Seni kriya

Seni kriya sacara umum nyaéta salah sahiji karya nu dipaké pikeun pakakas sederhana dina kahirupan sapopoé, anu dijieun ngandelkeun kaparigelan leungeun, sarta sacara pungsional, miboga mangpaat pikeun nyumponan kabutuhan sapopoé. Seni kriya ngaréfléksikeun lingkungan budaya jeung géografis. Hartina tina prosésna, téhnik nu nyieunna, wangun karya jeung mangpaatna seni kriya kagambar dina ajén-ajén éstétika jeung logikana.^[1]

Sejarah

Kriya nyaéta cabang seni rupa anu ngabogaan akar kuat, nyaéta nilai tradisi anu miboga ajén luhung, utamana dina zaman klasik, zaman di mana kriya mangrupa media seni utama di nusantara. Pikeun lewih jelasna, ieu di handap dipedar ngeunaan kamekaran sajarah kriya ti mangsa ka mangsa.

Kriya Zaman Klasik

Baheula, pengrajin karaton ngahasilkeun karya seni kalayan karajinan sareng konsép filosofis anu luhur sareng ngahasilkeun produk kalayan legitimasi artistik anu istimewa. Aya pola pikir metafisik anu ngandung nilai spiritual, agama, sareng magis dina barang-barang karajinan. Disagigireun ti éta, karajinan ogé dirojong ku susunan budaya tradisional anu ngagambarkeun sumanget jaman. Karajinan mangrupikeun seni murni anu diagungkeun dina jaman klasik. Produk anu diproduksi ku karajinan dina jaman klasik sorangan rupa-rupa pisan, sababaraha diantarana nyaéta^[2]:

Keris jeung Senjata hias lain
Perhiasan emas jeung perak
Ukiran-ukiran kayu
Topeng (salaku ornamén atawa barang dipaké pikeun upacara)
Wayang

Zaman Madya (Islam)

Dina abad pertengahan atawa jaman Islam di Indonésia, pamakéan karajinan geus mimiti condong ngageser kana nilai pamakéan na. Ajén-inajén kaagamaan jeung magis mimiti leungit alatan pangaruh Islam. Sanajan kitu, ajén-inajén spiritual jeung tradisi budaya nusantara tetep diajénan. Objék anu dihasilkeun biasana sami sareng jaman klasik.^[3]

Zaman Modern (Kolonial)

Dina jaman kolonialisasi Walanda, karajinan beuki ngageser kana objék sapopoé anu underestimated pikeun ajén seni maranéhanana. Dina mangsa ieu, pangaruh asing mimiti nguatkeun sarta karajinan teu bisa bersaing jeung cabang seni lianna kayaning lukisan nu jadi média utama dina mangsa éta.^[4]

Seni Karajinan Kiwari (Kontémporér)

Karajinan dinten ieu deui ngaapresiasi sakumaha sakuduna jeung teu diskriminasi ngalawan sakumaha aranjeunna baheula. Malah loba seniman murni lokal jeung internasional bisa bersaing ku mawa karajinan salaku produk karya maranéhanana.

Sajaba ti éta, karajinan ogé bisa bersaing jeung produk massal. Karajinan boga nilai leuwih dina hal tradisi jeung kaahlian. Contona, karajinan bisa jadi souvenir has wewengkon tangtu. Karajinan ogé tiasa janten produk éksklusif kalayan nilai anu langkung luhur sabab ngan ukur diproduksi dina jumlah kawates (henteu di pasar). Média saperti etsy.com ogé nampung produk karajinan sangkan bisa bersaing di pasar internasional.^[3]

Fungsi

Dumasar kana pamahaman yén karajinan bisa boga atawa euweuh gunana, di dieu aya sababaraha fungsi seni karajinan.^[2]

Benda Hias. Karajinan anu fungsina salaku objék hiasan ngutamakeun ajén kaéndahan anu dihasilkeun.
Benda Pakai. Karajinan anu bakal dipaké atawa dipaké kudu ngutamakeun kanyamanan sarta efektivitas fungsi objék dijieun. Karajinan salaku Benda Pakai kudu tetep mibanda ajén éstétika jeung leuwih unik sangkan bisa bersaing jeung objék desain anu diproduksi masal.
Mainan. Objék karajinan kaulinan kedah tiasa berinteraksi sareng pangguna.
Benda Seni Eksperimental. Kiwari, karajinan sering dianggo salaku média seni kontemporer murni pikeun nyiptakeun karya seni ékspérimén, sapertos wangunan anu ditutupan ku rajutan, tangkal hiasan, jsb.

