Témbongkeun sumber pikeun Jawa Kulon

{{Infobox settlement
| name                            = Jawa Kulon
| native_name                     = {{Sund|ᮏᮝ ᮊᮥᮜᮧᮔ᮪}}<br>''{{lang|id|Jawa Barat}}''
| native_name_lang                = 
| other_name                      = 
| settlement_type                 = [[Daptar propinsi di Indonésia|Propinsi]]
| image_skyline                   = {{Photomontage
| photo1a = Panoramic view of the Kawah Putih crater wall, 2014-08-21.jpg
| photo2a = Pangandaran - boat on beach.JPG
| photo2b = Garut-westjava-indonesia-daytime.jpg
| photo3a = Bandung Pasupati Skyline.jpg
| photo3b = Mount Ciremai, West Java, Indonesia.jpg
| photo4a = Cukang Taneuh (Green Canyon Indonesia) 01.jpg
| photo4b = Gedung Sate Bandung.jpg
| size = 250
| spacing = 1
| color = #000000
| border = 1
| position = center
}}
| image_alt                       = 
| image_caption                   = Ti kénca luhur ka katuhu: [[Kawah Putih]], [[Pantai Pangandaran]], Tetempoan ngeunaan [[Kabupatén Garut]], cakrawala [[Kota Bandung]], [[Gunung Ceremé]], [[Cukang Taneuh]] jeung [[Gedung Saté]]
| flag_alt                        = Bandéra propinsi
| flag_border                     = 
| flag_link                       = 
| image_seal                      = West Java coa.svg
| image_flag                      = Flag of West Java (vectorised).svg
| seal_alt                        = Lambang propinsi
| seal_link                       = 
| seal_type                       = 
| motto                           = {{Sund|ᮌᮨᮙᮂ ᮛᮤᮕᮂ ᮛᮨᮕᮨᮂ ᮛᮕᮤᮂ}}<br>Gemah Ripah Repeh Rapih <br>([[Basa Sunda]])<ref>Sigar, Edi. ''Buku Pintar Indonesia''. Jakarta: Pustaka Delaprasta, 1996</ref>
| image_map                       = IndonesiaWestJava.png
| map_alt                         = 
| map_caption                     = Lokasi Jawa Kulon di Indonésia
| coordinates                     = {{coord|6|45|S|107|30|E|region:ID_type:adm1st|display=inline,title}}
| coor_pinpoint                   = 
| coordinates_footnotes           = 
| subdivision_type                = [[Daptar Nagara|Nagara]]
| subdivision_name                = {{INA}}
| established_title               = Ngadegkeun
| established_date                = {{start date and age|19|08|1945}}
| established_title1              = Ngadegkeun ulang
| established_date1               = {{start date and age|14|07|1950}}
| seat_type                       = [[Ibukota]]
| seat                            = {{flagicon image|Lambang Kota Bandung.svg}} [[Kota Bandung]]
| government_footnotes            = 
| government_type                 = 
| governing_body                  = Pamaréntah Daérah Jawa Kulon
| leader_party                    = 
| leader_title                    = Gubernur
| leader_name                     = H. [[Ridwan Kamil]], S.T., M.U.D.
| leader_title1                   = Wakil Gubernur
| leader_name1                    = H. [[Uu Ruzhanul Ulum]], S.E.
| total_type                      = <!-- to set a non-standard label for total area and population rows -->
| unit_pref                       = Metric
| area_footnotes                  = 
| area_magnitude                  = 
| dunam_link                      = 
| area_total_km2                  = 37173.97
| area_total_sq_mi                = <!-- see table @ Template:Infobox settlement for details -->
| area_land_km2                   = 
| area_land_sq_mi                 = 
| area_water_km2                  = 
| area_water_sq_mi                = 
| area_water_percent              = 
| area_rank                       = ke 21
| area_note                       = 
| elevation_footnotes             = 
| elevation_m                     = 
| elevation_ft                    = 
| elevation_min_m                 = 0
| elevation_min_ft                = 
| elevation_max_footnotes         = <!-- for references: use <ref> tags -->
| elevation_min_footnotes         = <!-- for references: use <ref> tags -->
| footnotes                       = 
| elevation_point                 = <!-- for denoting the measurement point -->
| elevation_max_m                 = 3078
| elevation_max_ft                = 
| elevation_max_point             = 
| elevation_max_rank              = 
| elevation_min_point             = <!-- for denoting the measurement point -->
| elevation_min_rank              = 
| population_total                = 46709600
| population_as_of                = 2015
| population_footnotes            = <!-- for references: use <ref> tags -->
| population_density_km2          = auto
| population_density_sq_mi        = 
| population_est                  = 47379389
| pop_est_as_of                   = 2016
| pop_est_footnotes               = 
| population_urban                = 
| population_urban_footnotes      = 
| population_density_urban_km2    = 
| population_density_urban_sq_mi  = 
| population_rural                = 
| population_rural_footnotes      = 
| population_density_rural_km2    = 
| population_density_rural_sq_mi  = 
| population_rank                 = Pertama
| population_density_rank         = Kedua
| population_note                 = 
| population_density              = 
| population_demonym              = *West Javan <small>([[Basa Inggris]])</small>
*Warga Jabar <small>([[Basa Indonésia]])</small>
*Urang Jabar <small>([[Basa Sunda]])</small>
| demographics_type1              = Démografi
| demographics1_footnotes         = <!-- for references: use <ref> tags -->
| demographics1_title1            = [[Grup étnis]]
| demographics1_info1             = *[[Suku Sunda]] (79%)
*[[Suku Jawa]] (10%)
*[[Suku Cirebon]] (7%)
*[[Suku Betawi]] (4%)
| demographics1_title2            = [[Ageman]]
| demographics1_info2             = *[[Islam]] (97%)
*[[Kristen|Kristen Protéstan]] (1.81%)
*[[Katolik]] (1%)
*[[Agama Buddha|Buddha]] (0.58%)
*[[Konghucu]] (0.22%)
*[[Hindu]] (0.05%)
*[[Sunda Wiwitan]] (0.02%)
| demographics1_title3            = [[Basa]]
| demographics1_info3             = *[[Basa Indonésia]]
*[[Basa Sunda]]
*[[Basa Cirebon]]
*[[Basa Betawi]]
| timezone1                       = [[Wanci di Indonésia|IWST]]
| utc_offset1                     = +7
| postal_code_type                = [[Daptar kode pos di Indonésia|Kode pos]]
| postal_code                     = 1xxxx, 4xxxx
| area_code                       = (62)2x, (62)2xx
| area_code_type                  = [[Daptar kode telepon di Indonésia|Kode aréa]]
| geocode                         = 
| iso_code                        = ID-JB
| registration_plate_type         = [[pelat STNK Indonésia|Régistrasi tutumpakan]]
| registration_plate              = B, D, E, F, T, Z
| blank_name_sec1                 = PRK nominal<ref>''Produk Régional Kotor''</ref>
| blank_info_sec1                 = US$ 144,370,800,000
| blank1_name_sec1                = PRK per capita
| blank1_info_sec1                = US$ 3,136
| blank2_name_sec1                = Réngking PRK
| blank2_info_sec1                = [[List of Indonesian provinces by GRP per capita|ke 22]]
| blank3_name_sec1                = [[Human Development Index|IPM]]
| blank3_info_sec1                = {{increase}} 0.700 ({{fontcolor|green|High}})
| blank4_name_sec1                = Réngking IPM 
| blank4_info_sec1                = [[List of Indonesian provinces by Human Development Index|ke 11]] (2016)
| blank_name_sec2                 = Kota panggedéna ku aréa
| blank_info_sec2                 = [[Kota Bekasi]] - {{convert|206.61|km2|sqmi}}
| blank1_name_sec2                = Kota panggedéna dumasar populasi
| blank1_info_sec2                = [[Kota Bandung]] - (2,575,478 - 2014)
| blank2_name_sec2                = Kabupatén panggedéna ku aréa
| blank2_info_sec2                = [[Kabupatén Sukabumi]] - {{convert|4145.7|km2|sqmi}}
| blank3_name_sec2                = Kabupatén panggedéna dumasar populasi
| blank3_info_sec2                = [[Kabupatén Bogor]] - (5,331,149 - 2014)
| website                         = {{URL|www.jabarprov.go.id|Ramatloka Pamaréntah Daérah Jawa Kulon}}
}}
'''Jawa Kulon''' ({{lang-id|'''Jawa Barat'''}} <ref name="rujukan1">R.A Danadibrata. Bandung. Kiblat. Kaca: 508.</ref>, disingget janten "Jabar"; [[aksara Sunda]]: {{sund|ᮏᮝ ᮊᮥᮜᮧᮔ᮪}}) nyaéta salah sahiji [[propinsi]] di [[Indonésia]]. Ayana di palih kulon pulo [[Jawa]] sareng ibukota sarta puseur urban pangageungna nyaéta [[Bandung]], nya kitu sanajan seueur padumuk dinu juru kalér propinsi matuh di wewengkon suburban komo nepi ka wewengkon urban anu aya di [[Jakarta]], sanajan kota éta perenahna di luar propinsi administratip. Populasi propinsi ieu aya 46,3 juta (dina 2014) jeung ieu téh propinsi panggegekna di Indonésia. 

