Kapur (periodé)

Fosil lauk ti Periodé Kapur.

Periodé Kapur (basa Inggris: Cretacéous) nyaéta bagéan pamungkas jeung pangpanjangna dina Éra Mésozoikum. Éta lumangsung 79 juta taun, tina kajadian kapunahan leutik anu nutup Periodé Jurassik sakitar 145,5 juta taun ka tukang nepi ka Peristiwa kapunahan Cretaceous-Paleogene (K-Pg) anu bertanggal 65,5 juta taun ka tukang.

Mimiti di Kapur, buana geus benten pisan tina posisi ayeuna. Bagéan tina Pangéa anu pangéling-énggal miluan. Samudra Tethys masih ngasingkeun buana Laurasia kalér dikidulan Gondwana. Atlantik kalér jeung kidul masih ditutup, sanajan Atlantik tengah geus ngamimitian dibuka Periodé Jurassik anu telat.

Tutuwuhan Periodé Kapur

Salah sahiji ciri khas Periodé Kapur nyaéta pamekaran jeung radiasi pepelakan kembangan. Fosil Angiospérmaé pangkolotna anu geus kapanggih nepi ka ayeuna nyaéta Archaefructus liaoningensis, anu dipendakan ku Gen Sun jeung David Dilcher di China. Sigana mah ampir sarua jeung pepelakan cabé hideung modéren jeung jeung dianggap paling lila 122 juta taun.

Éta diduga dianggap yén serangga polinating, saperti lebah jeung tawon, mekar dina waktu anu sarua jeung angiospérmaé. Hal ieu sering dicutat salaku conto évolusi. panalungtik anyar, kumaha ogé ieu nunjukkeun yén pembuahan serangga ieu sigana ogé kabentuk saméméh kembang kahiji. Nalika fosil lebang pangkolotna kajebak di panjara amber ukur sakitar 80 juta taun ka tukang, buktina geus kapanggih yén lebeh-serangga sapertis serangga ngawangun sarang saperti sarang dina naon anu ayeuna disebut Leuweung Batu di Arizona.

Ieu sarang, dipanggih ku Stéphen Hasiotis jeung timna di Universitas Colorado, sahenteuna umur 207 juta taun ka tukang. Ayeunaa disangka yén persaingan pikeun perhatian serangga sigana ngahasilkeun kasuksésab anu gancang pisan jeung diverifikasi pepelakan kembangan. Salaku rupa-rupa kembang anu nyanababkeun serangga pikeun polinasi maranéhna, serangga diadaptasi béda- cara ngumpulkeun nektar jeung sari-sari sahingga neteupkeun sistem ko-évolusi anu rumit anu arurang wuwuh ayeuna.

Teu ayya bukti terbatas anu dinosaurus mangan angiospérmaé. Dua coprolites dinosaurus (ékskrési fosilisasi) anu kapanggih di Utah ngandung serpihan kai angiospérmaé. Numutkeun hiji ulikan anu teu diterbitkeun dina rapat taunan Society of Vertebrata Paleontology. Pamanggihan ieunn jeung anu sanésna, kaasup hiji Ankilosauris Cretacéous awal anu mibanda buah angiospérmaé anu ngamajukeun dina usuna, nunjukkeun yén sababaraha sato anu péso-pakan mibanda pepelakan ngembangan.

Sumawona bentuk sababaraha huntu tina sato Kapur nunjukkeun yén hérbivora diumbar dina daun jeung ranté, saur Betsky Krau, saurang panalungtik sukarelawan di Lapang Museum Sajarah Alam di Chicago.