Bisma: Béda antarrépisi

Konten dihapus Konten ditambahkan

Sebaris

Révisi nurutkeun 4 Maret 2008 08.10

Bisma
Bisma (katuhu) sumpah moal rék kawin saumur hirupna. Lukisan karya Raja Ravi Varma.
Asal:	Astinapura, Karajaan Kuru

Bisma (Sanskerta: भीष्म, Bhīshma) lahir kalayan ngaran Dewabrata (Sanskerta: देवव्रत, Dévavrata), nyaéta salah sahiji inohong utama dina wiracarita Mahabharata. Manéhna téh putera ti pasangan Prabu Santanu jeung Dewi Gangga. Manéhna ogé mangrupa aki ti Pandawa jeung Kurawa. Sawaktu ngora manéhna ngaranna Dewabrata, tapi diganti jadi Bisma saprak manéhna sumpah moal kawin saumur hirup. Bisma ahli dina sagala wanda peperangan sarta pohara dipikaajrih ku Pandawa sarta Kurawa. Manéhna gugur dina hiji perang badag di Kurusetra ku panah anu dilepaskan ku Srikandi kalayan bantuan Arjuna. tapi manéhna henteu pupus dina waktu éta ogé. Manéhna sempet hirup salila sawatara poé sarta nyaksian kaancuran para Kurawa. Manéhna ngaleupaskeun nafas panungtungan waktu panonpoé aya di kalér (Uttarayana).

Harti ngaran

Ngaran Bhishma dina basa Sanskerta hartina "Manéhna anu ngalakonan sumpah beurat", alatan manéhna sumpah baris hirup lalagasan salawasna sarta henteu ngawariskeun tahta karajaanana. Ngaran Dewabrata diganti jadi Bisma alatan manéhna ngalakonan bhishan pratigya, nyaéta sumpah pikeun lalagasan salawasna sarta moal narima warisan tahta ti bapana. Hal éta disababkeun Bisma henteu hayang aya papaséaan antara manéhna jeung turunan Satyawati, indung téréna.

Kalahiran

Bisma mangrupa pawujudan salah sahiji ti Dalapan Wasu anu ngalakonan inkarnasi salaku manusa anu lahir ti pasangan Dewi Gangga jeung Prabu Santanu. Nurutkeun buku Adiparwa, Dalapan Wasu ngajanggélék jadi manusa alatan katulah lantaran gawénana anu geus maok sapi sakti milik Resi Wasista. Dina lalampahanana nuju ka bumi, maranéhanana papanggih jeung Dewi Gangga anu ogé rék turun ka dunya pikeun jadi pamajikan putera Raja Pratipa, nyaéta Santanu. Dalapan Wasu saterusna nyieun kasapukan jeung Dewi Gangga yén maranéhanana baris ngajanggélék salaku dalapan putera Prabu Santanu sarta dilahirkan ku Dewi Gangga. Bisma mangrupa pawujudan Wasu anu ngaranna Prabhata.

Awal kahirupan

Gambar:Razmnama Dronacharya.jpg

"Maotna Bisma". Lukisan ti buku Razmnama, atawa Mahabharata vérsi Persia.

Samentara tujuh lanceukna anu geus lahir maot alatan diteuleumkeun ka walungan Gangga ku indung maranéhanana sorangan, Bisma mah bisa salamet alatan polah indungna kaburu kanyahoan sarta dihalangan ku bapana. Satuluyna, Dewi Gangga naek ka surga mawa Bisma anu masih orok ninggalkeun Prabu Santanu sorangan. Sanggeus 36 taun ti harita, Sang Prabu manggihan puteranya sacara henteu ngahaja di hilir walungan Gangga. Dewi Gangga satuluyna mikeun éta budak ka Sang Prabu, sarta méré ngaran Déwabrata. Déwabrata satuluyna jadi pangéran anu calakan sarta gagah, ogé dicalonkan salaku pawaris karajaan. Tapi alatan jangjina ka Sang Dasapati, bapana Satyawati (indung téréna), manéhna réla pikeun henteu narima waris tahta sarta henteu kawin saumur hirup ambéh jaga turunanana henteu silih rebut tahta karajaan jeung turunan Satyawati. Alatan keihlasna kasebut, manéhna dibéré ngaran Bisma sarta disinugrahan layeut jeung Sang Déwa Waktu nu temahna manéhna bisa nangtukeun waktu maotna sorangan.

