Témbongkeun sumber pikeun Batawi

{{Other uses|Betawi (disambiguation)}}
{{infobox ethnic group|
|group='''Urang Batawi'''
|image=[[File:Betawi wedding.jpg|220px]]
|caption=Pakéan pangantén Batawi, anu lalakina pangaruh ti timur tengah sedengkeun anu awéwé pangaruh ti budaya Cina.
|poptime=5 million (2000 census)
|popplace=[[Jakarta]]: 2.3&nbsp;million
|langs=[[Betawi language|Betawi]], [[Indonesian language|Indonesian]]
|rels=[[Sunni Islam]] (predominantly), [[Christianity]]
|related=[[Sunda]], [[Jawa]], [[Bali]], [[Ambon]], [[Malaysia]]
}}

'''Batawi''' ([[Aksara Sunda Baku]]: {{sund|ᮅᮛᮀ ᮘᮒᮝᮤ}}, ''Urang Batawi'') nyaéta hiji séké sélér / ''étnis'' bangsa [[Indonesia]] utamana anu nyicingan dayeuh [[Jakarta]] jeung sabudeureuna.<ref name="Batawi"/> Etnis Batawi geus aya ti jaman batu kénéh (Néolitikum) <ref name="Batawi">[http://jakartasehat.pedia.id/asal-usul-betawi.html Asal muasal Batawi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160915220139/http://jakartasehat.pedia.id/asal-usul-betawi.html |date=2016-09-15 }}</ref> maranéhna mangrupa campuran tina sababaraha etnis urang Indonésia saperti : [[Jawa]], [[Sunda]], jeung [[Madura]] <ref name="Batawi"/>, kecap Batawi geus kapanggih mangsa abad ka 15 (taun 1400-an Masehi) dina Babad Tanah Jawa <ref name="Batawi"/>. Cenah aya ogé anu nyebutkeun Batawi téh hartina jalma anu nyicingan kota [[Batavia]], ari Batavia téh ngaran anu disebut pikeun dayeuh [[Jakarta]] mangsa jaman kolonial taya lian abad ka 17.<ref>''No Money, No Honey: A study of street traders and prostitutes in Jakarta'' by Alison Murray. Oxford University Press, 1992. Batavi</ref>

==Pedaran==
Kecap Batawi anu mertelakeun hiji étnis sahenteuna geus dipiwanoh ti taun 1923 kénéh, bareng jeung ngadegna hiji paguyuban dina mangsa Hindia Walanda anu nelah ''Perkoempoelan Kaoem Betawi'' anu diluluguan ku [[Husni Thamrin]]. Kecap Batawi numutkeun sababaraha ahli sajarah <ref name="Batawi"/> asalna tina kecap 
# Pitawi (Basa ''malayu Polynesia Purba'') anu hartina "Larangan" ieu dumasarkana hiji situs anu pernahna di "Batu Jaya", Karawang. Ieu wangunan situs baheulana mangrupa kota larangan anu henteu sagawayah jalma bisa asup atawa kumalampreng.<ref name="Batawi"/>
# Batawi (Basa ''Melayu Brunei'') anu hartina [[suweng]], ieu dumasar kana ''ekskavasi'' di daérah Babelan, [[Bekasi]]. Anu mana di ieu daérah loba kapangggih suweng tina [[emas]] nepika taun 1990-an titinggal abad ka-11 Masehi.<ref name="Batawi"/>
# Guling Betawi (''Cassia Glauca''), mangrupa [[tangkal]] anu ngarungkun  mibanda tangkal anu buleud rata tur seseg kawas guguling. Baheula itu tangkal dimangpaatkeun pikeun pohpor [[bedil]], [[keris]], jeung gagang [[péso]],<ref name="Batawi"/>

==Sajarah==
;3500 - 3000 SM (Saméméh Maséhi)
Batawi geus aya ti saprak jaman batu kénéh (''Neolitikum'')<ref name="Batawi"/>, Batawi mangrupa hiji kamanunggalan tina sababaraha budaya. [[Basa]], [[Kasenian]], [[Adat]], jeung [[ageman]]. Dina lalampahana maranéhna jadi hiji étnis anu mandiri/misah tinu séjén, bisa waé ku alatan sababaraha kaayaan<ref>''No Money, No Honey: A study of street traders and prostitutes in Jakarta'' by Alison Murray. Oxford University Press, 1992. Batawi</ref> 
* Pangaruh datangna bangsa séjén
* Pangaruh tina ngaradegna karajaan-karajaan
* Kamajuan ekonomi ti unggal daérah

