Karel Albert Rudolf Bosscha
Karel Albert Rudolf Bosscha, sakapeung dipikawanoh ku ngaran Bosscha, KAR Bosscha atawa Ru Bosscha (gumelar di Dén Haag, Walanda, 15 Méi 1865 – maot di Malabar, Bandung, Hindia Walanda, 26 Nopémber 1928 dina umur 63 taun) nyaéta saurang preangerplanter sarta administratur Pakebonan entéh Malabar di Bandung, Indonesia.
Hirup jeung karya
[édit | édit sumber]Bosscha téh putra fisikawan kawentar Walanda Johannes Bosscha jeung Paulina Emilia Kerkhoven. Sanggeus lulus ti sababaraha atikan formal di rékayasa di Polytechnical School of Delft, taun 1887 Bosscha miang Hindia Walanda bareng jeung uwana Eduard Julius Kerkhoven[1] bari digawé di Pakebonan entéh Sinagar di Cibadak (kiwari Nagrak) nu éta pakebonan téh dipioga ku mamangna.[2] Digawé di pausahaan pamanna éta téh méré saeutik kapuasan pikeun manéhna, ku kituna sanggeus 6 bulan digawé téh manéhna indit ka Sambas ngagabung jeung lanceukna John Bosscha, ahli géologi. Ti dinya manéhna digawé dina pamaluruhan emas jeung patambangan bareng jeung lanceukna nepi ka antukna mah mulang deui ka Sinagar taun 1892 anu dijadikeun minangka administratur. Ari di Pakebonan entéh Sinagar mah teu kungsi lila, da ngan ti taun 1895 nepi ka 1896 hungkul. Satuluyna mah manéhna ngokolakeun Pakebonan entéh Malabar anu di Pangaléngan (Bandung) nepi ka maotna taun 1928. Saméméh kiwari Pakebonan entéh Malabar téh masih kénéh operasi dina pangawasan manajemén pausahaan (PT. Perkebunan Nusantara).
Saeutik pisan nu dipikanyaho ngeunaan hirup pribadina mah, da manéhna mah tetep teu dikawin nepi ka manéhna maot téh.
K. A. R. Bosscha bisa ngomong Malayu, Jawa, komo Sunda mah kacida mahérna. Da kacaturkeun mun nyarita ku Sunda téh meni ngagorolang pisan. Ku kituna, manéhna jadi dipikaresep ku masarakat sabudeureunana, boh urang Sunda boh urang Jawa, sarta makamna sok rajeun dilongokan ku urang dinya nu dareukeut, da nu ngembang gé sok aya waé. Manéhna mikanyaah ka Parahyangan jeung.
-
tugu di lawang -
prasasti dina tugu -
astana K. A. R. Bosscha
Philanthropy
[édit | édit sumber]
K. A. R. Bosscha ieu ogé philanthropist a jeung terus kulawargana sacara tradisional minat dina elmu pangaweruh. Manéhna utamana milu dina ngawangun Observatorium Bosscha (Bosscha Sterrenwacht) di Lembang deukeut Bandung dina taun 1923.[3] Na kontribusi ngawengku lahan nu ayeuna dipaké salaku anak lokasi jeung salaku utama berehan saacan proyék réngsé dina 5 taun waktu (1928). Manéhna ogé disponsoran nu meuli tina teleskop sorangan ti Carl Zeiss Jena.[2]
Observatorium ayeuna milik Jurusan Astronomi, Bandung Institute of Technology jeung éta téh ngaranna "Observatorium Bosscha" (Observatorium Bosscha). Indonésia nonjol astronom jeung fisikawan geus sakali dididik jeung dilatih aya saeutikna sakali mangsa awal maranéhanana educations.
Bosscha ogé mantuan tumuwuhna Kangker Center di Bandung (het Nederlandsch-Indisch Kanker Instituut) jeung Technische Hoogeschool te Bandung dina taun 1920[4] ayeuna katelah Bandung Institute of Technology. Manéhna ogé dijieun hiji (haratis) sakola dasar pikeun pagawe barudak dina taun 1901 katelah Vervoloog Malabar, ayeuna dipikawanoh minangka Malabar 4'th Umum Sakola Dasar (SD Negeri Malabar 04). Sedengkeun heubeul (asli) wangunan ieu sawaréh kurban (keur teu alesan nu jelas, nurutkeun nu nyicingan lokal), sakola ayeuna geus anyar modérn (bata jeung semen) wangunan. Sésana wangunan ayeuna ngawula ka salaku muséum. Hal ieu dijieun tina struktur kai, jeung awi lambaran tembok.
Pikeun karyana jeung kontribusi ka masarakat, manéhna dileler husus kawarganagaraan Bandung. Hiji astéroid (11431 Karelbosscha) ieu ogé dingaranan ti namina di taun 1971.
Rujukan
[édit | édit sumber]- ↑ Jabar, Tribun (2016-01-23). "Gambung, Jejak Cinta yang Tersisa dari RE Kerkhoven". Tribun Jabar. Diakses tanggal 2017-04-16.
- ↑ a b Pyenson, Lewis (1989). Empire of reason: exact sciences in Indonesia, 1840-1940. Empire of Reason 13. BRILL. p. 194. ISBN 978-90-04-08984-6.
- ↑ "Bosscha Observatory - History Archived 2011-02-05 di Wayback Machine"
- ↑ "Bandung Institute of Technology - History