Aksara Sunda Baku

Topik basa Sunda
	Sajarah Éjahan; ; Tata basa: Kalimah * Klausa * Frasa; Kecap Sora; ; Pakeman basa: Paribasa Babasan; Uga * Cacandran * Caturangga; Rakitan lantip; ; Gaya basa; Tatakrama; Aksara Sunda; Kongrés;
	Kotak ieu: tempo • sawala • édit

Aksara Sunda Baku; ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ ᮘᮊᮥ
Jenis aksara	Abugida
Basa	Sunda
Periode	sakitar abad ka-17 nika ayeuna
Silsilah	Abjad Proto-Sinaitik Abjad Fénisia Abjad Araméa Aksara Brahmi Aksara Pallawa Aksara Kawi Aksara Sunda kuna Aksara Sunda Baku; ; ; ; ; ; ;
Aksara dulur	Bali; Batak; Baybayin; Buhid; Hanunó'o; Lontara; Sunda Kuna; Réncong; Rejang; Tagbanwa;
ISO 15924	Sund, 362
Arah panulisan	Citakan:ISO 15924 direction
ngaran Unicode	Citakan:ISO 15924 alias
Jarak Unicode	U+1B80–U+1BBF
	Artikel ieu ngandung simbol-simbol fonétis IPA. Tanpa dukungan multibahasa, Anjeun ogé bisa ningali tanda tanya, kotak, atau simbol lain salian Unicode characters.

Alfabét Latin

ᮞᮥᮔ᮪ᮓ

Aksara Sunda pikeun nuliskeun ngaran bangunan di salah sahiji paguron luhur di Bandung.

Aksara Sunda (ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ) nujul ka hiji sistim ortografi hasil karya masarakat Sunda nu ngawengku aksara jeung sistim kaaksaraan pikeun nuliskeun basa Sunda. Aksara Sunda ngarujuk ka aksara Sunda kuna nu kungsi dipaké sahenteuna ti abad ka-14 nepi ka abad ka-18.

Sajarah[édit | édit sumber]

Dumasar kana catetan sajarah, aksara Sunda geus di paké ti abad ka-14. Buktina kudipakéna aksara Sunda dina Prasasti Kawali (prasasti Astana Gede) jeung Prasasti Kabantenan.^[1] Salian ti aksara Sunda Kuna, kaadaban Sunda ogé kungsi wanoh jeung sababaraha sistim aksara lianna, di antarana:

aksara Pallawa anu dipaké pikeun nuliskeun basa Sangsakerta, dipaké nepi ka abad ka-7,
aksara Sunda Kuna anu diturunkeun tina aksara Pallawa.
aksara Cacarakan atawa aksara Jawa, sacara umum marengan asupna Islam jeung kaadaban Jawa ka Cirebon (abad ka-16) jeung Priangan (abad ka-17),
aksara Pegon, utamana di lingkungan pasantrén, ku asupna ajaran Islam ti tatar Arab,
aksara Latin, mimiti dipaké ahir abad ka-19, diwanohkeun ku pangjajah Walanda.

Sacara resmi, pamaréntah Jawa Kulon ngaliwatan Perda taun 2003 geus ngarojong aksara Sunda pikeun pakéun sapopoé.^[2]

Komputerisasi[édit | édit sumber]

Komputerisasi aksara Sunda nalika medarna publikasi resmi ngeunaan aksara Sunda ti Pamaréntah Jawa Kulon. Conto mimiti nyaéta "Aksara Pakuan" dina wanda OTF^[3].

Salian ti éta, dina taun 2008 geus medal Aksara Sunda Unicode meunang nyampurnakeun tina Unicode 2008 anu disusun ku Dian Tresna Nugraha jeung Kusnet (2005). Unicode téh proses digitalisasi anu bisa mantuan ka pamaké ngetik aksara Sunda dina komputer, sanajan can bisa maca naskah aksara Sunda sacara otomatis^[4].