Jenis-Jenis

Karajinan Kriya umumna bisa dibagi jadi dua cabang utama atawa payung dumasar kana bahan dipaké jeung téhnik ngadamelna. Di handap ieu mangrupakeun jenis atawa rupa seni karajinan dumasar kana unggal klasifikasi bahan jeung téhnik ngadamelna.^[2]

Jenis Karajinan dumasar kana Bahan anu digunakeun

Karajinan Kayu. Ngagunakeun kai salaku bahan dasar, biasana jenis karajinan ieu diolah ngagunakeun téhnik ukiran atawa pahat. Produk anu dihasilkeun sapertos: masker, jati, ukiran panto, jsb.
Kerajinan Keramik
Karajinan Keramik. Keramik anu dimaksud di dieu nyaéta liat anu tuluy dipanaskeun tuluy biasana dibéré lapisan kaca (lapisan glossy). Conto karajinan keramik nyaéta: kendi, piring, vas kembang, gelas, jsb.
Karajinan Metal. Logam mangrupikeun bahan anu keras, janten téknik anu biasa dianggo nyaéta ngalebur teras ngabentuk. Bivalve mangrupikeun téknik percetakan anu paling sering dianggo (nyieun cetakan simetris dua sisi sapertos cangkang). Contona: Perhiasan, Patung, Miniatur, Tableware, jsb.
Karajinan Tekstil. Di dieu karajinan ngahasilkeun lawon atah (teu acan dijahit jadi baju) kayaning: lawon batik, lawon anyaman, songket, jsb.
Karajinan Kulit. Kulit sato mangrupa salah sahiji bahan karajinan pangkolotna saméméh manusa bisa ngahasilkeun lawon sorangan. Conto karajinan kulit diantarana: dompét, sapatu, gesper, wayang, jsb.
Karajinan Bahan Husus. Seueur ogé anu ngagunakeun média alternatip pikeun nyiptakeun produk karajinan sapertos: cangkang endog, gelas pecah, tambalan, jsb.

Jenis Karajinan dumasar kana Téhnik ngadamelna

Ukiran Karajinan/Patung. Pahatan atawa ngukir hartina ngabentuk bahan ku pahat anu cocog jeung bahanna. Téhnik ieu biasana dianggo dina kayu sareng batu.
Karajinan Anyam. Anyaman nyaéta susunan bilah atawa lambar anu tumpang tindih jeung silih selang, bahanna biasana mangrupa bahan anu lentur saperti rotan, asahan awi, plastik, daun pandan, daun kalapa, jsb.
Karajinan Batik.
Karajinan Tenun. Nenun nya éta prosés nyieun lawon tina benang ku cara tradisional/manual ku cara meuntas dua jajar benang anu silih jejeg.
Karajinan Batik. Batik nya éta kasenian ngagambar dina lawon kalawan téhnik nutupan lawon maké lilin/wengi dina bagian anu teu dipikahayang pikeun diwarnaan, sahingga nalika kaén dicelup pikeun dicelup, bagian anu geus ditutupan ku lilin ngawujud. motif nu saméméhna geus digambar maké lilin.
Karajinan Nyulam. Nyulam nyaéta téhnik nyieun lawon, pakean atawa parabot fashion tina benang nyulam ku cara nyebrang untaian benang pikeun ngabentuk formasi nu dipikahoyong bari dina waktu nu sarua ngabentuk untaian lawon.
Karajinan Téknik Husus. Quilting kertas, karajinan kertas, origami sareng seueur téknik alternatif sanés anu tiasa dianggo pikeun nyiptakeun barang karajinan. Sababaraha seniman murni ogé ngamekarkeun téhnik has sorangan pikeun ngahasilkeun karya anu asli atawa béda ti batur.

