Acéh
![]() |
Artikel ieu keur dikeureuyeuh, ditarjamahkeun tina basa Indonesia. Bantuanna didagoan pikeun narjamahkeun. |
Acéh pindah ka kaca ieu. Keur kagunaan séjénna, tempo Acéh (disambiguasi).
![]() نڠغرو اتچيه دارالشلام | |
"Pancacita" (ti basa Sangsakerta nu hartina "Lima cita-cita") | |
![]() نڠغرو اتچيه دارالشلام | |
Koordinat | 2°-6° LU dan 95°-98° BT |
Dasar hukum | UU RI No. 24/1956 UU RI No. 44/1999 UU RI No. 18/2001 |
Tanggal penting | 7 Desember 1959 (poé jadi) |
Ibu kota | Banda Aceh (baheulana Koetaradja) |
Gubernur | Ir. H. Nova Iriansyah, M.T. |
Lega | 55.390 km2 |
Pangeusi |
|
Kapadetan | 80/km2 |
Kabupatén | 23 |
Kota | 4 |
Kacamatan | 227 |
Kalurahan/Désa | 5.862 |
Suku | Aceh, Gayo, Alas, Aneuk Jamee, Melayu Tamiang, Kluet, Devayan, Sigulai, Julu, Haloban,dll |
Ageman | Islam (97,6%), Kristen (1,7%), Hindu (0,08%), Budha (0,55%) |
Basa | Aceh, Gayo, Indonesia dll |
Zona waktu | WIB |
Lagu Daérah | Bungong Jeumpa |
Ramatloka resmi: http://www.nad.go.id | |
(?) |
Nanggröé Acéh Darussalam nyaéta hiji Daérah Istiméwa satingkat propinsi nu aya di Pulo Sumatra sarta mangrupakeun propinsi pangkulonna di Indonésia.[1] Daérah ieu wawatesan jeung Teluk Benggala di beulah kalér, Samudra Hindia di beulah kulon, Selat Malaka di beulah wétan, sarta Sumatra Utara di beulah kidul jeung wétan-kidul.[2]
Sajarah
[édit | édit sumber]- Artikel utama: Sajarah Aceh
Mangsa kakawasaana Sultan Iskandar Muda Meukuta Perkasa Alam, Acéh mangrupa negeri anu beurat beunghar tur makmur. Numutkeun tukang ngalalana urang Perancis anu tumiba mangsa kajayaan Acéh dina mangsa harita, kakawasaan Acéh nepika basisir kulon Minangkabau. Kakawasaan Acéh ogé ngalimpudan nepi ka Pérak. Kasultanan Acéh geus ngalumangsukeun hubungan dagang jeung karajaan-karajaan di dunia Kulon dina abad ka-16, kaasup Inggris, Ottoman, jeung Walanda.
Kasultanan Acéh kabeulit ku parebut kakawasaan anu manjang ti saprak mimiti abad ka-16, mimitina jeung Portugal, tuluy mangsa abad ke-18 jeung Britania Raya (Inggris) ogé Walanda. Dina ahir abad ka-18, Acéh kapaksa sumerah tur ngaleupaskeun wilayahna Kedah jeung Pulau Pinang di Semenanjung Melayu ka Britania Raya.
Dina taun 1824, Ditandatangan hiji Kasapukan Britania-Walanda, anu eusina Britania masrahkeun wilayahna di Sumatra ka Walanda. Pihak Britania ngaku yén Acéh téh koloni maranéhna, sanajan ieu téh teu bener. Dina taun 1871, Britania ngantepkeun Walanda pikeun ngajajah Acéh, kawasna pikeun nyingkahan Perancis sangkan henteu meunang kakawasaan di wewengkon ieu.