Wewengkon puseur [[Bogor]], hiji kota di Propinsi Pasundan, mibanda salah sahiji kagegekan populasi anu pangluhurna di sakuliah dunya, mungguh Bekasi jeung [[Kota Dépok|Depok]] pada-pada suburban paling loba katujuh jeung kasapuluh di dunya ([[Tangerang]] di Propinsi [[Banten]] meungkeut kasalapan); dina 2014 Bekasi mibanda 2.510.951 jeung Depok 1.869.681 jiwa. Sakabéh kota ieu téh suburban nu Jakarta.

== Sajarah ==

Laratan arkéologis manusa nu pangkolotna aya di wewengkon nu digali di [[Anyer]] (basisir kulon Jawa) jeung bukti budaya metalurgi perunggu jeung beusi anu wayahna téh milénium kahiji masehi. Buktina [[Kabudayaan Buni|Kabudayaan prasajarah Buni]] (lebah [[Bekasi]] ayeuna) mangrupa karajinan taneuh anu saterusna dikembangkeun deui ku bukti anu kapanggih ti Anyer nepi ka [[Cirebon]]. Saperti peti kadaharan jeung inuman, nu kapanggih lolobana salaku hadiah astana. Aya ogé bukti arkéologis di lokasi arkéologi Batujaya ari tanggalna ti abad kadua masehi. Tuluy, nurutkeun Tono Djuwantono, lulugu Badan Arkéologi Bandung, Candi Jiwa di Batujaya, [[Karawang]], Pasundan ogé diwangun kira-kira waktu ieu.

Salah sahiji bukti pangheubeulna anu dipikanyaho nu kacatet sajarah di Indonésia nyaéta tatapakan [[karajaan Tarumanagara]], di mana tujuh batu abad kaopat nu ditulis maké [[aksara Wengi]] (dipaké dina jaman [[Pallawa India]]) dina [[basa Sanskerta]] ngajéntrékeun raraja ti karajaan Tarumanagara. Catetan administrasi Tarumanegara lumangsung nepi ka abad genep, sajaman jeung serangan [[Sriwijaya]], nu dinyatakeun di [[prasasti Kota Kapur]] (686 Masehi).

[[Karajaan Sunda]] salajengna jadi daya pangereh wewengkon ieu, sakumaha kacatet dina prasasti Kebon Kopi II (Maséhi 932).

Hiji ulama, [[Sunan Gunung Jati]], ngancik di Cirebon, seja nyebarkeun dunya Islam di kota pagan. Mungguh, [[Kasultanan Demak]] di Jawa tengah tumuwuh jadi ancaman saharita pikeun karajaan Sunda. Pikeun ngalawan ancaman eta, Prabu Surawisesa Jayaperkosa nandatanganan hiji jangji (katelahna [[Pajangjian Luso Sunda]]) jeung [[Portugis]] dina 1512. Bayaranna, Portugis dibéré hiji ganti pikeun ngawangun bénténg jeung bangsal di tatar ieu, sarta bentuk pasatujuan dagang jeung karajaan. pajangjian internasional kahiji antara Sunda jeung Éropa ieu dipiéling ku tugu batu Padrao di gigireun [[Walungan Ciliwung]] dina 1522.

Sanajan pasini jeung Portugis geus dipiadeg, éta teu bisa dilakukeun. Palabuhan [[Sunda Kalapa]] ragrag ka satru Kasultanan Demak jeung Kasultanan Cirebon (urut [[nagara vassal]] Karajaan Sunda) dina 1524, sanggeus pasukan maranéhanana nu dipingpin Palatehan alias Fadillah Khan ngawasa kota. Dina 1524/1525, pasukan maranéhanana dipingpin Sunan Gunung Jati ogé nyita palabuhan Banten terus ngadegkeun Kasultanan Banten nu sasarengan jeung Kasultanan Demak. Perang antara karajaan Sunda kalawan kasultanan Demak jeung Cirebon hantem keur lima taun nepi ka pajangjian damai anu dirempugan dina 1531 antara Raja Surawisesa jeung Sunan Gunung Jati. Ti 1567 nepi ka 1579, diereh raja pamungkasna Raja Mulya, alias Prabu Surya Kencana, karajaan Sunda nyorang kamunduran, dasarna tina tekenan [[Kasultanan Banten]]. Sanggeus 1576, karajaan teu bisa ngajaga puseur dayeuhna di [[Pakuan Pajajaran]] ([[Bogor]] ayeuna) terus saeutik demi saeutik Kasultanan Banten ngarebut wewengkon urut Karajaan Sunda. [[Kasultanan Mataram]] ti Jawa tengah ogé nyita wewengkon [[Parahyangan]], wareh tenggara karajaan.

Dina abad genep belas, pausahaan [[Walanda]] jeung [[British]] ngadegkeun kapal dagang maranéhanana di Pasundan sanggeus éléhna Kasultanan Banten. Nepi ka tilu ratus taun ka hareup, Propinsi Pasundan labuh dina administrasi [[Hindia Walanda]]. Pasundan resmi jadi propinsi Indonésia taun 1950, ngarujuk kana hiji pernyataan ti Staatsblad nomer 378. Di tangga [[17 Oktober]] [[2000]], salaku bagian ti pulitik déséntralisasi nasional, [[Banten]] dipisahkeun ti Jawa Kulon tuluy dijieun jadi propinsi anyar.

==  Pamaréntahan ==

Saprak gumelarna [[Kabupatén Bandung Kulon]] taun 2008,[8] Propinsi Pasundan kabagi kana 9 kota jeung 17 kabupatén. Ieu 26 kota jeung kabupatén tuluy dibagi deui kana 620 kacamatan, nu ngawengku 1,576 kalurahan jeung 4,301 désa. Kabupatén ka-18 ieu dibentuk Oktober 2012 - [[Kabupatén Pangandaran]]. - ti satengah kidul Kabupatén Ciamis; tuluy dina 25 Oktober 2013 [[Déwan Pangwakil Rahayat Républik Indonésia|DPR]] nyoba mariksa draf hukum ngeunaan ngadegna 57 calon kabupatén (sarta 8 propinsi anyar), kaasup salajengna tilu kabupatén di Tatar Sunda - Garut Kidul, Sukabumi Kaler, jeung Bogor Kulon - tapi tina kabupatén anyar ieu tilunana teu dipintonkeun kapisah dina peta di handap, atawa dina tabél di handap.

