Taman Sajarah Nasional Chaco Culture
| Chaco Culture National Historical Park | |
|---|---|
 Great kiva Chetro Ketl | |
| Lokasi | San Juan County jeung McKinley County, New Mexico, Amérika Sarikat |
| Koordinat | 36°04′N 107°58′W / 36.06°N 107.97°WKoordinat: 36°04′N 107°58′W / 36.06°N 107.97°W |
| Aréa | Citakan:Cvt |
| Gaya arsitéktur | Ancient Puebloan |
| Visitation | 39,175 (in 2011) |
| Badan nu ngokolakeun | National Park Service |
| Ngaran resmi: Chaco Culture | |
| Tipe | Cultural |
| Kritéria | iii |
| Ditunjuk | 1987 (11th session) |
| No. rujukan | 353 |
| State Party | Amérika Sarikat |
| Region | Europe and North America |
| Tipe | Distrik sajarah |
| Ditunjuk | 15 Oktober 1966 |
| No. rujukan | 66000895[1] |
Former U.S. National Monument | |
| Designated | 11 Maret 1907 |
| Delisted | 19 Désémber 1980 |
| Didésain ku | Présidén Theodore Roosevelt |
| Designated | 19 Désémber 1980 |
| Designated | 21 Méi 1971 |
| Reference no. | 57 |
Taman Sajarah Nasional Chaco Culture nyaéta hiji situs arkéologi anu perenahna di nagara bagian New Mexico, Amérika Sarikat. Tempat ieu mangrupa tempat mekarna kabudayaan urang Chacoan salila abad ka-10 nepi ka abad ka-13.[2][3]
Sajarah
[édit | édit sumber]Tempat ieu mangrupa tempat mekarna budaya urang Chacoan ti mimiti taun 800-an sarta lumangsung nepi ka 300 taun. Kabudayaan urang Chacoan bisa kawilang maju di jamanna. Éta kabuktian ku gaya artsitékturna anu geus maju. Maranéhna nyieun gedong tina batu anu eusina mangratus-ratus kamar. Éta gedong jeung kamar-kamar téh geus dirancang ti mimiti. Ieu konstruksi téh malahan awét nepi ka mangabad-abad.[2]
Salilal patengahan sarta ahir taun 800-an, imah-imah gedé anu diaranan Pueblo Bonito, Una Vida, jeung Peñasco Blanco diwangun, tuluy diwangun Hungo Pavi, Chetro Ketl, Pueblo Alto, jeung nu lianna. Struktur ieu biasana ngaoriéntasi ka arah panonpoé, bulan, jeung kardinal. Gurat pandang antara imahi-imah éta nagmungkinkeun pikeun komunikasi. Pananda astronomi anu canggih, fitur komunikasi, pakakas pikeun ngendalikeun cai, sarta gundukan taneuh ngurilingan imah maranéhanana. Wangunan ieu ditempatkeun di tempat anu dikurilingan ku gunung-gunung suci jeung tempat-tempat suci anu masih boga ma'na spiritual anu jero pikeun katurunan maranéhna.[2]
Di taun 1050, Chaco geus jadi pusat upacara, administrasi, jeung ékonomi daérah San Juan. Lingkup pangaruhna lega pisan. Babaraha losin imah-imah gedé di Chaco Canyon anu dihubungkeun ku jalan ka 150 leuwih imah nu lianna di sakabéh wewengkon. Imah-imah éta kira-kira lain lembur, tapi mangrupa kota anu geus maju.[2]
Di tuan 1100 jeung 1200-an, Chao mimiti robah nalika konstruksi anyar ngalaunann sarta lakon Chaco salaku puseur wewengkon ngagésér. Pangaruh Chaco ngalaju ka Aztec, Mesa Verde, Pagunungan Chuska, sarta puseur-puseur séjénna di kalér, kidul, jeung kulon. Tuluy jalma-jalma ngagésér ti Chaco, migrasi ka daérah anyar, tuluy papanggih jeung kabudayaan asing. Katurunan maranéhna nyaéta urang Indian Kalér-Kulon modéren. Loba urang Indian anu mandang Chaco minangka tempat pangeureunan anu penting di jalur migrasi suci maranéhna, sarta mangrupa tempat pikeun dipihormat.[2]
Di ahir abad ka-13, sakabéh imah-imah ieu ditaringgalkeun, ku sabab di daérah ieu geus euweuh deui cai. Hal éta anu nyababkeun urang Chacoa parindah ka Mesa Verde anu masih aya cai.[4]
Chaco jadi bagian ti taman nasional (minangka monumén nasional) di taun 1907 sarta ditetepkeun jadi Loka Warisan Dunya di taun 1987.[5]
Kiwari, urang Indian Pueblo di New Mexico ngaku-ngaku jadi katurunan urang Pueblo Kuna anu nyieun paradaban di Chaco Canyon.[6]
Tapak arkéologi
