Hak asasi manusa
Hak asasi manusya (sok disingget HAM) nyaéta hak dasar hirup nu dipibanda ku unggal manusya ti saprak gumelar ka alam dunya.[1] Hak asasi manusya lain dibéré ku Nagara, hukum, atawa manusa séjén, tapi dipibanda ku manusya sagemblengna nu tayalian ciptaan pangéran numaha kawasa.[1] Hak asasi manusya sifatna universal, hartina ieu hak henteu kawengku ku tempat, waktu, kitu deui jalma nu tangtu, sarta ieu hak teu meunang dilanggar komo dipisahkeun ku singsaha ogé.[1]
Dina hirup kumbuh sapopoé hak asasi manusya bisa jadi hiji panyalindungan diri pikeun manusya tina martabat kamanusyaana, ogé jadi hiji tatapakan moral pikeun ngawangun hubungan silih asah silih asih sarta silih asuh di antara manusya jeung manusya séjéna.[2] Hak asasi manusya mangrupa hiji hak kodrat nu marengan unggal manusa, mibanda sifat (ipso facto dan ab initio).[1]
Sajarah
[édit | édit sumber]Ditempo tina étimologis, Hak asasi manusa diwangun tina tilu kecap, hak, asasi, jeung manusa.[2] Dua kecap nu munggaran, hak sarta asasi asalna tina basa Arab, ari kecap manusa nya tina basa urang kénéh.[2] Kecap haqq dicokot tina akar kecap haqqa, yahiqqu, haqqaan nu pihartieuna bener, nyata, pasti, tetep, sarta wajib.[2] Lamun diucapkeun kecap yahiqqu ‘alaika an taf’ala kadza, pihartieuna : anjeun kudu ngalaksanakeun kawas kieu.[2] Kecap asasiy asalna tina akar kecap assa, yaussu,asasaan nu hartina : ngawangun, ngadegkeun, nunda.[2] Bisa ogé hartina asal, asas, pangkal (puhu), dasar tina sagala rupa.[2] ku kituna, asasi mibanda harti sagala rupa nu mibanda sipat dasar tur fundamental nu salawasna napel kana objekna.[2]
Sajarah HAM dimimitian ti dunya beulah kulon (Éropa), tayalian saurang filosuf Inggris John Locke dina abad ka-17.[1] Manéhna nyebutkeun aya hiji kodrat hak manusa pikeun hirup (natural rights), nu mana ieu hak marengan kana diri tiap manusa tayalian : hak hirup, hak milih, sarta hak pikeun bebas.[1]
Numutkeun catetan sajarah, kasang tukang HAM téh ayana kahayang manusa pikeun marjuangkeun diri sangkan diriksa, dihormat, sarta diaku, pikeun nanjeurna harga diri unggal manusa nujadi tetekon dila lumangngsungna hirup kumbuh manusa sapopoé.[1] Dina lingkungan Internasional, pamikiran ngeunaan HAM meunang pangrojong ti sakabéh pangeusi nagara, ieu jadi hiji totondén kana ngaronjatna sajarah hadé dina peradaban manusa.[1] Hak asasi manusa geus jadi hiji dasar dina prinsip-prinsip umum nu diaku Hukum Internasional (HI), Kadieunakeun Hukum Internasional ngeunaan HAM ogé hasil tina mendekonstruksi atawa meureut sifat tradisional tina (HI).[1]
Dina HI tradisional ditétélakeun cenah hiji nagara mibanda hiji kabébasan pinuh dina ngayakeun tindakan pikeun sakabéh warga nagarana, daérah atawa wilayah umum saperti : laut, atmosfer, sarta luar angkasa.[1] Tapi dina hukum HAM Internasional, henteu kitu waé nagara mibanda kakawasaan pinuh, bisa waé diintervensi umpama hiji nagara kanyahoan ngalakukeun tindakan nu sakama-kama ka pangeusi nagarana, baris nyanghareupan hukum internasional.[1]
Dicutat tina
[édit | édit sumber]Baca ogé
[édit | édit sumber]- (id) Iskandar, Pranoto (2012) [2010]. Hukum HAM Internasional: Sebuah Pengantar Kontekstual (2 ed.). Cianjur: IMR Press. ISBN 9786029648041.
- (en) Alston, Philip; Goodman, Ryan (2012). International Human Rights. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199578726.
- (en) Fredman, Sandra (2018). Comparative Human Rights Law. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199689415.
- (en) Nowak, Manfred (2005). U.N. Covenant on Civil and Political Rights: CCPR commentary. Kehl: N.P. Engel. ISBN 3883571342.
- (en) Saul, Ben; Kinley, David; Mowbray, Jacqueline (2014). The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights: Commentary, Cases, and Materials. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199640300.
- (en) Nowak, Manfred; McArthur, Elizabeth (2008). The United Nations Convention Against Torture: A Commentary. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199280001. Archived 2020-06-16 di Wayback Machine
- (en) Rainey, Bernadette; Wicks, Elizabeth; Ovey, Clare (2017). Jacobs, White, and Ovey: The European Convention on Human Rights (7 ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198767749. Archived 2020-06-16 di Wayback Machine
- (en) Medina Quiroga, Cecilia (2016). The American Convention on Human Rights: Crucial Rights and Their Theory and Practice (2 ed.). Cambridge: Intersentia. ISBN 9781780683218.
- (en) Viljoen, Frans (2012). International Human Rights Law in Africa (2 ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199645596.
|
Artikel ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan. |