{| class="toccolours" Style="font-size:80%; margin: 20px;"
|+ <big>'''Kota jeung Kabupatén di Propinsi Jawa Kulon'''
| style="padding-right:1em;" | <ol>
Kota
<li>[[Kota Bekasi]]</li>
<li>[[Kota Dépok]]</li>
<li>[[Kota Bogor]]</li>
<li>[[Kota Sukabumi]]</li>
<li>[[Kota Cimahi]]</li>
<li>[[Kota Bandung]]</li>
<li>[[Kota Tasikmalaya]]</li>
<li>[[Kota Banjar]]</li>
<li>[[Kota Cirebon]]</li>
</ol>
| style="background:white; padding:0;" class="toccolours"|[[Image:Map of West Java with cities and regencies names.png|450px|Peta wilayah kota dan kabupatén di Propinsi Jawa Kulon]]
| <ol start="1">
Kabupatén
* [[Kabupatén Bogor]]
* [[Kabupatén Sukabumi]]
* [[Kabupatén Cianjur]]
* [[Kabupatén Bandung]]
* [[Kabupatén Bandung Kulon]]
* [[Kabupatén Garut]]
* [[Kabupatén Tasikmalaya]]
* [[Kabupatén Kuningan]]
* [[Kabupatén Cirebon]]
* [[Kabupatén Majalengka]]
* [[Kabupatén Sumedang]]
* [[Kabupatén Indramayu]]
* [[Kabupatén Subang]]
* [[Kabupatén Purwakarta]]
* [[Kabupatén Karawang]]
* [[Kabupatén Bekasi]]
* [[Kabupatén Pangandaran]]
</ol>
|}

{| class="wikitable sortable" style="margin-bottom: 0;"
|-
! Ngaran !! Puseur Dayeuh !! Lega <br> (km<sup>2</sup>) !! Populasi <br> perkiraan 2005 !! Populasi <br> Sénsus 2010 !! Populasi <br> perkiraan 2014<ref>Estimasi Penduduk Menurut Umur Tunggal Dan Jenis Kelamin Menurut Kabupaten/Kota Tahun 2014.</ref>!!
|-
| colspan="2" | [[Kota Bandung]] ||align="right"|  {{formatnum: 167.27}} ||align="right"|  {{formatnum: 2288570}} ||align="right"|  {{formatnum: 2394873}} ||align="right"|  {{formatnum: 2575478}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Banjar]] ||align="right"|  {{formatnum: 113.49}} ||align="right"|  {{formatnum: 162383}} ||align="right"|  {{formatnum: 175157}} ||align="right"|  {{formatnum: 188365}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Bekasi]] ||align="right"|  {{formatnum: 206.61}} ||align="right"|  {{formatnum: 1993478}} ||align="right"|  {{formatnum: 2334871}} ||align="right"|  {{formatnum: 2510951}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Bogor]] ||align="right"|  {{formatnum: 118.50}} ||align="right"|  {{formatnum: 891467}} ||align="right"|  {{formatnum: 950334}} ||align="right"|  {{formatnum: 1022002}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Cimahi]] ||align="right"|  {{formatnum: 39.27}} ||align="right"|  {{formatnum: 546879}} ||align="right"|  {{formatnum: 541177}} ||align="right"|  {{formatnum: 581989}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Cirebon]] ||align="right"|  {{formatnum: 37.36}} ||align="right"|  {{formatnum: 308771}} ||align="right"|  {{formatnum: 296389}} ||align="right"|  {{formatnum: 318741}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Dépok]] ||align="right"|  {{formatnum: 200.29}} ||align="right"|  {{formatnum: 1374903}} ||align="right"|  {{formatnum: 1738570}} ||align="right"|  {{formatnum: 1869681}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Sukabumi]] ||align="right"|  {{formatnum: 48.25}} ||align="right"|  {{formatnum: 291277}} ||align="right"|  {{formatnum: 298681}} ||align="right"|  {{formatnum: 321205}}
|-
| colspan="2" | [[Kota Tasikmalaya]] ||align="right"|  {{formatnum: 171.61}} ||align="right"|  {{formatnum: 582423}} ||align="right"|  {{formatnum: 635464}} ||align="right"|  {{formatnum: 683386}}
|-
| [[Kabupatén Bandung]] || [[Soréang, Bandung|Soréang]] ||align="right"|  {{formatnum: 1767.96}} ||align="right"|  {{formatnum: 4037274}} ||align="right"|  {{formatnum: 3178543}} ||align="right"|  {{formatnum: 3418246}}
|-
| [[Kabupatén Bekasi]] || [[Cikarang Puseur, Bekasi|Cikarang Puseur]] ||align="right"|  {{formatnum: 1224.88}} ||align="right"|  {{formatnum: 1983815}} ||align="right"|  {{formatnum: 2630401}} ||align="right"|  {{formatnum: 2828767}}
|-
| [[Kabupatén Bogor]] || [[Cibinong, Bogor|Cibinong]] ||align="right"|  {{formatnum: 2710.62}} ||align="right"|  {{formatnum: 3829053}} ||align="right"|  {{formatnum: 4771932}} ||align="right"|  {{formatnum: 5131798}}
|-
| [[Kabupatén Ciamis]] || [[Ciamis, Ciamis|Ciamis]] ||align="right"|  {{formatnum: 2424.71}} ||align="right"|  {{formatnum: 1511942}} ||align="right"|  {{formatnum: 1532504}} ||align="right"|  {{formatnum: 1648075}}
|-
| [[Kabupatén Cianjur]] || [[Cianjur, Cianjur|Cianjur]] ||align="right"|  {{formatnum: 3840.16}} ||align="right"|  {{formatnum: 2079770}} ||align="right"|  {{formatnum: 2171281}} ||align="right"|  {{formatnum: 2335024}}
|-
| [[Kabupatén Cirebon]] || [[Sumber, Cirebon|Sumber]] ||align="right"|  {{formatnum: 984.52}} ||align="right"|  {{formatnum: 2044257}} ||align="right"|  {{formatnum: 2067196}} ||align="right"|  {{formatnum: 2223089}}
|-
| [[Kabupatén Garut]] || [[Garut Kota, Garut|Garut]] ||align="right"|  {{formatnum: 3074.07}} ||align="right"|  {{formatnum: 2196422}} ||align="right"|  {{formatnum: 2404121}} ||align="right"|  {{formatnum: 2585423}}
|-
| [[Kabupatén Indramayu]] || [[Indramayu]] ||align="right"|  {{formatnum: 2040.11}} ||align="right"|  {{formatnum: 1689247}} ||align="right"|  {{formatnum: 1663737}} ||align="right"|  {{formatnum: 1789204}}
|-
| [[Kabupatén Karawang]] || [[Karawang]] ||align="right"|  {{formatnum: 1652.20}} ||align="right"|  {{formatnum: 1926471}} ||align="right"|  {{formatnum: 2127791}} ||align="right"|  {{formatnum: 2288254}}
|-
| [[Kabupatén Kuningan]] || [[Kuningan]] ||align="right"|  {{formatnum: 1110.56}} ||align="right"|  {{formatnum: 1045691}} ||align="right"|  {{formatnum: 1035589}} ||align="right"|  {{formatnum: 1113686}}
|-
| [[Kabupatén Majalengka]] || [[Majalengka]] ||align="right"|  {{formatnum: 1204.24}} ||align="right"|  {{formatnum: 1167566}} ||align="right"|  {{formatnum: 1166473}} ||align="right"|  {{formatnum: 1254440}}
|-
| [[Kabupatén Pangandaran]] || [[Parigi, Pangandaran|Parigi]] ||align="right"|  ** ||align="right"| ** ||align="right"|  ** ||align="right"|  **
|-
| [[Kabupatén Purwakarta]] || [[Purwakarta]] ||align="right"|  {{formatnum: 825.74}} ||align="right"|  {{formatnum: 753306}} ||align="right"|  {{formatnum: 852521}} ||align="right"|  {{formatnum: 916812}}
|-
| [[Kabupatén Subang]] || [[Subang]] ||align="right"|  {{formatnum: 1893.95}} ||align="right"|  {{formatnum: 1380047}} ||align="right"|  {{formatnum: 1465157}} ||align="right"|  {{formatnum: 1575649}}
|-
| [[Kabupatén Sukabumi]] || [[Sukabumi]] ||align="right"|  {{formatnum: 4145.70}} ||align="right"|  {{formatnum: 2168892}} ||align="right"|  {{formatnum: 2341409}} ||align="right"|  {{formatnum: 2517982}}
|-
| [[Kabupatén Sumedang]] || [[Sumedang]] ||align="right"|  {{formatnum: 1518.33}} ||align="right"|  {{formatnum: 1014019}} ||align="right"|  {{formatnum: 1093602}} ||align="right"|  {{formatnum: 1176074}}
|-
| [[Kabupatén Tasikmalaya]] || [[Singaparna]] ||align="right"|  {{formatnum: 2552.19}} ||align="right"|  {{formatnum: 1619052}} ||align="right"|  {{formatnum: 1675675}} ||align="right"|  {{formatnum: 1802043}}
|-
| [[Kabupatén Bandung Kulon]]|| [[Ngamprah, Bandung Kulon|Ngamprah]] ||align="right"|  {{formatnum: 1305.77}} ||align="right"| * ||align="right"|  {{formatnum: 1510284}} ||align="right"|  {{formatnum: 1624179}}
|-
| '''''Jumlah''''' ||  ||align="right"|  {{formatnum: 35377.76}} ||align="right"|  {{formatnum: 38886975}} ||align="right"|  {{formatnum: 43053732}} ||align="right"|  {{formatnum: 46300543}}
|}