Abad ka 2 - 5
[[Masarakat]] Batawi mangrupa rahayat karajaan [[Salakanagara]], di mana puseur pamaréntahan aya di suku [[Gunung Salak]], [[Bogor]]. Ku kamajuan urusan dagang jeung [[Cina]] dina taun 432 kungsi ngirimkeun utusan ka éta nagara dina urusan balantik. Nincak abad ka 5 di palebah sisi susukan [[Citarum]], ngadeg karajaan [[Hindu]] taya lian [[Tarumanagara]] anu mangrupa kapanjangan ti Karajaan Salakanagara, anu mindahkeun puseur dayeuh karajaanna ka dinya.
Rahayat asli Batawi jadi rahayat karajaan Tarumanagara anu mana puseur dayeuna aya di sisi susukan [[Candrabagha]], anu ku Poerbatjaraka ''diidentifikasi'' mangrupa susukan [[Bekasi]]. Dumasar kana kecap ''Candra'' anu hartina [[Bulan]] jeung [[Bhagasasi]] atawa Bekasi, anu kiwari pernahna aya di wétaneun [[Jakarta]].

;Abad ka 7 - 10
Karajaan Tarumanagara diéléhkeun ku karajaan [[Sriwijaya]] (Budha), tiwangkid harida mimiti juljol urang malayu [[Sumatra]] daratang tur ngadegkeun imah-[[imah]] di sisi basisir [[Jakarta]], lalaunan basa [[Melayu]] mimiti dipaké dina basa sapopoé ngaganti basa [[Kawi]] anu geus dipaké saméméhna, sanajan mimitinamah ngan saukur di sabudeureun basisir tempat urang Melayu nganjrek, tapi lila kaliaan éta basa Melayu nepi ogé ka daérah anu pernahna di suku [[gunung Gedé]]. 
Nincak abad ka 10, dimimitian aya pacéngkadan taya lian urang Melayu (karajaan [[Sriwijaya]]) jeung urang Jawa taya lian ti karajaan [[Kediri]], pamustungana nya kakawasaan ngeunaan [[laut]] jeung [[basisir]] dibagi dua: Beulah kulon ti mimiti walungan [[Cimanuk]] jeung [[Sunda kalapa]] dikawasa ku Sriwijaya ; Beulah wetanna mimiti kediri dikawasa ku karajaan Kediri.
Dumasar ieu kaayaan Sriwijaya minta bantuan ka [[Syailendra]] ti [[Jawa]] Tengah pingeun mantuan ngaroris lautan beulah kulon anu jadi kakawasaana. Tapi lila kalilaan Syailendra mimiti henteu ka untup, ninggali kitu Sriwijaya kapaksa ngadatangkeun ''migran'' urang Melayu ti [[kalimantan]] pikeun ngajaga laut beulah kulon (Kalapa), mangsa ieu pisan nyebarna basa Malayu di karajaan Kalapa, rahayatna anu tadina ngagunakeun basa Sunda Kawi dina basa sapopoé kalindih ku basa Melayu.

==Inohong Batawi==
[[File:Iko Uwais by Sachyn Mital.jpg|thumb|upright|[[Iko Uwais]], Saurang artis Batawi anu kasohor.]]
* [[Benyamin Sueb]] (1939-1995), Artis pilm, nyanyi, jeung tukang ngabodor
* Mandra, Artis ogé purah ngabodor
* [[Ayu Tingting]] (1992-), biduan dangdut 
* [[Fauzi Bowo]] (1948-), [[gubernur]] Jakarta 2007-2012
* [[Nawi Ismail]] (1918-1990), Artis
* [[Ismail Marzuki]] (1914-1958), ''komposer musik''
* [[Mohammad Husni Thamrin]] (1894-1941), [[Pahlawan]]
* [[Iko Uwais]] (1983-), [[Martial arts|martial art]] Artis

==Tutumbu kaluar==
# [http://persaudaraansejati.blogspot.co.id/2013/07/kehidupan-sehari-hari-di-kota-betawi.html Batawi baheula]

==Dicutat tina==
{{reflist|2}}
{{pondok}}

[[Kategori:Séké sélér di Indonésia]]
[[Kategori:Budaya]]
[[Kategori:Jakarta]]
[[Kategori:Sajarah Sunda]]
[[Kategori:Karajaan di Jawa Kulon]]