Basa Betawi

Betawi
basè Betawi, basa Betawi
Dipaké di	Jakarta (Indonesia)
Jumlah panyatur	2,7 juta (1993)
Rungkun basa	Melayu Kreol Betawi;
Aksara	* Alfabét Latin Abjad Jawi;
Kode-kode basa
ISO 639-1	taya
ISO 639-2	bew
ISO 639-3	bew

Basa Betawi atawa Melayu Dialék Jakarta atawa Melayu Batavia (bew) (Aksara Sunda Baku: ᮘᮞ ᮘᮒᮝᮤ) nyaéta salah sahiji basa anu mangrupa basa ti Melayu. Mararehna anu ngagunakeun basa ieu disebut urang Betawi. Basa ini hampir saumur jeung ngaran daérah tempat basa ieu dikembangkeun, nyaéta Jakarta.

Basa Betawi nyaéta basa kreol (Siregar, 2005) anu didasarkeun dina basa Melayu Pasar ditambah jeung unsur-unsur basa Sunda, basa Bali, basa ti Cina Kidul (utamana basa Hokkian), basa Arab, sarta basa ti Eropa, utamana basa Walanda jeung basa Portugis. Basa ieu mimitina dipaké ku kalangan masyarakat mangengah ka handap dina masa-masa awal parkembangan Jakarta. Komunitas budak sarta padagang anu paling sering ngagunahkeun. Sabab barkembang sacara alila, euweuh struktur baku anu jelas ti basa ieu anu ngabedakeun ti basa Melayu, lantaran aya sabaraha unsur linguistik diciri anu bisa dipaké, misalna ti sakabéh awalan me- (sapetos halna basa Melayu, kaasup basa Indonésia), panggunaan akhiran -in (sarua saperti basa Bali), sarta ngalihan bunyi /a/ dibuka di akhir kecap jadi /e/ atawa /ɛ/ dina sabaraha dialék lokal.

Kosakata basa Betawi

Basa Betawi	Basa Sunda	bawaan	siape/sape	saha
ape	naon
gimane	kumaha
nape	kunaon
ade	aya
aje	wungkul
gue/aye	abdi/kuring
elo/lu	manéh/anjeun
langgar	Masjid
atu	hiji
cawan	gelas
tisi	sendok
emang	memang
kagak	teu
kayak/kek	sapertos
bagen	biarkeun
congor	beungeut
gringsangan	teu bisa cicing
babe	bapa
enyak	ema
encang	kakang bapa/ema
engkong	aki
Nyai	Nini
Empok	Tétéh
Abang	Kakang
encing	adina bapa/indung
Tauke	Majikan/Panguasa
centong	sendok nasi
centeng	Penjaga
syahi	teh
Pangkeng	kamar tidur
gulem	mendung
bupet	laci
kempek	tas
ponten	nilai
bikin	jieun/nyieun
iye	nuhun
danta	jelas
bego	bodo
songong	sombong

Tokoh

Tokoh-tokoh basa Betawi modérn:

Firman Muntaco, anu kawentar carpon/artikel di koran taun 1960an nepi ka 1980an
Ganes TH., anu kawentar komik "Si-Jampang: Jago Betawi" anu eusina basa batawi, taun 1965an
Benyamin Sueb, anu kawentar peranan film-film anu genre "basa Batawi", taun 1970an
Sjumandjaja, anu kawentar kalawan sutradara film "Si Doel: Anak Betawi", taun 1970an

Bacaan

Sakabéh tokoh di luhur nyumbang kana SASTRA ANYAR, nyaéta "Sastra Betawi" (Betawi Literature). Jadi tokoh sastra akademik anu perjuangkeun "Sastra Betawi" nyaéta:

Muhadjir (1979 dan 2002)
K. Ikranegara (1980). Melayu Betawi Grammar. Linguistic Studies in Indonesian and Languages in Indonésia 9. Jakarta: NUSA.
S. Wallace (1976). Linguistic and Social Dimensions of Phonological Variation in Jakarta Malay. PhD. Dissertation, Cornell University.
Klarijn Loven (2009). Watching Si Doel: Television, Language and Cultural Identity in Contemporary Indonesia, 477 halaman, ISBN 90-6718-279-6. Penerbit: The KITLV/Royal Netherlands Institute of Southéast Asian and Caribbéan Studies at Leiden.
Lilie M. Roosman (April 2006). Lilie Roosman: Phonetic experiments on the word and sentence prosody of Betawi Malay and Toba Batak, Penerbit: Universiteit Leiden

Buku-buku anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:

Bang Bandot Mati Lantaran Aids (Juli 2008 - Program Kerja Sama Dep-Sos)
Buku anu penting dina élmu makna nyaéta: Pengantar Sosiolinguistik. (Aslinda, dan Syafyahya, Leni. 2007. Bandung: PT. Refika Aditama)
Buku anu penting dina élmu makna nyaéta: Si Jampang Jago Betawi. (Ganesh TH. 1968. Komik 10 Jilid, Tentang Ganesh lihat: http://kabartop.com/berita-395-ganesh-th-legenda-komik-indonesia.html)

Acara televisi jeung Youtube

Acara TV (Televisi) anu jadi patokan "Sastra Betawi" nyaéta:

Program JAK-TV (BANDAR-JAKARTA)

Tumbu luar

Wikipédia ogé ngabogaan édisi Basa Betawi

(id) Kamus Lengkap Terjemahan Bahasa Daerah Indonésia Online

Artikel ngeunaan basa ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.