Bisma ngabogaan dua adi téré ti indung téréna (Satyawati) nyaéta Citrānggada jeung Wicitrawirya. Demi kabagjaan adi-adina, manéhna indit ka Karajaan Kasi sarta meunangkeun sayembara sahingga hasil mawa balik tilu urang puteri nu masing-masing ngaranna Amba, Ambika, jeung Ambalika, pikeun didahupkeun ka adi-adina. Alatan Citrānggada pupus, mangka Ambika sarta Ambalika ngadahup jeung Wicitrawirya sedengkeun Amba mitresna Bisma tapi Bisma nampik asihna Amba alatan katalian ku sumpah yén manéhna rék lalagasan saumur hirup. Demi usaha pikeun ngajauhkeun Amba ti dirina, henteu kahaja manéhna mentangkeun panah nembus harigu Amba. Ku maotna éta putri, Bisma dibéré nyaho yén jaga Amba bakal nitis réeinkarnasi ka saurang pangéeran anu ngabogaan sipat kawanojaan, nyaéta putera Raja Drupada anu ngaranna Srikandi. Jaga maotna ogé aya di leungeun Srikandi anu mantuan Arjuna dina perang gede di Kurusetra.

Atikan

Bisma diajar élmu pulitik ti Brihaspati Déwa), élmu Veda sarta Vedangga ti Resi Wasista, sarta élmu perang ti Parasurama (Ramaparasu; Rama Bargawa), saurang satria legéndaris sakaligus salah sahiji Chiranjīwin anu hirup langgeng saprak jaman Treta Yuga. Alatan guguru ka manéhna, Bisma jadi mahér dina ngagunakeun sagala rupa pakarang sarta lantaran kapinterna kasebut manéhna dipikasieun ku sakabéh lawanana. Bisma eureun diajar ka Parasurama alatan paadurenyom maranéhanana di asrama ngeunaan Amba. Dina waktu éta ngahaja Bisma nyorong Parasurama nepi ka labuh, nya saprak harita Parasurama sumpah pikeun henteu deui nampa murid ti kasta satria lantaran nyusahkeun.The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa. Buku I: Adiparwa

Peran dina Dinasti Kuru

Di lingkungan karaton Astinapura, Bisma pohara dipihormat ku anak-incuna. Henteu ngan alatan manéhna kolot, tapi ogé alatan kamahéranana dina widang militér sarta peperangan. Dina unggal perang, pasti manéhna sok meunang alatan geus pohara boga pangalaman. Yudistira ogé kungsi ngomong, yén euweuh anu sanggup ngéléhkeun Bisma dina perang, komo lamun laskar Déwa sarta laskar Asura ngagabungkeun kakuatan sarta dipingpin ku Indra, Sang Déwa Perang.The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa. Buku VI: Bismaparwa.

Bisma pohara dipikacinta ku Pandawa jeung Kurawa. Maranéhanana ngahormat Bisma minangka saurang aki sakaligus kapala kulawarga anu wijaksana. Kadangkala Pandawa nganggap Bisma minangka bapa maranéhanana (Pandu), anu sabenerna geus pupus.

Perang di Kurusetra

Kresna béak kasabaran sahingga hayang maéhan Bisma ku leungeunnya sorangan, tapi dihalangan ku Arjuna.

Citakan:Ulin

Waktu perang antara Pandawa jeung Kurawa bitu, Bisma aya di pihak Kurawa. Sajongjonan saméméh perang, manéhna ngomong ka Yudistira yén dirina geus diperbudak ku kakayaan, sarta ku éta kakayaan Kurawa nalikung Bisma. Sanajan kitu, alatan Yudistira geus ngalakonan hohormat saméméh perang, mangka Bisma ngestokeun Yudistira sarta ngadu'akeun sangkan kameunang aya di pihak Pandawa, sanajan Bisma pohara hésé pikeun ditalukkeun. Bisma ogé kungsi ngomong ka Duryodana, yén cacak dirina (Bisma) ngabiluk Kurawa, kameunang geus pasti aya di pihak Pandawa alatan Kresna aya di ditu, sarta dimana waé aya Kresna mangka di dinya aya kabenaran sarta keuntungan sarta dimana waé aya Arjuna, di dinya aya kejayaan.The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa. Buku VI: Bismaparwa.

Dina perang gede di lapangan Kurusetra, Bisma tarung kalawan hébat. Soldadu sarta satria anu ngalawanana pasti binasa atawa ngalaman tatu parna. Dina kitab Bismaparwa disebutkeun yén di dunya ieu para satria hésé nandingan kakuatanana sarta euweuh anu sanggup ngalawanana sajaba Arjuna – satria tukang panah anu kakoncara – sarta Kresna. Sanajan Arjuna ngabeunangkeun kasempetan pikeun ngalawan Bisma, tapi manéhna mindeng tarung satengah haté, lantara inget yén Bisma téh akina sorangan. Hal anu sarua ogé dirasakan ku Bisma, anu masih nyaah ka Arjuna, incu anu pohara dipikacintana.