[édit | édit sumber]Di tempat ieu aya tapak arkéologi mangrupa wangunan-wangunan anu baheulana dijadikeun tempat upacara, tempat dagang, imah, sarta wangunan umum anu lianna. Anu unikna, ieu wangunan téh disusun ku batu-bata anu kawilang canggih. Tuluy konstruksina ogé anu geus bisa ngawangun babaraha undakan dina wangunan. Ieu nyirikeun yén paradaban urang Chacoan geus kawilang maju di jamanna.[3][7]
Loba imah anu diwangun di Cacho Canyon, salah sahiji imah, anu kiwari diaranan "Pueblo Bonito", kamungkinan boga 600 kamar. Di Pueblo Bonito ogé aya nau disebut "Great Kiva" anu mangrupa rohangan gedé anu ngabuleud pikeun panglawungan jeung upacara.[8] Pueblo Bonito ogé kaasup crypts anu nampung leuwih ti 100 astana.[4]
Pueblo Bonito diwangun di sisieun monolit batu anu jangkungna 30 méter. anu runtuh di taun 1920-an. Titinggal anu kapanggih di Pueblo Bonito saperti sésa-sésa tangkal pines, kamungkinan boga ma'na simbolis. Salian ti éta, Pueblo Bonito ogé dimangpaatkeun jadi tempat nyimpen barang.[4]
Tapi, jumlah jalma nau nempatan Pueblo Bonito ieu can pasti, aya arkéolog anu nyebut 1000 jalma, aya ogé anu nyebut ngan ku 70 urang.[4]
Kiwari, Présidén Amérika Sarikat, Donald Trump, nimbang-nimbang pikeun naghapus status monumén nasional ti Chaco Culture.[4]
Kaayaan alam
[édit | édit sumber]Salian ti tapak arkéologi, di taman sajarah ieu ogé loba sasatoan jeung tutuwuhan anu hirup. Urang bisa manggihan uncal, ucing leuweung, kelenci, musang, landak, kalong, oray, kadal, sarta ampibi anu lianna. Panalungtikan ilmiah di ieu taman eukeur lumangsung, tapi pasalingsingan jeung proyék ngeunaan sumber daya budaya. Panalungtikanna nyaéta inventarisasi fosil, survéy tutuwuhan asli, jumlah manuk taunan, sarta ngawaskeun babatuan.[9]
Masalah lingkungan
[édit | édit sumber]Sanajan geus ditetepkeun jadi Loka Warisan Dunya, angger baé teu bisa ngalindungan Chaco Canyon tina tekanan pangwangunan. Kamari-kamari, fracking, pangeboran minyak atawa gas di handap taneuh diijinan pikeun dilakukeun di deukeut Chaco Canyon. Urang Navajo nolak kaputusan ieu ku sabab bakal aya pencemaran anu disababkeun ku fracking anu dampakna ka taman sajarah jeung urang-urang di sabudeureunana.[4][10]
Tingali ogé
[édit | édit sumber]Rujukan
[édit | édit sumber]- ↑ Citakan:NRISref
- ↑ a b c d e Nageezi, Mailing Address: PO Box 220; Us, NM 87037 Phone:786-7014 Contact. "History & Culture - Chaco Culture National Historical Park (U.S. National Park Service)". www.nps.gov. Diakses tanggal 2020-01-26.
- ↑ a b Centre, UNESCO World Heritage. "Chaco Culture". UNESCO World Heritage Centre. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ a b c d e f Jarus 2017-05-23T04:46:18Z, Owen. "Chaco Culture: Pueblo Builders of the Southwest". livescience.com. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ Southwest, The American. "Chaco Culture National Historical Park, New Mexico". www.americansouthwest.net. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ "Chaco Culture National Historical Park, NM". www.aztecnm.com. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ Nageezi, Address Chaco Culture National Historical Park P. O. Box 220; NM. "Chaco Culture National Historical Park". National Park Foundation. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ "Chaco Canyon (article)". Khan Academy. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ Nageezi, Mailing Address: PO Box 220; Us, NM 87037 Phone:786-7014 Contact. "Nature - Chaco Culture National Historical Park (U.S. National Park Service)". www.nps.gov. Diakses tanggal 2020-01-28.
- ↑ Miller, Elizabeth (2017-11-08). "'As close as the US gets to Egypt’s pyramids': how Chaco Canyon is endangered by drilling" (dalam bahasa en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/environment/2017/nov/08/chaco-canyon-national-park-new-mexico-drilling. Diakses pada 2020-01-28