Babad Dipanagara
Babad Dipanagara nyaéta naskah otobiograpi Pangéran Dipanagara (1785-1855) anu ditulis mangsa anjeunna dibuang ku Walanda ka Sulawesi Kalér. Naaskah kuno anu eusina riwayat hirup Pangeran Diponegoro (putra HB III), pangéran Yogyakarta anu mingpin perlawanan ngalawan Walanda dina Perang Diponegoro anu lumangsung ti taun 1825 nepi ka 1830. Ditulis nalika Diponegoro keur diasingkeun di Sulawesi Kalér kira-kira taun 1831-1832, ieu naskah biografi munggaran dina sastra Jawa modern.[1]
Babad Diponegoro kaasup kana Daptar Warisan Dunya UNESCO taun 2013.[1]
Eusi babad
[édit | édit sumber]Eusi Babad Diponegoro diwangun ku 1.151 lembar folio tulisan leungeun anu dibagi jadi sababaraha bagian carita, mimitian ti runtuhna sésa-sésa Majapahit taun 1527 nepi ka Perjanjian Giyanti taun 1755. Saterusna dituluykeun ku katerangan ngeunaan kaayaan Kasultanan Ngayogyakarta sarta ti mimiti sajarah Kasultanan Ngayogyakarta 5 ti mimiti dilahirkeun di Manado 1 nepi ka Dipone8 . 1830. Ieu naskah asalna ditulis dina aksara Pegon dina wangun Macapat (puisi tradisional Jawa).[2]
Dina buku ieu, Diponegoro nulis yen Daendels salaku Gubernur Jenderal Hindia Walanda hayang ngarobah loba hubungan Jawa-Walanda, tapi Daendels kawilang teu daya ngalawan Kasultanan Ngayogyakarta diatur kalawan alus . Létnan Gubernur Inggris Raffles kalibet dina hiji kajadian nu patali jeung tatakrama "Sultan kudu datang di tempat pangluhurna sarta henteu dina tingkat sarua jeung Inggris". Tungtungna, Sultan meunang sarta Raffles digambarkeun salaku inohong kasar jeung teu sopan. Naskah-naskah ieu ditulis ku cara nu bisa salawasna dihartikeun pikeun kapentingan Sultan jeung karaton Jawa.[1]
Ruksakna moral anu disababkeun ku para pajabat Walanda disebutkeun geus ngaganggu kasaimbangan kosmis. Babad Diponegoro ogé nulis ngeunaan taun mimiti sanggeus 1816. Britania lajeng diganti ku Walanda. Salah sahiji warga Yogyakarta anu resep dahar jeung nginum, Huibert Gerard Nahuys van Burgst nyobaan ngajarkeun adat Jawa-Walanda. Malah baraya ngora raja teu kaganggu ku aturan sopan santun jeung larangan agama di Jawa.[1]
Nurutkeun biografina, Diponegoro hiji-hijina jalma anu ahirna bisa mulangkeun kasaimbangan alatan kakuatan gaibna. Sanggeus sababaraha méditasi, nurutkeun biografina, Diponegoro papanggih langsung jeung inohong dunya séjén, anu nyieun prédiksi ngeunaan jalan takdir na. Di Gunung Rasamuni (lamping kidul Gunung Kidul) papanggih jeung Ratu Adil. Anjeunna nampa gelar karajaan Islam ku cara anu sami. Pangéran apal yén euweuh deui pilihan lain pikeun nalukkeun Jawa ku kakuatan.[1]
Peter Carey, sejarawan Inggris Indonésia, cangcaya yén Diponegoro sorangan anu nulisna. Ieu dumasar kana laporan ajudan Gubernur Jéndral Hindia Walanda anu ditugaskeun marengan Diponegoro anu ngadéngé ti Diponegoro sorangan yén kamampuh nulis dina basa Jawa kacida goréngna. Manéhna curiga yén Diponegoro nitah ditulis pikeun iparna, Tumenggung Dipowiyono, anu ogé diasingkeun.[2]
Warisan dunya
[édit | édit sumber]Taun 2010, Perpustakaan Nasional Républik Indonésia (Perpusnas) ngirimkeun Babad Diponegoro, nomer KBG 282, minangka Pangéling Warisan Dunya ngaliwatan Komisi Nasional Indonésia pikeun UNESCO (KNIU).[3] Saterusna Babad Diponegoro dikirimkeun babarengan ku Perpusnas jeung KITLV taun 2012. Hal ieu dilakonan lantaran ieu naskah miboga salinan asli nu disimpen di Indonésia, sedengkeun nu ditulis ku aksara Jawa disimpen di Walanda.[2] Sanajan kitu, naskah aslina geus leungit. Peter Carey nyatakeun yén naskah aslina leungit sabab sering diinjeum ku loba jelema.[4]
Babad Dipanagara, babarengan jeung Kakawin Nagarakretagama, ditarima jadi Situs Warisan Dunya dina Rapat 11th International Advisory Committee for the World Heritage Program di Gwangju, Koréa Kidul, tanggal 18–21 Juni 2013.[5]
Rujukan
[édit | édit sumber]- ↑ a b c d e "Babad Diponegoro Autobiografischekroniek Van Prins Diponegoro". UNESCO. UNESCO Nederlandse Commissie. Archived 2022-03-01 di Wayback Machine
- ↑ a b c "Babad Diponegoro Jadi Warisan Ingatan Dunia". /web/20201114014625im_/https://historia.id/politik/articles/Historia - Majalah Sejarah Populer Pertama di Indonesia (Dina basa Indonesia). Diaksés tanggal 2025-07-02.
- ↑ "Home". Kemendikdasmen (Dina basa Inggris Amerika). Diaksés tanggal 2025-07-02.
- ↑ "Naskah Asli 'Babad Diponegoro' yang Diakui UNESCO Hilang, Ke Mana?". detiknews (Dina basa Indonesia). Diaksés tanggal 2025-07-02.
- ↑ Agency, ANTARA News. "Babad heritage, Diponegoro heritage Nagarakretagama Admitted as Unesco's World Memory". ANTARA News Jawa Timur. Diaksés tanggal 2025-07-02.
|
Artikel ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan. |