Agrési Militér Walanda I
Agrési Militér Walanda I atanapi anu sok ditelah Operatie Product nyaéta serangan anu dipilampah ku pamaréntah Walanda seja ngarebut deui wewengkon-wewengkon di nusa Jawa sareng Sumatera anu kaasup Républik Indonésia. Lumangsungna Agrési ieu kaping 21 Juli 1947. Kasang tukangna seueur di antarana Létnan Gubernur jénderal Johanes Van Mook ngukuhkeun yén hasil tina rundingan Linggarjati téh tos teu payu. Aya perbéntenan tapsiran antara Walanda katut Indonésia sangkan ngajalarankeun Derna Agrési Militér Walanda I. Nanging agrési ieu téh sanés mangrupa aksi polisionil Walanda resmi hiji-hijina, ti samet kamardikaan Indonésia kaping 17 Agustus 1945, sok sanaos Déwan Keamanan Perserikatan bangsa-bangsa (DK-PBB) ilubiung. Walanda keukeuh baé beuki segut ngalumangsungkeun Agrési Militérna.
Ti kawit 1942 Walanda daék teu daék kaleungitan nagara jajahannana, margi harita kaéléhkeun ku Jepang dina Perang Asia Timur. Teu kungsi sawatara lila, nalika Jepang éléh ku Sekutu datang deui Walanda kalayan gentos asma mirupa NICA (Netherland Indies Civil Administration) anu padahal mah ngagayor sekutu ogé.
Kaping 23 Agustus 1945, Pasukan Sekutu sareng NICA tepi di Sabang, Acéh laju tepi di Jakarta kaping 15 Séptémber 1945. Salian ti ngalocotan sanjatana pasukan Jepang Walanda ogé nyandak kaperyogian ti karajaan Walanda. Nanging wanci harita Indonésia téh tos janten nagara berdaulat nu miboga tatana pamaréntah kalayan pungsina anu nyata. Sarta di dukung ku puluhan juta rahayat nu siap bajoang ngorbankeun jiwa ragana pikeun nagara. Ku kituna Van Mook nyusun siasat pikeun ngarebut deui wewengkon-wewengkon nu ngantik.
Kalayan silang tapsir nu kajadén, Walanda ngarumasa boga hak kapamilikan wewengkon anu kapungkurna mangrupa jajahanana, da numutkeun kaidah asas de jure mah hiji nagara ningali kana panggonannana nalika perang rék éléhna kitu deui menangna, éta teu matak ngarobah kaayan hukum wewengkon jajahan kapungkurna. jalaran kitu réhna Jepang pasrah sumerah dina perang dunya II puguh baé atuh Walanda ngarumasa ngahak kalayan wewengkon Jajahannana téa sok sanajan Indonésia geus bukti kamardikaannana. Ditambih deui Walanda tos panuju sareng sekutu nyaéta Inggris kalawan Civil Affairs Agreement nu digelar Di Chequers caket London, nalika kaping 24 Agustus 1945 atanapi saminggon saparantos kamardikaan.
Saurna Inggris baris nungkulan perkawis tawanan perang sareng ngalocotan sanjatana Jepang sarta Inggris téh ngidinan Walanda ngawasaan wewengkon Indonésia komona mah nu lebah kulon. Inggris jangji bakal nyéléhkeun wewengkon Indonésia ka Walanda dina kaping 30 November 1945. Sementawis wewengkon nu di wétan baris dilebetan sasarengan Australia nu jadi sobat dalitna Inggris harita nalika perang dunya II, pikeun salajengna disanggakeun deui pikeun Walanda. Pangangen nu kitu téh tinangtos tiadu jeung kadaulatan nagara nu tos dihontal ku sakuliah rahayat Indonésia sahingganing der baé Agrési Militér Walanda I.
Kamupakatan nu mimiti laksana antara Pamaréntah Walanda sareng Indonésia disebat Perundingan Linggarjati. Van Mook ngawakilan langsung Walanda, Anapon Indonésia diwakilan ku Soetan Sjahrir, Mohammad Roem, Susanto Tirtoprojo, sareng A.K. Gani. Ogé hadir Lord Killearn wawakil ti Inggris salaku Mediatorna.
Diantara hasil rundingannana: 1) kalayan de facto Walanda ngangken jawa sareng Madura wewengkon Republik Indonésia. 2) Walanda kudu ingkah ti Indonésia salila lilana kaping 1 Januari 1949. 3) Indonésia sareng Walanda supaket ngadegkeun RIS (Républik Indonésia serikat). 4) RIS janten nagara persemakmuran anu ditangtayungan ku karajaan Walanda.
Eusi tina hasil rundingan téh yakti bakal ngarugikeun Indonésia, margi singkalah kumaha ogé keukeuh baé jadi bawahan Walanda. malah teu saeutik narik pro-kontra. Nanging daék teu daék para pamingpin harita satuju kana hasilna téa, nilik kana wanci harita kaayaan angkatan perang Indonésia acan kiat.
Nanging realisasi dilapangan teu sadayana mulus, aya waé cacadna, teu sakedik Walanda noyod nyundut huru hara di ditu di dieu. Dugi kaping 15 Juli 1947 Van Mook ngaluarkeun ultimatum supaos Républik Indonésia narik mundur pasukanana kalayan jauh 10 kilometer diétang ti garis demarkasi sakumaha nu disupaketan.
Atuh puguh we pamaréntah Républik Indonésia tumarima kana kahayangna Walanda, lajeng Van Mook beuki angkara murka kacaturkeun dina kaping 20 Juli 1947 ngaliwatan siaran radio manéhna ngabéwarakeun yén Walanda teu ilu kacangreud deui kana hasil rundingan Linggarjati téa. Teu lami kirang ti 24 jam Agrési Militér Walanda I dikawitan.
Lajeng pamaréntah Indonésia laporan Ka PBB yén Walanda geus wani ngalanggar kana hasil rundingan Linggarjati, ti dinya PBB ngawaler kalayan ngaluarkeun resolusi nu eusina ngagerakeun Walanda pikeun eureun tong papaséaan jeung Indonésia. Bahkan PBB ngangken éksisténsi Indonésia kalayan nyebut asma Indonésia sanés Hindia Walanda ndina sakabéh kaputusan resmina.
Panitah ti PBB sareng dunya Internasional tungtungna mah nyieun kawani Walanda kempes. Kaping 15 Agustus 1947 Pamaréntah karajaan Walanda ngandika bakal nampi kana resolusi DK-PBB pikeun ngeureunkeun Agrési Militérna
Sawatara lila Walanda émang nurut kana résolusi téa, naging ka dua kalina mah Walanda jalir jangji dina perjanjian nu mupakat salajengna anu disebat Agrési Militér Belanda II. Tungtungna sanggeus mangpirang-pirang polemik nu muncung dugika serangan umum 1 maret 1949 beuki bukti sarta nyata yén Indonésia mangrupa nagara nu sanggup jumeneng kalawan awak nyalira salaku nagara Mardika. Karajaan Walanda tungtungna mah ngangken kadaulatan Républik Indonésia tanpa kélah dina 27 Désémber 1949.