Susunan Aksara Sunda[édit | édit sumber]

Aksara Sunda diwangun ku sababaraha komponén, di antarana:

Aksara Ngalagena
Aksara Swara
Rarangkén
Angka

Aksara Swara[édit | édit sumber]

Répréséntasi grafis

ᮃ = a	ᮆ = é	ᮄ = i	ᮇ = o
ᮅ = u	ᮈ = e	ᮉ = eu	ᮻ = reu	ᮼ = leu

Aksara Ngalagena[édit | édit sumber]

ᮊ = ka	ᮌ = ga	ᮍ = nga	ᮎ = ca	ᮏ = ja	ᮑ = nya
ᮒ = ta	ᮓ = da	ᮔ = na	ᮕ = pa	ᮘ = ba	ᮙ = ma
ᮚ = ya	ᮛ = ra	ᮜ = la	ᮝ = wa	ᮞ = sa	ᮠ = ha
ᮖ = fa	ᮋ = qa	ᮗ = va	ᮟ = xa	ᮐ = za
ᮮ = kha	ᮯ = sya

Rarangkén[édit | édit sumber]

Dumasar kana patempatanana, 14 rarangkén dibagi jadi:

Rarangkén Luhur = 5 rupa
Rarangkén Handap = 3 rupa
Rarangkén Sajajar = 5 rupa

A. Rarangkén Luhur

	Panghulu, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [i]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮤ = ki.
	Pamepet, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ə]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮨ = ke.
	Paneuleung, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ɤ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮩ = keu.
	Panglayar, nambahan konsonan [r] dina tungtung engang. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮁ = kar.
	Panyecek, nambahan konsonan [ŋ] dina tungtung engang. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮀ = kang.

B. Rarangkén Handap

	Panyuku, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [u]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮥ = ku.
	Panyakra, nyalusupkeun sora [r] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮢ = kra.
	Panyiku, nyalusupkeun sora [l] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮣ = kla.
᮰ᮬ	Pamintel, nyalusupkeun sora [m] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto :ᮊ = ka → ᮊᮬ = kma.
᮰ᮭ	Papasangan, nyalusupkeun sora [w] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto :ᮊ = ka → ᮊᮭ = kwa.

C. Rarangkén Sajajar

	Panéléng, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɛ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮦ = ké.
	Panolong, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɔ]. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮧ = ko.
	Pamingkal, nyalusupkeun sora [j] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮡ = kya.
	Pangwisad, nambahan sora [h] kana sora asalna. Conto: ᮊ = ka → ᮊᮂ = kah.
	Patén atawa Pamaéh, ngaleungitkeun sora [a] dina aksara Ngalagena. Conto: ᮊ = ka → ᮊ᮪ = k.

Angka[édit | édit sumber]

Répréséntasi grafis

᮱ = 1	᮲ = 2	᮳ = 3	᮴ = 4	᮵ = 5
᮶ = 6	᮷ = 7	᮸ = 8	᮹ = 9	᮰ = 0

Dina tulisan, angka diwatesan ku tanda pipa ajeg | ... |.
Conto: |᮲᮰᮲᮲| = 2022

Conto Dipakéna Aksara Sunda[édit | édit sumber]

Ladrang
Aya hiji rupa sato leutik,
Éngkang-éngkang, éngkang-éngkang,
Sok lulumpatan di cai,
Ari bangun arék sarupa jang lancah.

Référénsi[édit | édit sumber]

↑ Faturohman, Taufik (2017). Cahara Basa. Bandung: Geger Sunten. p. 106. ISBN 978-602-7785-33-5.
↑ Dangiang Aksara Sunda, teuleuman filsafat Abah Surya ngeunaan aksara Sunda di Sundanét.com
↑ http://jamparing.sytes.net/aksara/ Archived 2008-08-28 di Wayback Machine
↑ Ruhaliah (2012).Transliterasi, Edisi, dan Terjemahan:Aksara Sunda Kuna, Buda, Cacarakan, dan Pegon. Bandung: Departemen Pendidikan Bahasa Daerah UPI Bandung

Tumbu luar[édit | édit sumber]

Artikel ngeunaan Sunda ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.

[1] Faturohman, Taufik (2017). Cahara Basa. Bandung: Geger Sunten. p. 106. ISBN 978-602-7785-33-5.

[2] Dangiang Aksara Sunda, teuleuman filsafat Abah Surya ngeunaan aksara Sunda di Sundanét.com

[3] ttp://jamparing.sytes.net/aksara/ Archived 2008-08-28 di Wayback Machine

[ref-4] Ruhaliah (2012).Transliterasi, Edisi, dan Terjemahan:Aksara Sunda Kuna, Buda, Cacarakan, dan Pegon. Bandung: Departemen Pendidikan Bahasa Daerah UPI Bandung

[1]

[2]

[3]

[4]