Kresna anu jadi kusir karéta Arjuna dina peperangan, jadi ambek alatan dangong Arjuna anu ajrih kénéh pikeun nelasan pati Bisma, sarta manéhna nekad rek nelasan Bisma ku leungeunna sorangan. Kalayan panon anu moncorong seukeut mancarkeun kaambek, manéhna muter-muter chakra di luhur leungeunna sarta museurkeun perhatian pikeun ngécéng beuheung Bisma. Bisma henteu nyingkah, tapi malahan bagja lamun bisa gugur di leungeun Madhawa (Kresna). Nempo hal éta, Arjuna nyusul Kresna sarta usaha metot suku Kresna pikeun ngeureunkeun léngkahna.

Bari hanjelu jeung sora nu pegat-pegat, Arjuna ngomong, "Oh Kesawa (Kresna), ulah gamparan ngaletak ciduh ucapkan saméméhna! Gamparan geus ngedalkeun jangji yén moal milu perang. Oh Madawa (Kresna), lamun paduka nuluykeun niat gamparan, jalma-jalma baris ngomong yén gamparan tukang linyok bohong. Kabéh penderitaan alatan perang ieu, keun waé kuring anu bakal nanggung! Kuring anu baris nelasan aki anu dipihormat éta!..."

Kresna henteu némbalan sanggeus ngadéngé kecap-kecap Arjuna, manéhna ngabolaykeun niatna sarta naék balik ka luhur karétana.

Pati

Saméméh poé maotna, Pandawa sarta Kresna mendatangi kemah Bisma di jero peuting pikeun néangan nyaho kelemahannya. Bisma nyaho yén Pandawa sarta Kresna geus asup ka dina kemahnya sarta manéhna ngabagéakeun maranéhanana kalawan soméah. Sabot Yudistira nanyakeun naon anu bisa diperbuat pikeun menaklukkan Bisma anu pohara maranéhanana hormati, Bisma némbalan:

...ketahuilah pantanganku ieu, yén kuring moal narajang hiji jalma anu geus miceun pakarang, ogé anu terjatuh ti karétana. Kuring ogé moal narajang maranéhanana anu pakarangna leupas ti leungeun, moal narajang jelema anu bendéra lambang kebesarannya ancur, jelema anu mawa lumpat diri, jelema dina kaayaan sieun, jelema anu takluk sarta ngomong yén manéhna nyerah, sarta kuring ogé moal narajang saurang wanoja, ogé hiji jalma anu ngaranna kawas wanoja, jelema anu lemah sarta teu sanggup ngajaga diri, jelema anu ngan ngabogaan saurang anak lalaki, atawa ogé jelema anu keur mabok. Jeung éta kabéh kuring enggan bertarung...The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa. Buku VI: Bismaparwa.

[[Berkas:Bhismaarrowbed.jpg|right|300px|thumb|Bisma saré jeung awak anu ditancapi ratusan panah bari mikeun nasihat ka Pandawa sarta Korawa.]] Bisma ogé ngomong lamun pihak Pandawa hayang ngéléhkeunana, maranéhanana kudu nempatkeun hiji jalma anu nyieun Bisma enggan pikeun bertarung di hareup karéta Arjuna, alatan manéhna yakin ngan Arjuna sarta Kresna anu sanggup ngéléhkeunana dina peperangan. Kalawan nyumput di tukang jelema anu nyieun Bisma enggan berperang, Arjuna kudu sanggup melumpuhkan Bisma kalawan panah-panahnya. Berpedoman ka pernyataan kasebut, Kresna menyadarkan Arjuna baris kawajibanana. Cacak Arjuna ajrih kénéh, tapi manéhna ngaréngsékeun pancén kasebut. Dina poé kasapuluh, Srikandi narajang Bisma, tapi Bisma henteu ngalawan. Di tukang Srikandi, Arjuna némbakkeun panah-panahnya anu dahsyat sarta melumpuhkan Bisma. Panah-panah kasebut mebes sarta nembus baju zirahna, saterusna Bisma terjatuh ti karétana, tapi awakna henteu nyabak taneuh alatan ditopang ku puluhan panah anu mebes di awakna. Tapi Bisma henteu gugur sasabot alatan manéhna kaci nangtukeun waktu maotna sorangan. Bisma menghembuskan nafasnya sanggeus manéhna nyaksian kehancuran pasukan Korawa sarta sanggeus manéhna mikeun wejangan suci ka Yudistira sanggeus perang Bharatayuddha réngsé.