;Catetan

<sup>*</sup> - populasi taun 2005 téh kaasup dina total pikeun Kabupatén Bandung, nu mana Kabupatén Bandung Kulon bihari jadi bagianana.

<nowiki>**</nowiki> - Inohong pikeun Kabupatén Ciamis kaasup Kabupatén Pangandaran anyar, nu dijieun dina 2012.

Jawa Kulon kungsi dipingpin ku sababaraha gubernur anu baris ditataan saperti di handap ieu:<ref>Gayo, Iwan. 2002. ''Buku Pintar (Seri Junior''). Jakarta: Upaya Warga Negara</ref>
{| class="wikitable sortable"
!Gubernur ka-
! colspan="2" |Ngaran Gubernur
!Mimiti Mingpin
!Ahir Kapamingpinan
|-
|1
|
|KH. Mas Sutardjo
|1945
|1945
|-
|2
|
|Mr. Datuk Djamin
|1945
|1946
|-
|3
|
|Drs. Murdjani
|1946
|1946
|-
|4
|
|R. Mas Sewara
|1946
|1952
|-
|5
|
|Sanusi Hardjadinata
|1952
|1956
|-
|6
|
|Ipik Gandamana
|1956
|1960
|-
|7
|
|Mayjen Mashudi
|1960
|1970
|-
|8
|
|Mayjen Solihin GP
|1970
|1975
|-
|9
|
|Mayjen Aang Kunaefi
|1975
|1985
|-
|10
|
|Mayjen Moh. Jogie SM
|1985
|1993
|-
|11
|
|Mayjen Nuriana
|1993
|2003
|-
|12
|
|Danny Setiawan
|2003
|2008
|-
|13
|
|Ahmad Heryawan, Lc.
|2008
|Dugi ka kiwari
|}

== Géograpi  ==

Jawa Kulon wawatesan jeung Jakarta sarta Propinsi Banten di kulon, jeung [[Jawa Tengah]] di wétan. Ka kalér [[Laut Jawa]], ka kidul [[Sagara Indonésia]]. béda jeung propinsi lianna di Indonésia nu puseur dayeuhna aya di wewengkon basisir, ibukota propinsi, Bandung, aya di wewengkon pagunungan di puseur propinsi. Propinsi Banten baheulana bagéan Jawa Kulon, tapi dijadikeun propinsi kapisah taun 2000. Jawa Kulon, di beulah kulon téh pangpadetna katilu di [[Pulo Jawa]], mangrupa imah nu ampir 1 tina 5 urang Indonésia.

Propinsi Jawa Kulon jeung Banten, salaku bagian ti [[Ali Seuneu Pasipik]], boga leuwih loba gunung boh seuneuan boh henteu, ti batan propinsi lianna di Indonésia. Wewengkon pagunungan vulkanik nu lega di tatar Pasundan ieu tradisionalna katelah Parahyangan (ogé katelah Priangan) nu hartina "Pangancikan [[rahyang]] (dewa)". Hal ieu dianggap salaku tatar jantung urang Sunda. Titik pangluhurna di Pasundan nyaéta Gunung Ciremai (3,078 méter) nu ngawatesan kabupatén Kuningan jeung Majalengka. Pasundan mibanda lemah vulkanik anu subur. Tatanén, utamana budidaya sangu tuhur tradisional (katelah Huma), geus jadi jalan hirup masarakat Sunda tradisional.

Saprak jaman kolonial VOC jeung [[Hindia-Walanda|Hindia Walanda]], Propinsi Pasundan geus dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip keur kopi, teh, kina, sarta loba pepelakan dagang séjén. Wewengkon pagunungan Pasundan ogé mangrupa produsen utama angeun jeung tutuwuhan kembangan hias. Situs tropis andika, udara tiis, jeung tetempoan éndah réa ampir sakuliah Jawa Kulon jeung Banten iwal dinu beulah kalér (basisir laut Jawa). Landscape propinsi ieu mangrupa gunung vulkanik, rupa bumi lungkawing, leuweung, gunung, walungan, lahan tatanén subur, sarta palabuhan laut alam. [11]

Ngocor ngaliwatan lelebak Bandung ka kalér nyaéta [[Walungan Citarum]], anu pangpanjangna jeung pangpentingna di propinsi ieu. walungan sapanjang 300&nbsp;km ieu mangrupa tempat 3 bendungan, nyaéta [[Cirata Dam]], [[Saguling Dam]], jeung [[Jatiluhur Dam]]. walungan ieu ema parna ku kokotor industri jeung rumah tangga nepi ka titik nu geus bisa dibilang 'walungan pangkotorna di dunya' ku batur.

Pasundan (sanggeus Banten misah) populasina 35.500.611 (perkiraan taun 2000) jeung legana 34736 Km<sup>2</sup>.

Pasundan diwatesan ku [[Jakarta]] jeung propinsi [[Banten]] di beulah kulon, ku [[Jawa Tengah]] di beulah wétan. Di beulah kalér [[Laut Jawa]]. Di beulah kidul [[Samudra Hindia]]. Teu saperti umumna propinsi di Indonésia nu ibukotana di daérah basisir, ibukota Jawa Kulon [[Bandung]] ayana di daérah pagunungan sarta daérahna dilingkung ku gunung.

Basa resmi anu digunakeun nyaéta [[Basa Indonesia]], basa séjénna anu loba dipaké nyaéta [[basa Sunda]]. Di sawatara wewengkon pakidulan anu deukeut ka wates Jawa Tengah, ngagunakeun [[basa Jawa]]. Di wewengkon [[Cirebon]] jeung sabudeureunana ([[Majalengka]], [[Indramayu]], [[Sumber, Cirebon|Sumber]]), dipaké dua rupa basa nu nyoko ka basa Sunda jeung basa Jawa.

