Aksara Sunda Baku

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
Alfabét Latin
     
Aksara Sunda Baku
ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ ᮘᮊᮥ
Aksara Sunda dasar.svg
Jenis aksara
Abugida
BasaSunda
Periode
sakitar abad ka-17 nika ayeuna
Silsilah
Aksara dulur
Bali
Batak
Baybayin
Buhid
Hanunó'o
Lontara
Sunda Kuna
Réncong
Rejang
Tagbanwa
ISO 15924Sund, 362
Arah panulisanCitakan:ISO 15924 direction
ngaran Unicode
Citakan:ISO 15924 alias
U+1B80–U+1BBF
Topik basa Sunda
Kotak ieu: temposawalaédit
Aksara Sunda pikeun nuliskeun ngaran bangunan di salah sahiji paguron luhur di Bandung.

Aksara Sunda (ᮃᮊ᮪ᮞᮛ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ) nujul ka hiji sistim ortografi hasil karya masarakat Sunda nu ngawengku aksara jeung sistim kaaksaraan pikeun nuliskeun basa Sunda. Aksara Sunda ngarujuk ka aksara Sunda kuna nu kungsi dipaké sahenteuna ti abad ka-14 nepi ka abad ka-18.

Sajarah[édit | édit sumber]

Dumasar kana catetan sajarah, aksara Sunda geus di paké ti abad ka-14. Buktina kudipakéna aksara Sunda dina Prasasti Kawali (prasasti Astana Gede) jeung Prasasti Kabantenan.[1] Salian ti aksara Sunda Kuna, kaadaban Sunda ogé kungsi wanoh jeung sababaraha sistim aksara lianna, di antarana:

Sacara resmi, pamaréntah Jawa Kulon ngaliwatan Perda taun 2003 geus ngarojong aksara Sunda pikeun pakéun sapopoé.[2]

Komputerisasi[édit | édit sumber]

Komputerisasi aksara Sunda nalika medarna publikasi resmi ngeunaan aksara Sunda ti Pamaréntah Jawa Kulon. Conto mimiti nyaéta "Aksara Pakuan" dina wanda OTF[3].

Salian ti éta, dina taun 2008 geus medal Aksara Sunda Unicode meunang nyampurnakeun tina Unicode 2008 anu disusun ku Dian Tresna Nugraha jeung Kusnet (2005). Unicode téh proses digitalisasi anu bisa mantuan ka pamaké ngetik aksara Sunda dina komputer, sanajan can bisa maca naskah aksara Sunda sacara otomatis[4].

Susunan Aksara Sunda[édit | édit sumber]

Aksara Sunda diwangun ku sababaraha komponén, di antarana:

  • Aksara Ngalagena
  • Aksara Swara
  • Rarangkén
  • Angka

Aksara Swara[édit | édit sumber]

Répréséntasi grafis
= a = é = i = o
= u = e = eu

Aksara Ngalagena[édit | édit sumber]

Répréséntasi grafis
= ka = ga = nga
= ca = ja = nya
= ta = da = na
= pa = ba = ma
= ya = ra = la
= wa = sa = ha
= fa = qa = va
= xa = za = kha
= sya

Rarangkén[édit | édit sumber]

Dumasar kana patempatanana, 14 rarangkén dibagi jadi:

  • Rarangkén Luhur = 5 rupa
  • Rarangkén Handap = 3 rupa
  • Rarangkén Sajajar = 5 rupa

A. Rarangkén Luhur

Sundanese sign panghulu.png Panghulu, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [i].

Conto: = ka → ᮊᮤ = ki.

Sundanese sign pamepet.png Pamepet, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ə].

Conto: = ka → ᮊᮨ = ke.

Sundanese sign paneuleung.png Paneuleung, ngarobah vokal aksara Ngalagena tina [a] jadi [ɤ].

Conto: = ka → ᮊᮩ = keu.

Sundanese sign panglayar.png Panglayar, nambahan konsonan [r] dina tungtung engang.

Conto: = ka → ᮊᮁ = kar.

Sundanese sign panyecek.png Panyecek, nambahan konsonan [ŋ] dina tungtung engang.

Conto: = ka → ᮊᮀ = kang.

B. Rarangkén Handap

Sundanese sign panyuku.png Panyuku, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [u].

Conto: = ka → ᮊᮥ = ku.

Sundanese sign panyakra.png Panyakra, nyalusupkeun sora [r] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna.

Conto: = ka → ᮊᮢ = kra.

Sundanese sign panyiku.png Panyiku, nyalusupkeun sora [l] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna.

Conto: = ka → ᮊᮣ = kla.

C. Rarangkén Sajajar

Sundanese sign paneleng.png Panéléng, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɛ].

Conto: = ka → ᮊᮦ = ké.

Sundanese sign panolong.png Panolong, ngarobah sora aksara Ngalagena [a] jadi [ɔ].

Conto: = ka → ᮊᮧ = ko.

Sundanese sign pamingkal.png Pamingkal, nyalusupkeun sora [j] kana sora asalna. Sora panungtung bisa dirobah ku rarangkén séjénna.

Conto: = ka → ᮊᮡ = kya.

Sundanese sign pangwisad.png Pangwisad, nambahan sora [h] kana sora asalna.

Conto: = ka → ᮊᮂ = kah.

Sundanese sign pamaeh.png Patén atawa Pamaéh, ngaleungitkeun sora [a] dina aksara Ngalagena.

Conto: = ka → ᮊ᮪ = k.

Angka[édit | édit sumber]

Répréséntasi grafis
= 1 = 2 = 3
= 4 = 5 = 6
= 7 = 8 = 9
= 0

Dina tulisan, angka diwatesan ku tanda pipa ajeg | ... |.
Conto: |᮲᮰᮲᮲| = 2022

Conto Dipakéna Aksara Sunda[édit | édit sumber]

Ladrang-sunda.png

Ladrang
Aya hiji rupa sato leutik,
Éngkang-éngkang, éngkang-éngkang,
Sok lulumpatan di cai,
Ari bangun arék sarupa jang lancah.

Référénsi[édit | édit sumber]

  1. Faturohman, Taufik (2017). Cahara Basa. Bandung: Geger Sunten. p. 106. ISBN 978-602-7785-33-5. 
  2. Dangiang Aksara Sunda, teuleuman filsafat Abah Surya ngeunaan aksara Sunda di Sundanét.com
  3. http://jamparing.sytes.net/aksara/
  4. Ruhaliah (2012).Transliterasi, Edisi, dan Terjemahan:Aksara Sunda Kuna, Buda, Cacarakan, dan Pegon. Bandung: Departemen Pendidikan Bahasa Daerah UPI Bandung

Tumbu luar[édit | édit sumber]

Arjuna Wayang.jpg