Lompat ke isi

Dongéng

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas

Dongéng atawa dangiang mangrupa salah sahiji golongan carita dina wangun prosa (lancaran).[1] Nilik wandana jeung eusina dongéng téh kaasup rékaan baheula.[1] Ilaharna dongéng téh pikeun barudak.[2] Patempatan anu jadi latarna mindeng tétéla gambaran kaayan baheula, tokoh-tokohna henteu manusa wungkul, tapi ogé sasatoan, buta, atawa mahluk séjénna.[1] Corak rékaan heubeul anu mindeng ngolah siloka atawaalegori pikeun mungkus téma.[1][3]

Wangenan

'Dongéng nyaéta carita anu teu asup akal jeung teu kajadian, biasana osok nyaritakeun kajadian-kajadian jaman baheula.[2] Numutkeun kamus dongéng téh babad meunang ngaréka, babad karangan anu henteu kajadian saenyana anu mohal jadina [4]. Budi Rahayu Tamsah nétélakeun yén dongéng mangrupa carita rékaan anu méré kesan pamohalan tur ukuranana parondok.[5] Dongéng mimiti gelar dina wangun lisan, sumebar ti hiji jalma ka jalma liana, tur teu kapanggih saha nu ngarangna.[6] Lantaran sumebar dina wangun lisan, téks dongéng babari robah atawa leungit.[6] Robahna téks téh alatan aya anu dihaja jeung teu di haja.[6]

Papasingan Dongéng

Dumasar kana eusina dongéng dibagi jadi tujuh nyaéta :

Dongéng sasatoan (Fabél)

Dongéng Fabél nyaéta dongéng atawa carita rékaan anu eusina ngajarkeun moral atawa atikan budi, ku kituna carita téh ngagambarkeun pasipatan, waték, jeung budi manusa.[7] Ilaharna dongéng sato (Fabél) nyaritakeun sasatoan anu paripolahna dicaritakeun kawas manusa, upama baé bisaeun nyarita ogé ngagunakeun akal jeung pikiran.[8] Dongéng sato biasana watek palakuna geus dipola.[9] Dina kasusastraan Sunda, dongéng sato téh pohara lobana.[9]

Dongéng babad (Sagé)

Dongéng Sagé nyaéta carita ngeunaan kapahlawanan, nu nyaritakeun kahirupan manusa di masarakat jeung dina sajarahna.[10] Sagé mangrupa carita peperangan di jaman baheula, umumna nyaritakeun tokoh nu légendaris sarta panjang tur eusina kapahlawanan, jalma sohor, atawa lalampahan nu pikaseurieun. Contona Prabu Siliwangi, Dipati Ukur, Séh Abdul Muhyi,jrrd.[7]

Dongéng kahirupan Jalma Biasa (Parabél)

Dongéng Parabél nyaéta dongéng anu eusina nyaritakeun lalampahan hiji jalma anu dianggap mahiwal ti batur. Caritana loba pikaseurieun tapi ngandung hiji atikan. Conto anu pangsohorna dina sastra Sunda nyaéta dongéng-dongéng Si Kabayan.[11] Lian ti éta, aya ogé dongéng saduran tina sastra deungeun, upamana dongéng Abu Nawas, Nasarudin, Si Congcorang,jjrd.

Dongéng mité

Dongéng Mité nyaéta dongéng anu nyaritakeun lalampahan hiji jalma anu dianggap aramat ku masarakat.[12] Umumna dongéng mite téh raket patalina jeung kepercayaan masarakat kana alam gaib.[9] Carita dina mite umumna ngalalakonkeun kajadian alam dunya, manusa, jeung ayana maot.[13] Aya ogé mite anu nyaritakeun ciri khas sasatoan, wangun topografi, tanda-tanda alam, jsté.[13] Mite di Indonésia dibagi jadi dua golongan dumasar kana tempat asalna nyaéta, mite asli Indonésia jeung mite nu asalna ti luar Indonésia, utamana ti nagara India, Arab jeung nagara-nagara sabudeureun Laut Tengah.[14] Nu asalna ti luar Indonésia, umumna geus robah nepi ka siga asli carita ti Indonésia, ku lantaran kitu mite éta ngalaman prosés adaptasi.[14] Mite nu asalna ti Indonésia umumna nyaritakeun asal-muasal jagat raya, ayana tingkat déwa, jeung mimiti manusa manggihan kadaharan saperti sangu, jagong,jsté.[14] Contona Dongéng Déwi Sri, Dongéng Nyi Roro Kidul, Dongéng Munjung, Dongéng Maung Kajajadén, jeung Dongéng Ngipri.[9]