'''Gunung Aktif'''
{| class="wikitable"
!No
!Ngaran Gunung
!Luhurna Gunung (m)
|-
|1
|Karang
|1 778
|-
|2
|Kiara Brebes-Gagak
|1 511
|-
|3
|Gagak
|1 917
|-
|4
|Perbakti
|1 699
|-
|5
|Salak
|2 211
|-
|6
|Gedé
|2 958
|-
|7
|Patuha
|2 434
|-
|8
|Wayang
|2 182
|-
|9
|Windu
|2 054
|-
|10
|Tangkuban Parahu
|2 084
|-
|11
|Papandayan
|2 665
|-
|12
|Kawah Manuk
|1 950
|-
|13
|Kawah Kamojang
|1 730
|-
|14
|Guntur
|2 249
|-
|15
|Galunggung
|2 168
|-
|16
|Kawah Karah
|1 125
|-
|17
|Ceremai
|3 078
|}

== Ékonomi ==

Munggaran, ékonomi balaréa Sunda di Pasundan ngandelkeun pisan kana budidaya béas. karajaan kuna nu ngadeg di Pasundan saperti [[Tarumanagara|Karajaan Tarumanagara]] jeung Sunda dipikawanoh ngandelkeun pajeg sangu jeung pangasilan tatanén. Daur hirup urang Sunda buhun téh muterna tara jauh tina daur pamotongan béas. féstival panén béas tradisional saperti Seren Taun téh mangrupa hal penting. Dewi béas kuna, Nyi Pohaci Sanghyang Asri, aya dina budaya Sunda. Sacara tradisional, masarakat Sunda osok maké budidaya pare tuhur (huma). Sanggeus wewengkon Mataram mekar nepi ka tatar Parahiangan mimiti abad ka-17 ngiringan kampanye Sultan Agung narajang Batavia Walanda (ayeuna Jakarta), sawah (budidaya pare baseuh) mimiti diadopsi di lelebak kalér Pasundan. Kabupatén saperti Indramayu, Cirebon, Subang, Karawang jeung Bekasi ayeuna ogé katelah wewengkon konci panghasil sangu. Wewengkon pagunungan Pasundan nyadiakeun angeun, kembang jeung loba ngahasilkeun horticultural pikeun Jakarta jeung Bandung. Pangingonan di Pasundan ngahasilkeun produk cisusu jeung daging.

=== Jaman kolonial ===
Salila [[Vereenigde Oostindische Compagnie|Pausahaan Hindia Wetan Walanda]] (VOC) jeung jaman Hindia Walanda, Propinsi Pasundan labuh dina administrasi Walanda nu puseurna di Batavia. Pamaréntah kolonial Walanda ngawanohkeun pepelakan dagang saperti teh, kopi, jeung kina. Saprak abad ka-18, Pasundan (katelah "De Preanger") dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip, sarta jadi pagalo jeung padagangan jeung ekonomi dunya. Palayanan saperti transportasi jeung perbankan disadiakeun pikeun nu boga pakebonan Walanda nu jegud téa. Pasundan dipikawanoh minangka salah sahiji wewengkon anu maju pangheubeulna di Nusantara Indonésia. Dinu mimiti abad 20, pamaréntah kolonial Walanda ngembangkeun infrastructures pikeun tujuan ekonomi, utamana pikeun ngarojong pakebonan Walanda di wewengkon ieu. Jalan jeung rel karéta diwangun pikeun nyambungkeun wewengkon perkebunan leuweung jeung puseur urban saperti Bandung sarta palabuhan Batavia.

=== Sanggeus kamerdikaan ===
Sanggeus kamerdikaan Indonésia dina 1945, Pasundan jadi wewengkon pangrojong Jakarta, ibukota Indonésia. Jakarta angger jadi puseur bisnis jeung pulitik Indonésia. Sababaraha kabupatén jeung kota di Pasundan saperti Bogor, Bekasi jeung Depok dimekarkeun minangka ngarojong wewengkon Jakarta jeung ngabentuk wewengkon Jakarta Raya atawa Jabodetabek (Jakarta, Bogor, Depok, Tanggerang jeung Bekasi). Wewengkon kalér Pasundan geus jadi wewengkon industri utama. Wewengkon saperti Bekasi, Cikarang jeung Karawang diaplak ku pabrik jeung industri. Wewengkon dina jeung sakuriling Bandung ogé dikembangkeun jadi wewengkon industri.

=== Wisata ===
Rahayu ku kaendahan alami jeung budaya anu beunghar, pariwisata ogé mangrupa industri penting di Pasundan. Wewengkon Puncak jeung Bandung geus lila dipikawanoh salaku tujuan tungtung minggu populér pikeun urang Jakarta. Ayeuna Bandung gé geus dikembangkeun jadi tujuan balanja anu srimanganti jeung narecis, popular teu saukur antara urang Indonésia utamana Jakarta, tapi ogé tujuan balanja populér pikeun wargi Malaysia jeung Singapur. Kota basisir kuno Cirebon ogé populér salaku tujuan pariwisata budaya saprak kota éta mibanda sababaraha keraton sarta loba lokasi sajarah saperti Guha Sunyaragi. Tujuan pariwisata populér séjén di antarana Kebon Raya Bogor, Taman Safari Indonésia, Tangkuban Parahu crater, Cai panas Ciater, Kawah Bodas crater kiduleun Bandung, Basisir Pangandaran, sarta sagala rupa resorts gunung di Cianjur, Garut, Tasikmalaya, jeung Kuningan.

==  Démografi jeung basa ==
{{Historical populations
|type=
|footnote= 2000 Census decline due to [[Banten]] split. Source: [[Statistics Indonesia]] 2010, Ministry of Health 2014 Estimate<ref name="depkes.go.id"/>
|1971 |21623529
|1980 |27453525
|1990 |35384352
|1995 |39206787
|2000 |35729537
|2010 |43053732
|2014 |46300543 }}

Pasundan mangrupa lemah cai tulen urang Sunda anu ngabentuk grup étnis panglobana di Pasundan, dituturkeun ku urang Jawa anu pindah ka propinsi ieu sababaraha abad ka tukang. Saprak Jakarta jeung wewengkon sakurilingna, kaasup ogé Pasundan, ngajadi puseur bisnis jeung puseur pulitik Indonésia, propinsi ieu mincut rupa-rupa jalma ti sakuliah Indonésia. Matakna pribumi Indonésia nu séjén saperti étnis Minangkabau, Batak, Malayu, Madura, Bali, Ambon jeung loba urang Indonésia séjén anu pindah ka dieu jeung matuh di kota Jawa Kulon ogé bisa gampang kapanggih. wewengkon urban Pasundan ogé boga populasi signifikan urang Cina Indonésia.

Populasi Pasundan ieu nunda di 43.054.000 dina pertengahan 2010 antukna propinsi panggegekna Indonésia, imah nu 18% tina total nasional di 1,8% tina lelemah nasional. [12] Kumisan ti daérah husus Jakarta, mangrupa propinsi pangpadetna di nagara ieu kalawan rata-rata 1.236 urang per km² (data 2010). Laju pertumbuhan populasi kacatet dina sapuluh taun 2010 ieu 1.9%, [13]

Iwal basa Indonésia, basa nasional resmi nagara, basa lian nu loba dipaké di propinsi ieu nyaéta Basa Sunda. Dina sawatara wewengkon lebah wates kidul jeung Propinsi Jawa Tengah, basa Jawa ogé diucapkeun. Basa utama nu dipaké di Cirebon sarta wewengkon di deukeutna (Majalengka, Indramayu, Sumber) nyaéta basa Cirebon, dialek basa Jawa jeung pangaruh Sunda. [14] Basa Indonésia loba diucapkeun salaku basa kadua.