Sultan Acéh
[édit | édit sumber]- 1496-1528 Sultan Ali Mughayat Syah. Ramana ti:
- 1528-1537 Sultan Salahuddin. Rakana ti :
- 1537-1568 Sultan Alauddin al Qahhar. Ramana ti:
- 1568-1575 Sultan Husain Ali Riayat Syah. Ramana ti:
- 1575 Sultan Muda
- 1575-1576 Sultan Sri Alam. raina ti Alauddin al Qahhar
- 1576-1577 Sultan Zainal Abidin 1576-1577. Putuna ti Alauddin al Qahhar
- 1577-1589 Sultan Alauddin Mansur Syah Ibni Almarhum Sultan Mansur Syah I (Sultan Perak 1549-1577). Rakana Sultan Ahmad Tajuddin Syah, Sultan Perak
- 1589-1596 Sultan Buyong
- 1596-1604 Sultan Alauddin Riayat Syah Sayyid al-Mukammil. Putuna (ti putra) rama rakana ka hiji Sultan Ali Mughayat Syah sareng ramana ti:
- 1604-1607 Sultan Ali Riayat Syah
- 1590-27 Désémber 1636 Sultan Iskandar Muda Johan Pahlawan Meukuta Alam. Putu (ti putrina) Sultan Alauddin Riayat Syah
- 1636-1641 Iskandar Thani Alauddin Mughayat Syah. Putrana Sultan Pahang, Ahmad Syah II
- 1641-1675 Sri Ratu Safiatuddin Tajul Alam. Putri Iskandar Muda Johan Pahlawan Meukuta Alam sareng janda Sultan Iskandar Thani Alauddin Mughayat Syah
- 1675-1678 Sri Ratu Naqiatuddin Nurul Alam
- 1678-1688 Sri Ratu Zaqiatuddin Inayat Syah
- 1688-1699 Sri Ratu Kamalat Syah Zinatuddin
- 1699-1702 Sultan Badrul Alam Syarif Hashim Jamaluddin
- 1702-1703 Sultan Perkasa Alam Syarif Lamtui
- 1703-1726 Sultan Jamal ul Alam Badrul Munir
- 1726 Sultan Jauhar ul Alam Aminuddin
- 1726-1727 Sultan Syamsul Alam
- 1727-1735 Sultan Alauddin Ahmad Syah
- 1735-1760 Sultan Alauddin Johan Syah
- 1750-1781 Sultan Mahmud Syah
- 1764-1785 Sultan Badruddin
- 1775-1781 Sultan Sulaiman Syah
- 1781-1795 Alauddin Muhammad Daud Syah
- 1795-1815 dan 1818-1824 Sultan Alauddin Jauhar ul Alam
- 1815-1818 Sultan Syarif Saif ul Alam
- 1824-1838 Sultan Muhammad Syah
- 1838-1857 Sultan Sulaiman Syah
- 1857-1870 Sultan Mansur Syah
- 1870-1874 Sultan Mahmud Syah
- 1874-1903 Sultan Muhammad Daud Syah

Babagian Administratif
[édit | édit sumber]- Kabupatén Acéh Kulon
- Kabupatén Acéh Kidul Kulon
- Kabupatén Acéh Besar
- Kabupatén Acéh Jaya
- Kabupatén Acéh Kidul
- Kabupatén Acéh Singkil
- Kabupatén Acéh Tamiang
- Kabupatén Acéh Tengah
- Kabupatén Acéh Tenggara
- Kabupatén Acéh Wétan
- Kabupatén Acéh Kaler
- Kabupatén Bénér Mériah
- Kabupatén Bireuén
- Kabupatén Gayo Lués
- Kabupatén Nagan Raya
- Kabupatén Pidié
- Kabupatén Pidié Jaya
- Kabupatén Simeulué
- Kota Banda Aceh
- Kota Langsa
- Kota Lhokseumawe
- Kota Sabang
- Kota Subulussalam
Industri
[édit | édit sumber]Acéh mibanda sajumlah industri gedé di antarana:
Pertambangan
[édit | édit sumber]- Emas di Woyla, Seunagan;
- Pisang Mas di Beutong, Payakolak, Takéngon Kabupatén Acéh Tengah.
- Batubara di Kaway XI, di Semayan di Aceh Barat.