Riwayat

Bisma nyaéta anak Prabu Santanu, Raja Astina kalawan Dewi Gangga landian Dewi Jahnawi (dina vérsi Jawa). Waktu leutik ngaranna Raden Dewabrata anu hartosna turunan Bharata anu luhur. Manéhna ogé miboga ngaran séjén Ganggadata. Manéhna nyaéta salah sahiji inohong wayang anu henteu nikah anu disebut kalawan istilah Brahmacarin. Berkediaman di pertapaan Talkanda. Bisma dina inohong perwayangan digambarkan saurang anu sakti, di mana sabenerna manéhna ngabogaan hak luhur tahta Astina tapi alatan kahayang anu luhur ti dirina demi menghindari perpecahan dina nagara Astina manéhna rela henteu jadi raja.

Resi Bisma pohara sakti mandraguna sarta réa anu taluk pikeun manéhna. Manéhna miluan sayembara pikeun meunangkeun putri pikeun Raja Hastina sarta memboyong 3 Dewi. Salah sahiji putri anu dimeunangkeunana nyaéta Dewi Amba sarta Dewi Amba tétéla mitresna Bisma. Bisma henteu bisa nampa asih Dewi Amba alatan manéhna ngan wawakil pikeun meunangkeun Dewi Amba. Tapi Dewi Amba tetep berkeras ngan daék nikah jeung Bisma. Bisma ogé menakut-nakuti Dewi Amba jeung pakarang saktinya anu malahan henteu ngahaja maéhan Dewi Amba. Dewi Amba anu keur sakarat dikeukeup ku Bisma bari nyatakeun yén saéstuna dirina ogé mitresna Dewi Amba. Sanggeus roh Dewi Amba kaluar ti jasadnya saterusna ngomong yén manéhna baris mapag Bisma hiji waktu ambéh bisa babarengan di alam séjén sarta Bisma ogé menyangupinya. Diceritakan roh Dewi Amba menitis ka Srikandi anu baris maéhan Bisma dina perang Bharatayuddha.

Dikisahkan, waktu manéhna lahir, indungna moksa ka alam baka ninggalkeun Dewabrata anu masih orok. Bapana prabu Santanu saterusna néangan wanoja anu daék menyusui Dewabrata nepi ka ka nagara Wirata papanggih jeung Dewi Durgandini atawa Dewi Satyawati, pamajikan Parasara anu geus berputra Resi Wyasa. Sanggeus Durgandini pirak, manéhna dijadikeun permaisuri Prabu Santanu sarta ngababarkeun Citrānggada sarta Wicitrawirya, anu jadi baraya Bisma seayah séjén ibu.

Sanggeus menikahkan Citrānggada sarta Wicitrawirya, Prabu Santanu turun tahta jadi pertapa, sarta digantikeun anakna. Nyaah kadua anakna saterusna maot sacara runtuy, ku kituna tahta karajaan Astina sarta randa Citrānggada sarta Wicitrawirya dibikeun dina Byasa, putra Durgandini ti salaki kahiji. Byasa-lah anu saterusna nurunkeun Pandu sarta Dretarata, kolot Pandawa sarta Korawa. Demi jangjina membela Astina, Bisma berpihak dina Korawa sarta mati terbunuh ku Srikandi di perang Bharatayuddha.

Bisma ngabogaan kesaktian nu tangtu, nyaéta manéhna bisa nangtukeun waktu maotna sorangan. Mangka sabot geus sakarat kakeunaan panah, manéhna ménta hiji tempat pikeun ngedeng. Korawa mikeunana tempat pembaringan mentéréng tapi ditampikna, ahirna Pandawa mikeun tungtung panah minangka alas saréna (kasur panah) (sarpatala). Tapi manéhna tacan hayang maot, hayang nempo ahir batan perang Bharatayuddha.

Tempo ogé

Bismaparwa

Référénsi

Tumbu luar

(en) Inohong sarta carita dina Mahabharata
(en) Carita anu némbongkeun keagungan Bisma

