Tai
Tai (feces, faeces) téh nyaéta runtah semi-padet pasésaan pencernaan sasatoan nu dikaluarkeun ngaliwatan anus (atawa kloaka) nalika ngising. Dina manusa, ngising téh (gumantung masing-masing jeung kaayaan) bisa unggal dua-tilu poé nepi ka sababaraha kali sapoé. Tai nu neuasan bisa ngabalukarkeun kagangguna siklus/kabiasaan rutin nu disebut konstipasi.
Nu ngabédakeun bauna tai nyaéta alatan peta baktéri. Baktéri téh ngahasilkeun sanyawaan kayaning indol, skatol, jeung mérkaptan (sanyawaan nu ngandung walirang), sarta gas-gas anorganik hidrogén sulfida.
Tai bisa mantuan para élmuwan nalungtik sasatoan, nyaéta tina naon waé kadaharan éta sato. Ku jalan nganalisis kandungan taina, para élmuwan bisa nyaho kandungan jeung bau (nu dibalukarkeunana). Ti dinya panalungtikan téh ngamalir kana kasimpulan ngeunaan pola dahar éta mangkeluk.
Urang gé apal, yén pikeun sababaraha sato mah mun geus modol téh sok diruang, sabab bisa kaambeu ku prédator. Tapi duka dina kasus ucing, sato naon nu sok ngamangsa ucing? Pikeun manusa mah komo deui. Aya paadatan tradisional nu nyebutkeun ulah ngising di tempat nu caina ngeuyeumbeu (teu ngalir), ogé ulah deukeut ka jajalaneun (Sanghyang Siksa Kanda ng Karesian).
Tai sasatoan aya nu sok dipaké pupuk: mangga tingal manur.
Terminologi nu patali
[édit | édit sumber]Ulikan ngeunaan tai disebutna skatologi.
Koprofagi (coprophagia) hartina prakték ngahakan tai. Najan teu ilahar, aya hérbivora nu kadaharanana kurang protéin/loba serat (kawas kelenci) nu ngahakan taina sorangan salaku bagian normal métabolismena. Dahareun tina tutuwuhan dicerna ngaliwatan dua jalan: hasil nyerna nu mimiti dicerna deui langsung tina anus. Sanggeus dicerna ulang, kakara taina dipiceun.
Tai nu mosil disebut koprolit (coprolite), nu mangrupa golongan objék nu diulik dina widang paléontologi.
Kontaminasi
[édit | édit sumber]Kontaminasi tai (fecal contamination) di sumber cai atawa taneuh bisa dipariksa ku aya/henteuna baktéri E. coli maké pisin Petri pelat ager McConkey. Cirina nyaéta yén E. coli mah (nu lian mah ampir euweuh) ngahasilkeun koloni beureum dina temperatur kira 110 F.
Najan sakabéh galur E.coli teu bahya, ayana téh mangrupa tanda kontaminasi, nu kamungkinan gedé dibarengan ku baktéri séjén nu leuwih bahya, misalna hépatitis.
Manusa
[édit | édit sumber]Artikel utama: tai manusa
Tai manusa panémbongna rupa-rupa, gumantung diet jeung kaséhatanana. Normalna mah semipadet nu kabungkus mukus. Warna coklat asalna tina kombinasi ékskrési hampru jeung sél getih beureum paéh. Dina kasus orok nu kakara dibabarkeun, awalna mah konéng/héjo sanggeus meconium. Warna ieu sumberna tina ékskrési hampru wungkul. Sanggeus mimiti ngaluarkeun sél getih beureum paéh, jadi wé coklat sakumaha biasa.
Baca ogé
[édit | édit sumber]Tumbu kaluar & rujukan
[édit | édit sumber]- Feces, Wikipédia édisi basa Inggris per 27 Oktober 2005
- Urobilinogen
- Liver biochemistry Archived 2006-04-27 di Wayback Machine
- History of Shit karya Dominique Laporte (ISBN 0-262-62160-6)