Pelat tektonik

Plat tektonik di bumi dipetakeun dina satengah kedua abad ka-20.

Pelat Téktonik, atawa Téknik Lempeng disebut ogé Lémpéng Téktonik mangrupikeun bagian tina kerak bumi di handapeun anu dirojong ku magma. Pelat kasebut aya di daérah dasar gunung seuneu. Nalika pelat-léngkah ieu nuju ka luhur, ka handap sareng saklar, gerakanana bakal ngahasilkeun parobahan bentuk kerak bumi. Parobihan bentuk sareng gerakan anu lumangsung disebut Lini.

Pelat tektonik téh ngalih kusabab aya jalma anu mindahkeun etá, nyaéta kakuatan listrik. Énergi ieu ngadorong pelat pikeun ngalih sacara bébas sahingga tabrakan, gesekan atanapi pisah aya.

Téori

Lémpéng Téktonik, téori anu ngabahas dinamika cangkang luar Bumi - Litosfer - anu ngarobihkeun élmu Bumi ku ngayogikeun kontéks seragam pikeun ngartos prosés ngawangun gunung, gunung api sareng evolusi permukaan Bumi sareng ngarencanakeun bawana jaman baheula sareng ngarékonstruksi deui benua anu baheula sareng sagara.

Konsép Lémpéng Téktonik dirévisi dina taun 1960. Numutkeun téori ieu, Bumi ngagaduhan lapisan luar anu kaku, kubu anu teu dipikanyaho, biasana sakitar 100 km (60 mil) kandel sareng tumpah tindih (rusak, sawaréh dilebur) lapisan anu disebut astenosfer. Litosera direcah jadi 7 lémpéng benua laut anu gedé sareng ukuranana gedé, genep atanapi tujuh tujuh lémpéng sedeng, sareng sababaraha alit. Lémpéng dipindahkeun relatif ka masing-masing, biasana dina jarak 5 dugi 10 cm (2 dugi ka 4 inci) per taun, sareng interaksi sapanjang wates, di mana aranjeunna gabung, atanapi ngaleugitkeun etika. Interaksi sapertos mikir mangrupikeun kagiatan bumi sareng gunung api, lini, bahkan gunung api anu tiasa lumangsung tina interior jero. Gerak lémpéng nyababkeun lémpéng nanjak ka gunung, atanapi konvergér, sareng bawana pikeun narekahan sareng laut janten ngabentuk lémpéng ditarik atanapi nyalira. Benua dipasang dina pelat sareng nyalurkeun rupa sareng aranjeunna sajuta-juta pikeun ngahasilkeun parobahan anu signifikan dina géografi Bumi.

Téori Lémpéng Téktonik dumasar kana sintésis éksténsif data géologis sareng géofisika. Ayeuna katampi sacara universal, sareng nyoko kana révolusi ilmiah anu leres, analog kana akibatna pikeun mékanika kuantum dina fisika atanaoi panemuan kodeu genetik dina biologi. Ngagabungkeun ide anu langkung tibatan bawana benua, ogé konsép nyebarkeun lantai laut, téori lémpéng téktonik ngayogikeun kerangka anu lega pikeun ngajeulaskeun géografi jaman baheula ti bawana jeung sagara, prosés ngontrol ciptaan sareng cilaka Bumi, sareng évolusi kerak bumi. Susasa, biosof, hidrofos, sareng iklim. Dina akhir abad ka-20 sareng awal abad ka-21, écés yén prosés lémpéng téktonik mangaruhan pisan komposisi suasana bumi sareng lautan, mangrupikeun panyabab utama parobahan iklim jangka panjang, sareng ngadamel konstribusi anu penting pikeun lingkungan kimia sareng fisik di mana kahirupan berkembang.

Gerak lémpéng

Pelat Lémpéng leuwih kandel batas Kerak samudra atawa buana. Batesna biasana teu cocog sareng wates antara lautan sareng buana, sareng kabiasaanna ngan ukur dipangaruhan ku naha ngalaksanakeun lautan, buana, atanapi duanana. Lémpéng Pasifik, contona, samudra laut, sedengkeun Lémpeng Amerika Kalér dibatesan ku kulit buana di kulon (buana Amerika Kaler) sareng ku keramik laut di wétan sareng ngalegaan handapeun Jaladri Atlantik dugi ka rengking Lamping Mid-Atlantik.

Pelat Wates

Watés lempeng dasarna tilu jinis. Masing-masing tiasa dikelompokkeun dumasar kana jinis gerakan. Aya ogé wates tina pelat-pelat ieu, kalebeut:

• Wates Divergen, nyaéta pelat-pelat palékahna hiji anu séjén, nyababkeun bahan naékna tina mantel bumi sareng ngawentuk lantai laut anu lega.
• Wates Konvergen, nyaéta di mana lempeng caket-caket ka unggal, nyababkeun salah sahiji pelat anu nyerat mantel bumi sareung handapeun pelat anu sanés.
• Ewahkeun garis sesar, nyaéta di mana pelat ngalih ngalawan hiji anu sanés tanpa ngabalukarkeun karusakan sanitim.

Tempo ogé

• Superbenua
• Geologi