== Budaya ==

Urang Sunda babagi Pulo Jawa jeung urang Jawa, sarta utamana ngancik di Pasundan. Sanajan urang Sunda hirup sapulo jeung urang Jawa, budaya maranéhanana téh béda, tuluy maranéhna ogé nganggap maranéhna aya di wewengkon budaya kapisah nu disebut Pasundan atawa Tatar Sunda. Lamun aya nu pindah ti Propinsi Pasundan ka Propinsi Jawa Tengah atawa Wetan hartina bisa disebut pindah ti Sunda ka dunya Jawa. Bandung, ibu kota Pasundan, dianggap salaku puseur budaya urang Sunda. Loba Kasenian pribumi Sunda anu dikembangkeun di kota ieu. Propinsi deukeutna Banten, nu ieu baheulana bagéan Pasundan saméméh jadi propinsi sorangan, sami ogé dianggap bagéan ti Pasundan.

=== Musik ===

==== Gamelan ====
Kasenian musik Sunda, mangrupa ekspresi tina émosi budaya Sunda, express lemesna jeung lungguh Sunda. orchestra Degung diwangun ku gamelan Sunda.

Iwal bentuk Sunda tina gamelan di Parahyangan, wewengkon Cirebon ngukut tradisi musik anu béda. Di antara sababaraha gamelan ensembles Cirebon dua nu pangmindengna kadéngé nyaéta gamelan pelog (a non-equidistant sistim tuning heptatonic) sarta gamelan Prawa (a semi-equidistant pentatonik sistim tuning). Gamelan pelog tradisionalna ditangtayungan pikeun Tayuban, Wayang Cepak, jeung ngadengekeun jeung musik ibing Keraton di Cirebon. Mungguhing gamelan Prawa ieu tradisional ditangtayungan pikeun Wayang Purwa.

Cirebon ogé ngukut ensembles gamelan husus di antarana: Sekaten, nu diputer di Keraton pikeun nyirian waktos penting dina Kalénder Islam. Denggung, ogé ensemble Keraton nu dipercaya boga sajumlah "kakuatan lembut". Sarta Renteng, hiji ensemble anu kapanggih boh Cirebon jeung Parahyangan anu dipikawanoh ku gaya maén tarik jeung energetic.

==== Kacapi suling ====
Tembang Sunda mangrupa genre musik vokal Sunda dipirig ku ensemble pati dua kacapi jeung suling. Tembang hartina lagu atawa sajak jeung Sunda mangrupa susunan géografis, sajarah, budaya nu nyirian bumi nu masarakat Sunda Indonésia. Musik jeung puisi tembang Sunda pakait raket jeung Parahyangan (hartina nu pangancikan rahyang), dataran luhur nu ngabagi bagian tengah jeung kidul Sunda. Kaendahan alam Parahiangan, hiji wewengkon tatanén subur dikurilingan ku gunung, lemesna jeung lungguh Sunda téh ngeunteung dina loba tembang Sunda. [15]

Kacapi suling téh tembang Sunda tanpa vokal.

Tarawangsa nyaéta seni populér pituin anu dilakonan dina ensemble nu diwangun ku tarawangsa (a biola kalawan pin ahir) jeung jéntréng (sajenis zither tujuh senar). éta dipirig ku ibing rusiah nu disebut jéntréng. Ibing mangrupa bagian tina ritual ngagungkeun Dewi Pare Sri. upacara ieu pakait jeung ritual sukur patali jeung panén béas. Tarawangsa ogé bisa dianggap pikeun ngajadikeun cageur atawa komo keur hiburan tulen.

==== Awi ====
Tilu tipe utama ensembles awi Sunda nyaéta angklung, calung, sarta arumba. Ciri pasti unggal ensemble mangrupa-rupa nurutkeun kana konteks, instrumén nu patali, jeung popularitas relatifna.

Angklung téh istilah generik pikeun sét katala, rattles awi shaken. Angklung diwangun ku pigura kana nu ngagantung sababaraha tebih béda awi kerung. Angklung nu diputer kawas handbells, jeung unggal alat diputer ka catetan béda. rattles Angklung nu dimaénkeun di pola interlocking, biasana jeung ngan hiji atawa dua instrumén dimaénkeun per jalma. ensemble Nu dipaké dina processions Sunda, sakapeung jeung trance atawa kaulinan akrobat. Dijalankeun dina ritual kahirupan-siklus I jeung féasts (hajat), angklung dipercaya pikeun ngajaga kasaimbangan jeung harmoni di kampung. Dina nitis anak paling modérn, angklung anu dipigawé di sakola salaku bantuan ka diajar ngeunaan musik.

Nu Angklung meunang perhatian leuwih internasional lamun Daeng Soetigna, ti Bandung, Jawa Kulon, dimekarkeun nu notations angklung teu ngan pikeun muterkeunana pelog tradisional atawa skala sléndro, tapi ogé skala diatonic dina 1938. Saprak harita, angklung mindeng diputer bareng jeung instrumen musik kulon séjén dina orchestra. Salah sahiji pintonan well-dipikawanoh munggaran angklung dina orchestra ieu salila Konférénsi Bandung dina 1955.

Kawas maranéhanana di angklung, instrumén nu ensemble calung anu tina awi, tapi unggal diwangun ku sababaraha tabung béda katala tetep onto sapotong awi; pamuter nu nahan alat dina leungeun kénca sarta panarajangan éta jeung béater diayakeun di katuhu-Na. calung pangluhurna-pitched mibanda jumlah gréatest tina tabung jeung aktivitas musik densest; ka sahandapeun-pitched, jeung dua tabung, boga saeutikna. Calung ieu ampir sok patali jeung humor éarthy, sarta dicoo ku lalaki.

Arumba nujul kana susunan xylophones awi diatonically katala, mindeng dicoo ku awewe. Hal ieu remen ngagabung ku instrumen modérn, kaasup set kendang, gitar listrik, bass, jeung kibor.

=== Wayang ===
Wayang golek mangrupa bentuk tradisional padalangan ti Sunda. Jiga wayang kulit kalangkang nu leuwih dipikawanoh (wayang kulit) nu kapanggih di sesa Jawa jeung Bali, wayang golék dijieun tina kai sarta tilu dimensi, lain dua dimensi. Maranéhna maké tangkal cau nu di mana dalangna nangtung, tukangeun hiji dalang dibarengan ku orchestra gamelanna nepi ka 20 musisi. gamelan ngagunakeun skala lima not sabalikna skala tujuh not dunya kulon. Musisina dipandu ku drummer, anu dina gilirannana ieu dipandu ku sinyal ti dalang béré pikeun ngarobah wanda atawa Pace nu diperlukeun. Wayang golék dipaké ku urang Sunda pikeun nyaritakeun sandiwara epik "mahabarata" sarta rupa-rupa tipe sandiwara moral séjén.

=== Ibing ===
<blockquote>''Artikel utami: Ibing Sunda''</blockquote>Ibing Sunda nembongkeun pangaruh rupa-rupa golongan nu geus badagang sarta matuh di wewengkon ieu mangabad-abad, tapi angger uniquely has, jeung variasina ti anggun ka pola dinamis syncopated drumming, gancang flicks pigeulang, gerakan hip sensual, sarta taktak gancang sareng watak teu jeung anggahotana isolations. Meureun Jaipongan téh ibing tradisional nu pang populerna di antara urang Sunda. Hal ieu bisa dipigawé sorangan, dina grup, atawa duaan. Ibing Merak nyaéta ibing awewe diideuan ku oyagna merak sarta buluna dicampurkeun jeung gerakan klasik ibing Sunda. Ibing Merak ngalambangkeun kaéndahan alam.