Dongéng Pieunteungeun

Dongéng Pieunteungeunnyaéta dongéng anu eusina mangrupa tauladan pikeun kahirupan manusa.[15] Contona Cikaracak Ninggang Batu Laun-laun jadi Legok.[15]

Dongéng Pamuk

Dongéng Pamuk nyaéta dongéng anu nyaritakeun kagagahan atawa kasaktén hiji jalma tur bisa aya patalina jeung tokoh atawa kajadian sajarah.[15] Conto carita pamuk di wewengkon Sunda bisa ditingali dina carita ''Prabu Siliwangi'', Prabu Siliwangi nyaéta tokoh anu kaitung sakral di daérah Jawa Barat.[16] Sakumaha nu dipikawanoh, Prabu Siliwangi téh nyaéta hiji raja nu pernah maréntah wewengkon Pasundan.[16] Contona Weasan Aki Sayang Hawu.[16]

Conto Dongéng Pamuk

Sri Baduga Maharaja (Ratu Jayadewata) ngawitan pamaréntahan jaman Pajajaran, anu maréntah salila 39 taun(1482-1521). Dina mangsa ieu pisan Pakuan ngahontal penclut perkembanganana. Dina prasasti Batutulis diwartakeun yén Sri Baduga dinubarkeun dua kali, nyaéta anu kahiji sabot Jayadewata narima tahta Karajaan Galuh ti bapana (Prabu Déwa Niskala) anu saterusna boga gelar Prabu Guru Dewapranata. Anu kadua sabot manéhna narima tahta Karajaan Sunda ti mitohana, Susuktunggal. Jeung kajadian ieu, manéhna jadi pangawasa Sunda-galuh sarta dinubarkan déngé gelar Sri Baduga Maharaja Ratu Haji di karajaan Pakuan Pajajaran Sri Sang Ratu Dewata.

Jadi, sakali deui sarta pikeun pamungkas kalina, sanggeus "sepi" salila 149 warsih, Jawa Kulon nyaksian deui iring-iringan rombongan raja anu pindah tempat ti wétan ka kulon. Pikeun nuliskeun kaayaan kepindahan kulawarga karajaan bisa ditempo dina Pindahna Ratu Pajajaran.

Prabu Siliwangi Di Jawa Kulon, Sri Baduga ieu leuwih dipikawanoh kalayan ngaran Prabu Siliwangi. Ngaran Siliwangi geus kacatet dina Kropak 630 minangka lakon pantun. Naskah éta ditulis taun1518 sabot Sri Baduga masih hirup. Lakon Prabu Siliwangi dina sagala rupa vérsina nu intina carita inohong ieu jadi raja di Pakuan. Kajadian éta ti sagi sajarah hartosna waktu Sri Baduga miboga kakawasaan anu sarua badagna jeung Wastu Kancana (akina) landian Prabu Seungit (nurutkeun tetempoan para pujangga Sunda).

Nurutkeun talari lila, jelema ajrih atawa henteu kaci nyebutkeun gelar raja anu saéstuna, mangka juru pantun ngapopulerkeun sebutan Siliwangi. Kalayan ngaran éta pisan manéhna dipikawanoh dina pustaka Sunda. Wangsakerta ogé ngungkabkeun yén Siliwangi lain ngaran pribadi, manéhna nulis:

"Kawalya ta wwang Sunda lawan ika wwang Carbon mwang sakweh ira wwang Jawa Kulwan anyebuta Prabhu Siliwangi raja Pajajaran. Dadyeka dudu ngaran swaraga nira". Indonésia: Ngan urang Sunda sarta urang Cirebon sarta kabéh urang Jawa Kulon anu nyebutkeun Prabu Siliwangi raja Pajajaran. Jadi ngaran éta lain ngaran pribadina.

Mangsa ngora Wayah ngorana Sri Baduga kaceluk minangka ksatria pemberani sarta tangkas, komo hiji-hijina anu kungsi ngéléhkeun Ratu Japura (Amuk Murugul) wayah bersaing memperbutkan Subanglarang (pamajikan kadua Prabu Siliwangi anu ngagem agama Islam).