Citakan:Inohong Mahabharata

@@ Baris ka-1: / Baris ka-1: @@
 {{Kotakinfo wayang|
 | Gambar = Bheeshma oath by RRV.jpg
-| Katerangan = Bisma (katuhu) bersumpah moal nikah saumur hirupna. Lukisan karya Raja Ravi Varma.
+| Katerangan = Bisma (katuhu) sumpah moal rék kawin saumur hirupna. Lukisan karya Raja Ravi Varma.
 | Ngaran = Bisma
-| Devanagari = भीष्म; देवव्रत
+| Dewanagari = भीष्म; देवव्रत
-| Ejaan_sansekerta = Bhīshma; Dévavrata
+| Ejahan_sansekerta = Bhīshma; Dévavrata
-| Nama_lain = Dewabrata
+| Ngaran_lain = Dewabrata
-| Asal = [[Hastinapura]], [[Karajaan Kuru]]
+| Asal = [[Astinapura]], [[Karajaan Kuru]]
 }}
-'''Bisma''' ([[Basa Sanskerta|Sanskerta]]: भीष्म, ''Bhīshma'') lahir kalayan ngaran '''Dewabrata''' ([[Basa Sanskerta|Sanskerta]]: देवव्रत, ''Dévavrata''), nyaéta salah sahiji inohong utama dina [[wiracarita]] ''[[Mahabharata]]''. Manéhna téh putera ti pasangan Prabu [[Santanu]] jeung [[Dewi Gangga]]. Manéhna ogé mangrupa aki ti [[Pandawa]] jeung [[Kurawa]]. Sawaktu ngora manéhna ngaranna Dewabrata, tapi diganti jadi Bisma saprak manéhna sumpah moal kawin saumur hirup. Bisma ahli dina sagala wanda peperangan sarta pohara dipikaajrih ku [[Pandawa]] sarta [[Kurawa]]. Manéhna gugur dina hiji perang badag di [[Kurukshetra]] ku panah anu dilepaskan ku [[Srikandi]] kalayan bantuan [[Arjuna]]. tapi manéhna henteu pupus dina waktu éta ogé. Manéhna sempet hirup salila sawatara poé sarta nyaksian kaancuran para [[Kurawa]]. Manéhna ngaleupaskeun nafas panungtungan waktu panonpoé aya di kalér (''Uttarayana'').
+'''Bisma''' ([[Basa Sanskerta|Sanskerta]]: भीष्म, ''Bhīshma'') lahir kalayan ngaran '''Dewabrata''' ([[Basa Sanskerta|Sanskerta]]: देवव्रत, ''Dévavrata''), nyaéta salah sahiji inohong utama dina [[wiracarita]] ''[[Mahabharata]]''. Manéhna téh putera ti pasangan Prabu [[Santanu]] jeung [[Dewi Gangga]]. Manéhna ogé mangrupa aki ti [[Pandawa]] jeung [[Kurawa]]. Sawaktu ngora manéhna ngaranna Dewabrata, tapi diganti jadi Bisma saprak manéhna sumpah moal kawin saumur hirup. Bisma ahli dina sagala wanda peperangan sarta pohara dipikaajrih ku [[Pandawa]] sarta [[Kurawa]]. Manéhna gugur dina hiji perang badag di [[Kurusetra]] ku panah anu dilepaskan ku [[Srikandi]] kalayan bantuan [[Arjuna]]. tapi manéhna henteu pupus dina waktu éta ogé. Manéhna sempet hirup salila sawatara poé sarta nyaksian kaancuran para [[Kurawa]]. Manéhna ngaleupaskeun nafas panungtungan waktu panonpoé aya di kalér (''Uttarayana'').
 == Harti ngaran ==
@@ Baris ka-23: / Baris ka-23: @@
 Samentara tujuh lanceukna anu geus lahir maot alatan diteuleumkeun ka [[walungan Gangga]] ku indung maranéhanana sorangan, Bisma mah bisa salamet alatan polah indungna kaburu kanyahoan sarta dihalangan ku bapana. Satuluyna, Dewi Gangga naek ka surga mawa Bisma anu masih orok ninggalkeun Prabu [[Santanu]] sorangan. Sanggeus 36 taun ti harita, Sang Prabu manggihan puteranya sacara henteu ngahaja di hilir [[walungan Gangga]]. [[Dewi Gangga]] satuluyna mikeun éta budak ka Sang Prabu, sarta méré ngaran Déwabrata. Déwabrata satuluyna jadi pangéran anu calakan sarta gagah, ogé dicalonkan salaku pawaris karajaan. Tapi alatan jangjina ka Sang Dasapati, bapana [[Satyawati]] (indung téréna), manéhna réla pikeun henteu narima waris tahta sarta henteu kawin saumur hirup ambéh jaga turunanana henteu silih rebut tahta karajaan jeung turunan Satyawati. Alatan keihlasna kasebut, manéhna dibéré ngaran Bisma sarta disinugrahan layeut jeung Sang Déwa Waktu nu temahna manéhna bisa nangtukeun waktu maotna sorangan.