Kamekaran Seni Karajinan di Nusantara

Dina kamekaranana di Indonésia, seni karajinan dibagi jadi 3 golongan. Di handap ieu katerangan:

Seni karajinan tradisional klasik (kajadian dina jaman Hindu-Budha)
Seni karajinan tradisional rahayat (seni karajinan anu asalna ti daérah)
Seni karajinan Indonésia anyar (jaman kolonial)

Éta tilu tahapan mekarna seni karajinan di Nusantara^[5]. Sangkan leuwih jéntré, urang bisa ningali ciri-ciri seni karajinan anu aya dina jaman harita.

Seni karajinan tradisional klasik (kajadian dina jaman Hindu-Budha

Dina waktu ieu aturan-aturan kasenian geus dibakukeun dina pituduh seni ku seniman atawa master dina waktu harita. Kualitas seni, boh éstétis boh téknis, salawasna dumasar kana falsafah hirup jeung pandangan Islam, Hindu jeung Budha^[5]. Salah sahiji conto karajinan jaman ieu nyaéta wayang kulit, pérak jeung emas, ukiran kai, keris, karajinan topéng, jeung sajabana.

Seni karajinan tradisional rahayat (seni karajinan anu asalna ti daérah)

Salasahiji ciri kabudayaan étnis anu ngahasilkeun gaya kasenian tradisional nyaéta nuturkeun karakter jeung tatakrama hirup di masarakat katut lingkungan alam tempat masarakatna hirup^[5].

Jinis sareng produksi karya karajinan tradisional ieu ditangtukeun ku bahan sareng alat anu aya di lingkungan tempat masarakat hirup.

Seni karajinan Indonésia anyar (jaman kolonial)

Seni karajinan di jaman kolonial leuwih nekenkeun kana nilai rasional jeung kahirupan fisik^[5]. Tingkat kasadaran ajén-inajén luhung kana ajén-inajén tradisional seni karajinan téh beuki lemah, boh seni karajinan klasik boh seni karajinan rahayat anu asalna ti daérah.

Sababaraha kasenian karajinan anyar bisa digabungkeun jeung kasenian tradisional jeung ngagunakeun bahan industri. Komersialisasi anu nganiaya para seniman ku kituna henteu tiasa ngaliwat kaahlian anu dipibanda.

Rujukan

↑ Rispul (Oktober 2012). "SENI KRIYA ANTARA TEKHNIK DAN EKSPRESI". https://journal.isi.ac.id/. https://journal.isi.ac.id/index.php/corak/article/view/2315/797. Diakses pada 12 November 2022.
↑ ^a ^b ^c Thabroni, Gamal. "Seni Kriya: Pengertian, Sejarah, Fungsi & Pendapat Ahli". serupa.id (dalam id-ID). Diakses tanggal 2022-11-12.
↑ ^a ^b Gustami, SP (1992). Filosofi Seni Kriya Tradisional Indonesia dalam Seni: Jurnal Pengetahuan dan Penciptaan Seni.
↑ Thabroni, Gamal. "Seni Kriya: Pengertian, Sejarah, Fungsi & Pendapat Ahli". serupa.id (dalam id-ID). Diakses tanggal 2022-11-12.
↑ ^a ^b ^c ^d Bayu. "Pengertian Seni Kriya, Fungsi, Jenis, Contoh & Perkembangannya". Sahabatnesia (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2022-11-12.

[1] Rispul (Oktober 2012). "SENI KRIYA ANTARA TEKHNIK DAN EKSPRESI". https://journal.isi.ac.id/. https://journal.isi.ac.id/index.php/corak/article/view/2315/797. Diakses pada 12 November 2022.

[:0-2] Thabroni, Gamal. "Seni Kriya: Pengertian, Sejarah, Fungsi & Pendapat Ahli". serupa.id (dalam id-ID). Diakses tanggal 2022-11-12.

[:1-3] Gustami, SP (1992). Filosofi Seni Kriya Tradisional Indonesia dalam Seni: Jurnal Pengetahuan dan Penciptaan Seni.

[4] Thabroni, Gamal. "Seni Kriya: Pengertian, Sejarah, Fungsi & Pendapat Ahli". serupa.id (dalam id-ID). Diakses tanggal 2022-11-12.

[:2-5] Bayu. "Pengertian Seni Kriya, Fungsi, Jenis, Contoh & Perkembangannya". Sahabatnesia (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2022-11-12.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]