===  Carita legénda ===
Aya carita jeung folktales ditulis ti carita Pantun Sunda[16] di antara folktale jeung carita dipikawanoh nyaéta:
* Mundinglaya Dikusumah, anu ngabejaan Mundinglaya ngadatangan Jabaning Langit pikeun manggihan Layang Salaka Domas. Ieu téh carita simbolis tina Surawisesa ngadatangan Malaka pikeun nyieun perjangjian karapihan jeung Portugis saméméh 1522.
* Lutung Kasarung, ngabejaan kahirupan hiji putri geulis, dina jaman karajaan Pasir Batang, hiji vassal karajaan Sunda. Manéhna nagenan kajahatan tetehna anu rék ngarebut hakna katuhu minangka ratu.[17]
* Ciung Wanara, ngabejaan gelut antara dua pangéran karajaan Sunda sarta sajarah walungan Cipamali (ayeuna walungan Brebes) salaku wates antara Sunda jeung Jawa.
* Sangkuriang, nu ngabejaan carita création Gunung Tangkuban Parahu jeung dano kuna Bandung. [18]

=== Sastra ===
Pustaka Sunda kuna, di antarana nyaéta:
* Bujangga Manik, nu ditulis di 29 daun lontar sarta diteundeun di Perpustakaan Bodleian di Oxford saprak 1627, nyebutkeun leuwih ti 450 ngaran tempat, wewengkon, walungan jeung gunung nu aya di Pulo Jawa, pulo Bali sarta pulo Sumatra[19]
* Carita Parahyangan, nétélakeun raraja Sunda sarta karajaan saacan jaman Islam. [19]
* Siksakandang Karesian, nyadiakeun pamaca jeung sagala rupa aturan agama jeung moralistic, resep jeung palajaran. [19]

==Indéks Pangwangunan Manusa==
Kota jeung kabupatén di Jawa Kulon boga peunteun [[Béréndélan nagara dumasar Indéks Pangwangunan Manusa|Indéks Pangwangunan Manusa]] (Human Development Index, HDI) panengah jeung luhur.
{| class="wikitable sortable"
|-
! &nbsp;
! &nbsp;
! align=center | HDI (data 2014)<ref>{{id icon}} [http://jabar.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/95 IPM Metode Baru Provinsi Jawa Barat dan Kabupaten/Kota Tahun 2010-2014] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160318040657/http://jabar.bps.go.id/linkTabelStatis/view/id/95 |date=2016-03-18 }}</ref>
| Kota Sabanding ([[Béréndélan nagara dumasar Indéks Pangwangunan Manusa|Data UNDP 2014]])
|-
! colspan="4" style="color:#090;" | Pangwangunan manusa luhur
|-
| 1 || [[Kota Bandung]] || 0.789 || {{flag|Bahama}}
|-
| 2 || [[Kota Bekasi]] || 0.788 || {{flag|Kazakhstan}}
|-
| 3 || [[Kota Dépok]] || 0.785 || {{flag|Barbados}}
|-
| 4 || [[Kota Cimahi]] || 0.760 || {{flag|Turki}}
|-
| 5 || [[Kota Bogor]] || 0.731 || {{flag|Ekuador}}
|-
| 6 || [[Kota Cirebon]] || 0.729 || {{flag|Saint Lucia}}
|-
| 7 || [[Kota Sukabumi]] || 0.711 || ''[[World]]''
|-
| 8 || [[Kabupatén Bekasi]] || 0.705 || {{flag|Maldives}}
|-
! colspan="4" style="color:#fc0;" | Pangwangunan manusa panengah
|-
| 9 || [[Kabupatén Bandung]] || 0.690 || {{flag|Mesir}}
|-
| 10 || [[Kota Tasikmalaya]] || 0.690 || {{flag|Mesir}}
|-
| - || Jawa Kulon || 0.688 ||
|-
| 11 || [[Kabupatén Sumedang]] || 0.687 || {{flag|Turkménistan}}
|-
| - || {{flagicon|Indonesia}} '''Indonésia''' || 0.684 ||
|-
| 12 || [[Kota Banjar]] || 0.683 || {{flag|Gabon}}
|-
| 13 || [[Kabupatén Ciamis]] || 0.676 || {{flag|Paléstina}}
|-
| 14 || [[Kabupatén Bogor]] || 0.673 || {{flag|Uzbekistan}}
|-
| 15 || [[Kabupatén Purwakarta]] || 0.673 || {{flag|Uzbekistan}}
|-
| 16 || [[Kabupatén Karawang]] || 0.670 || {{flag|Filipina}}
|-
| 17 || [[Kabupatén Kuningan]] || 0.666 || {{flag|El Salvador}}
|-
| 18 || [[Kabupatén Subang]] || 0.658 || {{flag|Kyrgyzstan}}
|-
| 19 || [[Kabupatén Cirebon]] || 0.655 || {{flag|Kyrgyzstan}}
|-
| 20 || [[Kabupatén Pangandaran]] || 0.652 || {{flag|Irak}}
|-
| 21 || [[Kabupatén Bandung Kulon]] || 0.642 || {{flag|Mikronésia}}
|-
| 22 || [[Kabupatén Majalengka]] || 0.640 || {{flag|Mikronésia}}
|-
| 23 || [[Kabupatén Sukabumi]] || 0.640 || {{flag|Mikronésia}}
|-
| 24 || [[Kabupatén Indramayu]] || 0.635 || {{flag|Guyana}}
|-
| 25 || [[Kabupatén Tasikmalaya]] || 0.627 || {{flag|Guatemala}}
|-
| 26 || [[Kabupatén Garut]] || 0.622 || {{flag|Tajikistan}}
|-
| 27 || [[Kabupatén Cianjur]] || 0.620 || {{flag|Tajikistan}}
|}

== Lambang Daérah ==
Saméméh lambang propinsi anu kiwari dipaké, dina kaping 7 Séptémber 1928, propinsi Pasundan geus boga logo nu dijeun ku bangsa walanda. Lambangna saperti ieu di handap:

Lambang nu kiwari dipaké propinsi Pasundan bisa dibagi ku tilu bagéan nyaéta:
* Motto Juang
* Struktur Lambang
* Instrumén Lambang

=== Motto Juang ===
Motto juang atawa jargon di lambang propinsi Pasundan kasusun ku opat kecap nyaéta '''Gemah Ripah Répéh Rapih'''. Gemah Ripah Répéh Rapih sorangan nyaéta piwuruk Sunda baheula nu ngébréhkeun yén Pasundan nu beunghar sarta dicicingan ku masarakat nu rukun kalawan damai.

=== Struktur Lambang ===
Struktur lambang propinsi Pasundan disawang minangka wangun buleudna endog anu di tilik minangka taméng nu dipaké ku laskar atawa prajurit karajaan zaman baheula.

=== Instrumén Lambang ===
Instrumén dina lambang propinsi Pasundan kawengku ku tujuh instrumén nyaéta:
# '''Kujang''' minangka pakarang urang Sunda ogé minangka alat béla diri.
# '''Paré''' minangka bahan dahareun masarakat Pasundan ogé nyimbolkeun pangan jeung jumlah paré 17 nyimbolkeun kaping 17 ti kaping kamerdikaan Indonésia.
# '''Kapas''' nyimbolkeun sandang sarta jumlahna dalapan nyimbolkeun bulan ka dalapan tina kaping kamerdikaan.
# '''Gunung''' nyimbolkeun struktur wewengkon Pasundan lolobana pagunungan.
# '''Walungan jeung Saluran Cai''' nyimbolkeun walungan, terusan jeung saluran cai nu loba di Pasundan.
# '''Sawah jeung Pangebonan''' nyimbolkeun legana lahan pasawahan jeung pangebonan (di bagéan kidul jeung tengah) di Pasundan.
# '''DAM''' minangka hiji prioritas nu keur dimekarkeun sarta dijadikeun perhatian husus di wewengkon Pasundan ngémut yén Pasundan minangka wewengkon agraris.

== Atikan ==
Program wajib diajar genep taun jeung salapan taun, Gerakan Nasional Orang Tua Asuh (GNOTA) sarta sababaraha program pangrojong séjénna nyaéta bagéan ti usaha pamaréntah Jawa Kulon pikeun sagancangna ngaronjatkeun kualitas sumber daya manusa (SDM), nu dina ahirna bisa nyiptakeun SDM nu masagi sarta bisa nuturkeun jaman nu beuki modérn. Ayana SDM nu boga kualitas nyaéta salah sahiji faktor utama suksésna pangwangunan hiji wewengkon.