+Bisma ngabogaan dua adi téré ti indung téréna ([[Satyawati]]) nyaéta [[Citrānggada]] jeung [[Wicitrawirya]]. Demi kabagjaan adi-adina, manéhna indit ka [[Karajaan Kasi]] sarta meunangkeun sayembara sahingga hasil mawa balik tilu urang puteri nu masing-masing ngaranna [[Amba]], [[Ambika]], jeung [[Ambalika]], pikeun didahupkeun ka adi-adina. Alatan [[Citrānggada]] pupus, mangka Ambika sarta Ambalika ngadahup jeung [[Wicitrawirya]] sedengkeun Amba mitresna Bisma tapi Bisma nampik asihna Amba alatan katalian ku sumpah yén manéhna rék lalagasan saumur hirup. Demi usaha pikeun ngajauhkeun Amba ti dirina, henteu kahaja manéhna mentangkeun panah nembus harigu Amba. Ku maotna éta putri, Bisma dibéré nyaho yén jaga Amba bakal nitis [[réeinkarnasi]] ka saurang pangéeran anu ngabogaan sipat kawanojaan, nyaéta putera Raja [[Drupada]] anu ngaranna [[Srikandi]]. Jaga maotna ogé aya di leungeun Srikandi anu mantuan [[Arjuna]] dina perang gede di Kurusetra.
-{{stub}}
-Bisma ngabogaan dua adi téré ti indung téréna anu ngaranna [[Satyawati]]. Maranéhanana ngaranna [[Citrānggada]] jeung [[Wicitrawirya]]. Demi kabagjaan adik-adiknya, manéhna indit ka [[Karajaan Kasi]] sarta memenagkan sayembara ku kituna junun mawa balik tilu urang puteri ngaranna [[Amba]], [[Ambika]], sarta [[Ambalika]], pikeun dinikahkan ka adik-adiknya. Alatan [[Citrānggada]] wafat, mangka Ambika sarta Ambalika nikah kalawan [[Wicitrawirya]] sedengkeun Amba mitresna Bisma tapi Bisma nampik asihna alatan terikat ku sumpah yén manéhna moal kawin saumur hirup. Demi usaha pikeun menjauhkan Amba ti dirina, tanpa ngahaja manéhna némbakkeun panah nembus harigu Amba. Luhur pati éta, Bisma dibéré nyaho yén jaga Amba be[[reinkarnasi]] jadi saurang pangeran anu ngabogaan sipat kewanitaan, nyaéta putera Raja [[Drupada]] anu ngaranna [[Srikandi]]. Jaga maotna ogé aya di leungeun Srikandi anu mantuan [[Arjuna]] dina [[perang di Kurukshetra|perang akbar di Kurukshetra]].
 == Atikan ==
-Bisma mempelajari élmu pulitik ti [[Brihaspati]] (guru para [[Déwa (Hindu)|Déwa]]), élmu [[Veda]] sarta [[Vedangga]] ti Resi [[Wasistha]], sarta élmu perang ti [[Parasurama]] (Ramaparasu; Rama Bargawa), saurang ksatria legendaris sakaligus salah sahiji [[Chiranjīwin]] anu hirup langgeng saprak jaman [[Treta Yuga]]. Kalawan berguru pikeun manéhna Bisma mahér dina ngagunakeun sagala jenis pakarang sarta alatan kepandaiannya kasebut manéhna ditakuti ku sagala lawanana. Bisma ngandeg diajar ka Parasurama alatan perdebatan maranéhanana di asrama ngeunaan masalah [[Amba]]. Dina waktu éta jeung ngahaja Bisma nyorong Parasurama nepi ka terjatuh, sarta saprak éta Parasurama bersumpah pikeun henteu deui nampa murid ti kasta [[Kshatriya]] alatan nyieun hésé.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku I: Adiparwa
+Bisma diajar élmu pulitik ti [[Brihaspati]] [[Déwa]]), élmu [[Veda]] sarta [[Vedangga]] ti Resi [[Wasista]], sarta élmu perang ti [[Parasurama]] (Ramaparasu; Rama Bargawa), saurang satria ''legéndaris'' sakaligus salah sahiji [[Chiranjīwin]] anu hirup langgeng saprak jaman [[Treta Yuga]]. Alatan guguru ka manéhna, Bisma jadi mahér dina ngagunakeun sagala rupa pakarang sarta lantaran kapinterna kasebut manéhna dipikasieun ku sakabéh lawanana. Bisma eureun diajar ka Parasurama alatan paadurenyom maranéhanana di asrama ngeunaan [[Amba]]. Dina waktu éta ngahaja Bisma nyorong Parasurama nepi ka labuh, nya saprak harita Parasurama sumpah pikeun henteu deui nampa murid ti kasta [[satria]] lantaran nyusahkeun.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku I: Adiparwa
 == Peran dina Dinasti Kuru ==
