyle=background:#ddf;}}
{{Countries of the Baltic region}}

{{Countries of Europe}}
}}
{{Template group
| title = Jerman di Uni Eropa
| list  = 
{{Members of the European Union (EU) }}
}}
{{Template group
| title = Kaanggotaan internasional
| list  = 
{{G8 nations}}
{{Council of Europe}}
{{North Atlantic Treaty Organisation (NATO) }}
{{Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|titlestyle=background:#ddf;}}
{{World Trade Organization (WTO)|titlestyle=background:#ddf;}}
}}
{{Template group
| title = Paguyuban lianna
| list  = 
{{Germanic-speaking regions of Europe|state=collapsed}}
}}
{{coor title dm|51|00|N|9|00|E|type:country_scale:9000000_region:EN}}

[[Kategori:Jérman| ]]
[[Kategori:Républik]]
[[Kategori:Nagara nu basana Basa Jérman]]
[[Kategori:Nagara G8]]
[[Kategori:Démokrasi liberal]]