- Batugamping di Tanah Greuteu, Acéh Besar; di Tapaktuan
Pariwisata
[édit | édit sumber]
- Masjid Raya Baiturrahman
- Taman Putroe Phang
- Pinto Khop
- Kuburan Kerkhoff Peucut
- Danau Laut Tawar
- Danau Aneuk Laot
- Iboih
- Bénténg Indrapatra
Budaya
[édit | édit sumber]Pakakas gamelan
[édit | édit sumber]Pakakas Gamelan tradisional Acéh aya sababaraha rupa : Serunee kalee, kendang, canang, jeung rapai.[3] Serune kalee nyaéta instrumén tiup anu dijieun tina kai, kalawan palebah puhu leutik jeung tungtungna rubak ngawangun corong. Serune mibanda 7 liang pikeun ngatur nada. Alat ieu biasana dianggo babarengan gender jeung rapai dina upacara-upacara atawa pikeun mirig tarian-tarian tradisional.[3]
Basa
[édit | édit sumber]Masarat Acéh mibanda sababara basa anu dipaké pikeun komunikasi : Acéh, Alas Gayo, jeung Tamiang.[3]
Pakarang
[édit | édit sumber]Pakaranng urang Acéh anu kasohor tayalian ti Réncong, ieu sabangsaning péso balati pédah palebah puhu gagangna nyengklik ngawangun hurup"L". [4]
Ibing/tari
[édit | édit sumber]Aya sababaraha rupa ibing ti daérah Acéh kayaning : Tari Seudati, Tari Saman, Tari Pukat, Tari Sunan Gayo, Tari Guel, Tari Laweut, Tari Pho, jeung Tari Likok Pulo. Tari Seudati nyaéta tarian anu maénkeun ku 8 urang jeung 2 urang syahi minangka panyanyi, salah saurang diangkat jadi pimpinan anu disebut syekh. Tarian ieu teu dipirig ku instrumen musik. Irama jeung témpo tarian ditangtukeun ku irama jeung témpo lagu anu dibawakeun. Kaunikan tarian ieu nyaéta dina kaparigelan, kacepatan, jeung kakompakan sakumna anu ngibing.[3]
Tempo ogé
[édit | édit sumber]Dicutat tina
[édit | édit sumber]- ↑ Gendhis, Paradisa; Gendhis (2009). Ensiklopedia seni & budaya Nusantara. Jakarta: Kawan Pustaka. p. 3. ISBN 9789797573713.
- ↑ Hidayah, Zulyani (2015). Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Jakarta: Prenada Media. ISBN 9789794619292.
- ↑ a b c d Paradisa, Gendhis (2009). Ensiklopedia seni & budaya NusantaraParadisa. Indonesia: Kawan Pustaka. p. 3. ISBN 9789797573713. Disungsi21 April 2023
- ↑ Kaya, Indonesia. "Rencong : Tradisi - Situs Budaya Indonesia". IndonesiaKaya (dalam Indonesia). Diakses tanggal 2020-07-11.
Tumbu luar
[édit | édit sumber]- (id) Situs resmi Pemerintah Provinsi Archived 2021-03-05 di Wayback Machine
- (id) Harian Serambi Indonesia - Suratkabar Aceh
- (id) Situs Berita Terkini AcehKita
- (id) Media Center Aceh - Aliansi Jurnalis Independen Archived 2011-10-20 di Wayback Machine Panduan dan Pusat Informasi bagi Jurnalis Peliput Aceh
- (ms)(en) Situs resmi Gerakan Aceh Merdeka
- (en)(ms) The Preparatory Committee of the Free Acheh Democratic Archived 2006-12-05 di Wayback Machine
- (id) Situs resmi Sentral Informasi Referendum Acheh (SIRA) Archived 2007-10-08 di Wayback Machine
- (id) UURI No.18 Tahun 2001 Tentang Otonomi Khusus Bagi Provinsi Daerah Istimewah Aceh Sebagai Provinsi Nanggroe Aceh Darussalam Archived 2007-02-06 di Wayback Machine
- (id) Blog Pusat Informasi Dan Berita Acheh Archived 2007-03-10 di Wayback Machine
- (id) Pusat Informasi dan Inspirasi Rakyat Aceh (PIIRA) aCehpO Archived 2006-12-05 di Wayback Machine
- (id)(en) Pusat Informasi Dan Inovasi Archived 2006-04-26 di Wayback Machine
- (id)(en)style="background:#F99;vertical-align:middle;text-align:center;" class="table-no"|Henteu Situs Aceh Flyktning Foreningen Norway Archived 2007-03-11 di Wayback Machine- masyarakat pengungsi Aceh di Norwegia
- (id)(en) AcehKids.org/ Program Taman Bacaan Anak dan Komunitas di Aceh Archived 2015-08-01 di Wayback Machine
- (en) The Conflict, The People, economics and Politics Archived 2006-12-05 di Wayback Machine
- (id) Aceh Institute/ Lembaga Kajian Independen Aceh