Sahenteuna aya 18 paguron luhur negeri nu perenahna di Jawa Kulon, nyaéta:
{| class="wikitable"
!No
!Ngaran Paguron Luhur
!Wewengkon
|-
|1
|Politéknik Negeri Bandung
|Bandung
|-
|2
|Institut Seni Budaya Indonésia
|Bandung
|-
|3
|IAIN syékh Nurjati
|Cirebon
|-
|4
|Sekolah Tinggi Kesejahteraan Sosial
|Bandung
|-
|5
|Politéknik Manufaktur Bandung
|Bandung
|-
|6
|Universitas Padjajaran
|Bandung
|-
|7
|Universitas Pendidikan Indonésia
|Bandung
|-
|8
|Departemen Ilmu Tanah dan Suberdaya Lahan IPB
|Bogor
|-
|9
|Institut Pertanian Bogor
|Bogor
|-
|10
|Universitas Siliwangi
|Tasikmalaya
|-
|11
|[[UIN Sunan Gunung Djati]]
|Bandung
|-
|12
|Institut Téknologi Bandung
|Bandung
|-
|13
|Universitas Indonésia
|Dépok
|-
|14
|Politéknik Negeri Jakarta
|Dépok
|-
|15
|Institut Pemerintahan Dalam Negeri
|Sumedang
|-
|16
|Sekolah Tinggi Pariwisata Bandung
|Bandung
|-
|17
|Sekolah Tinggi Tekstil
|Bandung
|-
|18
|Sekolah Tinggi Transportasi Darat
|Bekasi
|}
Dina taun akademik 2013/2014 jumlah mahasiswa di ITB nyaéta 14.506 jeung di UPI 17.967 urang. jumlah PTS di wewengkon kopertis wilayah IV Pasundan numutkeun wangun universitas aya 43, institut 6, sakola luhur 191, akademi 109 jeung politéknik 27.

== Sumber daya alam ==

Dumasar kana data ti [[Girang Serat Nagara Indonésia]], lega sawah di Propinsi Jawa Kulon, aya 9.488.623&nbsp;km nu ngahasilkeun 9.418.882 ton paré taun 2006, nu diwangun ku 9.103.800 ton huma paré jeung 315.082 ton sawah keur pertanian paré. Panghasilan palawija (kadaharan salian béas), nepi 2.044.674 ton jeung produktivitasna 179,28 kuintal per ha. Tapi, lebar tutuwuhan widest nu pikeun komoditi jagong ngahontal 148.505 ha, Propinsi Pasundan ogé ngahasilkeun hortikultura anu diwangun ku 2.938.624 ton angeun, 3.193.744 ton bungbuahan, jeung 159.871 ton tutuwuhan ubar/ bio Farmakologi.

Leuwung di Pasundan ngeusi 764,387.59 ha atawa 20,62% tina ukuran total propinsi. Ieu kawengku leuweung produktif 362,980.40 ha (9.79%), leuweung nu ditangtayungan 228,727.11 ha (6.17%), sarta leuweung konservasi 172.680 ha (4.63%). leuweung bakau ngahontal 40,129.89 ha, sarta sumebar di 10 kabupatén di mana aya basisir. Sagedéngeun ti eta, aya ogé leuweung séjén ditangtayungan kira-kira 32,313.59 ha diatur ku Perum Perhutani Unit III Pasundan jeung Banten.

=== Bahan baku alami ===
* Emas
** [[Gunung Pongkor]] (Bogor)
* Kapur 
** Padalarang (Bandung Kulon)
* Minyak bumi 
** Sababaraha lapangan minyak lepas basisir di [[Laut Jawa]]
* Panas bumi
** [[Gunung Darajat]] (Garut)
** [[Gunung Kamojang]] (Bandung)
** [[Gunung Malabar]] (Bandung)
* Keusik laut
** Basisir kidul

=== Daérah perkebunan ===
* Karét
** Ciamis
** Tasikmalaya
* Kalapa
** Tasikmalaya
* Entéh
** Cikalong Wétan (Bandung Kulon)
** Ciwidey (Bandung)
** Gunung Mas (Bogor)
** Rancabali (Bandung)
** Subang
** Sukawarna (Bandung Kulon)

=== Sababaraha bendungan keur kaperluan pembangkit listrik ===

* [[Cirata]], Bandung Kulon
* [[Waduk Jatigedé|Jatigedé]], Sumedang
* [[Jatiluhur]], Purwakarta
* [[Saguling]], Bandung Kulon

== Pariwisata ==
=== Wisata alam ===
* Cipanas, Garut
* Cipanas Conggéang, Sumedang
* Cipanas Galunggung, Tasikmalaya
* [[Cukang Taneuh]] (''Green Canyon''), Ciamis
* [[Curug Cibeureum]], Sukabumi
* [[Curug Cindulang]], Bandung
* [[Curug Maribaya]], Bandung Kulon
* [[Gunung Tangkubanparahu]], Bandung Kulon
* [[Kawah Putih]], Bandung
* [[Kebon Raya Cibodas]], Cianjur
* Lémbang, Bandung Kulon
* [[Basisir Batukaras]], Ciamis
* [[Basisir Blanakan]], Indramayu
* [[Basisir Cipatujah]], Tasikmalaya
* [[Basisir Palabuhanratu]], Sukabumi
* [[Basisir Pangandaran]], Ciamis
* [[Basisir Tanjung Baru]], karawang
* [[Basisir Pondok Bali]], Subang
* [[Basisir Rancabuaya]], Garut
* [[Basisir Santolo]], Garut
* Puncak, Bogor
* [[Selabintana]], Sukabumi
* [[Situ Bagendit]], Garut
* [[Situ Ciburuy]], Bandung Kulon
* [[Situ Cileunca]], Bandung
* [[Situ gedé]], Tasikmalaya
* [[Situ Lido]], Sukabumi
* [[Situ Paténgan]], Bandung
* [[Taman Buah Mekarsari]], Bogor
* [[Taman Bunga Nusantara]], Cianjur
* [[Taman Safari Indonésia]], Bogor
* [[Waduk Cirata]], Bandung Kulon
* [[Waduk Darma]], Kuningan
* [[Waduk Jatiluhur]], Purwakarta
* [[Waduk Saguling]], Bandung

=== Wisata budaya ===
* [[Candi Bojongménjé]], Bandung
* [[Candi Cangkuang]], Garut
* [[Istana Bogor]], Bogor
* [[Istana Cipanas]], Cianjur
* [[Kampung Kuta]], Ciamis
* [[Kampung Naga]], Tasikmalaya
* [[Karang Kamulyan]], Ciamis
* [[Karaton Kacirebonan]], Cirebon
* [[Karaton Kanoman]], Cirebon
* [[Karaton Kasepuhan]], Cirebon

===  Wisata modéren  ===
* Pangandaran Waterpark, kabupatén Ciamis
* The Jungle Waterpark, kota Bogor
* Waterboom Lippo Cikarang, kabupatén Bekasi

=== Wisata rohani ===
* Makam [[Cut Nyak Dien]], Sumedang
* Makam [[Sunan Gunung Jati]], Cirebon
* Makam [[Séh Abdul Muhyi]], Pamijahan, Tasikmalaya
* [[Situ Cangkuang]], Garut
* [[Situ Panjalu]], Ciamis

== Réferénsi ==
{{reflist}}
== Tumbu kaluar ==

* [http://www.jabar.go.id Loka resmi Pamaréntah Jawa Barat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070614071255/http://www.jabar.go.id/ |date=2007-06-14 }}

{{Indonésia}}
{{JaBar}}

[[Kategori:Propinsi di Indonésia]]
[[Kategori:Jawa Kulon]]