-Di lingkungan keraton [[Hastinapura]], Bisma pohara dipihormat ku anak-cucunya. Henteu ngan alatan manéhna kolot, tapi ogé alatan kamahéranana dina widang militer sarta peperangan. Dina saban perang, pastilah manéhna sok meunang alatan geus pohara boga pangalaman. [[Yudistira]] ogé kungsi ngomong, yén euweuh anu sanggup menaklukkan Bisma dina perang, komo lamun laskar Déwa sarta laskar [[Asura]] ngagabungkeun kakuatan sarta dipingpin ku [[Indra]], Sang Déwa Perang.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku VI: Bismaparwa.
+Di lingkungan karaton [[Astinapura]], Bisma pohara dipihormat ku anak-incuna. Henteu ngan alatan manéhna kolot, tapi ogé alatan kamahéranana dina widang militér sarta peperangan. Dina unggal perang, pasti manéhna sok meunang alatan geus pohara boga pangalaman. [[Yudistira]] ogé kungsi ngomong, yén euweuh anu sanggup ngéléhkeun Bisma dina perang, komo lamun laskar Déwa sarta laskar [[Asura]] ngagabungkeun kakuatan sarta dipingpin ku [[Indra]], Sang Déwa Perang.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku VI: Bismaparwa.
-Bisma pohara dicintai ku [[Pandawa]] atawa [[Korawa]]. Maranéhanana ngahormatanana minangka saurang aki sakaligus sirah kulawarga anu wijaksana. Kadangkala Pandawa nganggap Bisma minangka ayah maranéhanana ([[Pandu]]), anu sabenerna geus wafat.
+Bisma pohara dipikacinta ku [[Pandawa]] jeung [[Kurawa]]. Maranéhanana ngahormat Bisma minangka saurang aki sakaligus kapala kulawarga anu wijaksana. Kadangkala Pandawa nganggap Bisma minangka bapa maranéhanana ([[Pandu]]), anu sabenerna geus pupus.
-== Perang di Kurukshetra ==
+== Perang di Kurusetra ==
-[[Gambar:Mahabharata2.jpg|left|thumb|300px|Kesabaran [[Kresna]] béak ku kituna manéhna hayang maéhan Bisma jeung leungeunnya sorangan, tapi dicegah ku [[Arjuna]].]]
+[[Gambar:Mahabharata2.jpg|left|thumb|300px|[[Kresna]] béak kasabaran sahingga hayang maéhan Bisma ku leungeunnya sorangan, tapi dihalangan ku [[Arjuna]].]]
 {{ulin|Bhismaparwa}}
-Waktu perang antara [[Pandawa]] sarta [[Korawa]] bitu, Bisma aya di pihak Korawa. Sajongjonan saméméh perang, manéhna ngomong ka [[Yudistira]] yén dirina geus diperbudak ku kakayaan, sarta kalawan kakayaanana Korawa mengikat Bisma. Sanajan kitu, alatan Yudistira geus ngalakonan penghormatan saméméh perang, mangka Bisma merestui Yudistira sarta berdo'a ambéh kameunang aya di pihak Pandawa, sanajan Bisma pohara hésé pikeun ditalukkeun. Bisma ogé kungsi ngomong ka [[Duryodana]], yén cacak dirina (Bisma) ngabiluk Korawa, kameunang geus pasti aya di pihak Pandawa alatan [[Kresna]] aya di ditu, sarta dimanapun aya Kresna mangka di sanalah aya kebenaran sarta keberuntungan sarta dimanapun aya [[Arjuna]], di sanalah aya kejayaan.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku VI: Bismaparwa.
+Waktu perang antara [[Pandawa]] jeung [[Kurawa]] bitu, Bisma aya di pihak Kurawa. Sajongjonan saméméh perang, manéhna ngomong ka [[Yudistira]] yén dirina geus ''diperbudak'' ku kakayaan, sarta ku éta kakayaan Kurawa nalikung Bisma. Sanajan kitu, alatan Yudistira geus ngalakonan hohormat saméméh perang, mangka Bisma ngestokeun Yudistira sarta ngadu'akeun sangkan kameunang aya di pihak Pandawa, sanajan Bisma pohara hésé pikeun ditalukkeun. Bisma ogé kungsi ngomong ka [[Duryodana]], yén cacak dirina (Bisma) ngabiluk Kurawa, kameunang geus pasti aya di pihak Pandawa alatan [[Kresna]] aya di ditu, sarta dimana waé aya Kresna mangka di dinya aya kabenaran sarta keuntungan sarta dimana waé aya [[Arjuna]], di dinya aya kejayaan.'''The Mahabharata of Krishna Dwaipayana Wyasa'''. Buku VI: Bismaparwa.
-Dina perang akbar di dataran keramat [[Kurukshetra]], Bisma bertarung kalawan dahsyat. Soldadu sarta ksatria anu ngalawanana pasti binasa atawa ngalaman tatu parna. Dina kitab [[Bismaparwa]] disebutkeun yén di dunya ieu para ksatria hésé menandingi kakuatanana sarta euweuh anu sanggup ngalawanana sajaba [[Arjuna]] – ksatria berpanah anu terkemuka – sarta [[Kresna]] – [[Awatara|penjelmaan]] [[Wisnu]]. Sanajan Arjuna meunangkeun kasempetan pikeun ngalawan Bisma, tapi manéhna mindeng bertarung jeung satengah haté, nginget yén Bisma nyaéta aki kandungnya sorangan. Hal anu sarua ogé dirasakan ku Bisma, anu masih nyaah jeung Arjuna, incu anu pohara dicintainya.
+Dina perang gede di lapangan [[Kurusetra]], Bisma tarung kalawan hébat. Soldadu sarta satria anu ngalawanana pasti binasa atawa ngalaman tatu parna. Dina kitab [[Bismaparwa]] disebutkeun yén di dunya ieu para satria hésé nandingan kakuatanana sarta euweuh anu sanggup ngalawanana sajaba [[Arjuna]] – satria tukang panah anu kakoncara – sarta [[Kresna]]. Sanajan Arjuna ngabeunangkeun kasempetan pikeun ngalawan Bisma, tapi manéhna mindeng tarung satengah haté, lantara inget yén Bisma téh akina sorangan. Hal anu sarua ogé dirasakan ku Bisma, anu masih nyaah ka Arjuna, incu anu pohara dipikacintana.
-[[Kresna]] anu jadi kusir karéta Arjuna dina peperangan, jadi ambek jeung dangong Arjuna anu ajrih kénéh pikeun menghabisi nyawa Bisma, sarta manéhna nekat pikeun menghabisi nyawa Bisma jeung leungeunnya sorangan. Jeung panon anu moncorong seukeut memancarkan kaambek, manéhna memutar-mutar [[Sudarshana Chakra|chakra]] di luhur leungeunnya sarta memusatkan perhatian pikeun ngécéng beuheung Bisma. Bisma henteu menghindar, tapi malahan bagja lamun gugur di leungeun Madhawa (Kresna). Nempo hal éta, Arjuna nyusul Kresna sarta usaha metot suku Kresna pikeun ngeureunkeun léngkahna.
+[[Kresna]] anu jadi kusir karéta Arjuna dina peperangan, jadi ambek alatan dangong Arjuna anu ajrih kénéh pikeun nelasan pati Bisma, sarta manéhna nekad rek nelasan Bisma ku leungeunna sorangan. Kalayan panon anu moncorong seukeut mancarkeun kaambek, manéhna muter-muter [[chakra]] di luhur leungeunna sarta museurkeun perhatian pikeun ngécéng beuheung Bisma. Bisma henteu nyingkah, tapi malahan bagja lamun bisa gugur di leungeun Madhawa (Kresna). Nempo hal éta, Arjuna nyusul Kresna sarta usaha metot suku Kresna pikeun ngeureunkeun léngkahna.
-Kalawan hanjelu sarta sora tersendat-sendat, [[Arjuna]] ngomong, "O Kesawa ([[Kresna]]), ulah paduka memalsukan kecap-kecap anu geus paduka ucapkan saméméhna! Paduka geus ngedalkeun jangji yén moal milu berperang. O Madhawa ([[Kresna]]), lamun paduka neruskeun niat paduka, jalma-jalma baris ngomong yén paduka pembohong. Kabéh penderitaan alatan perang ieu, hambalah anu kudu nanggungna! Hambalah anu baris maéhan aki anu dipihormat éta!..."
+Bari hanjelu jeung sora nu pegat-pegat, [[Arjuna]] ngomong, "Oh Kesawa ([[Kresna]]), ulah gamparan ngaletak ciduh ucapkan saméméhna! Gamparan geus ngedalkeun jangji yén moal milu perang. Oh Madawa ([[Kresna]]), lamun paduka nuluykeun niat gamparan, jalma-jalma baris ngomong yén gamparan tukang linyok bohong. Kabéh ''penderitaan'' alatan perang ieu, keun waé kuring anu bakal nanggung! Kuring anu baris nelasan aki anu dipihormat éta!..."
-Kresna henteu némbalan sanggeus ngadéngé kecap-kecap Arjuna, manéhna ngabolaykeun niatna sarta naék balik ka luhur karétana. Kadua pasukan kasebut neruskeun balik pertarungannya.
+Kresna henteu némbalan sanggeus ngadéngé kecap-kecap Arjuna, manéhna ngabolaykeun niatna sarta naék balik ka luhur karétana.
 == Pati ==