Dina sagala rupa hal, jelema sazamana kainget ka kagedéan mendiang buyutna (Prabu Maharaja Lingga Buana) anu gugur di Bubat anu digelari Prabu Seungit.

Ngeunaan hal éta, Pustaka Rajyarajya i Bhumi Nusantara II/2 ngungkabkeun yén urang Sunda nganggap Sri Baduga minangka gaganti Prabu Seungit, minangka silih anu geus leungit. Naskahnya ngeusi kieu (hartina waé):

"Di medan perang Bubat, manéhna loba membinasakan satruna alatan Prabu Maharaja pohara ngawasa élmu pakarang sarta mahér berperang, henteu daék nagarana diparéntah sarta dijajah batur.

Manéhna wani nyanghareupan pasukan badag Majapahit anu dipingpin ku sang Patih Gajah Mada anu jumlahna henteu kaitung. Ku alatan éta, manéhna babarengan kabéh pengiringnya gugur henteu cangkaruk.

Manéhna sok ngarep-ngarep kamakmuran sarta karaharjaan hirup rahayatna di sakumna bumi Jawa Kulon. Kemasyurannya nepi ka ka sawatara nagara di pulo-pulo Dwipantara atawa Nusantara ngaranna anu séjén. Kemashuran Sang Prabu Maharaja membangkitkan (rasa reueus ka) kulawarga, menteri-menteri karajaan, angkatan perang sarta rahayat Jawa Kulon. Ku alatan éta, ngaran Prabu Maharaja mewangi. Saterusna manéhna di sebut Prabu Seungit. Sarta turunanana tuluy disebut kalayan ngaran Prabu Siliwangi. Demikianlah nurutkeun penuturan urang Sunda".

Perang Bubat Kesenjangan antara pamadegan urang Sunda jeung kanyataan sajarah kawas anu diungkabkeun di luhur gampang dijajagi. Pangéran Wangsakerta, penanggung jawab penyusunan Sajarah Nusantara, nganggap yén inohong Prabu Seungit nyaéta Maharaja Linggabuana anu gugur di Bubat, sedengkeun gagantina ("silih"na) lain Sri Baduga melainkan Wastu Kancana (aki Sri Baduga, anu nurutkeun naskah Wastu Kancana disebut ogé Prabu Wangisutah).

Tah, urang Sunda henteu nengetan béda ieu ku kituna nganggap Prabu Siliwangi minangka putera Wastu Kancana (Prabu Anggalarang). Tapi dina Carita Parahiyangan disebutkeun yén Niskala Wastu Kancana éta téh "seuweu" Prabu Seungit. Naha Déwa Niskala (ayah Sri Baduga) diliwat? Ieu disebabkan Déwa Niskala ngan jadi pangawasa Galuh. Dina hubungan ieu inohong Sri Baduga memang penerus "langsung" ti Wastu Kancana. Nurutkeun Pustaka Rajyarajya I Bhumi Nusantara II/4, ayah sarta mitoha Sri Baduga (Déwa Niskala sarta Susuktunggal) ngan boga gelar Prabu, sedengkeun Jayadewata boga gelar Maharaja (sarua kawas akina Wastu Kancana minangka pangawasa Sunda-galuh).

Ku kituna, kawas dikedalkeun Amir Sutaarga (1965), Sri Baduga éta dianggap minangka "silih" (gaganti) Prabu Seungit Wastu Kancana (ku Pangeran Wangsakerta disebut Prabu Wangisutah). "Silih" dina pengertian kakawasaan ieu ku para pujangga babad anu saterusna ditanggapi minangka pergantian generasi langsung ti ayah ka anak ku kituna Prabu Siliwangi dianggap putera Wastu Kancana.

.

Pustaka Nagara Kretabhumi parwa I sarga 2. Naskah ieu nyaritakeun, yén dina tanggal 12 bagian caang bulan Caitra taun1404 Saka, Syarif Hidayat ngeureunkeun pengiriman upeti anu sakuduna di bawa saban taunka Pakuan Pajajaran. [Syarif Hidayat masih incu Sri Baduga ti Lara Santang. Manéhna dijadikeun raja ku uana (Pangeran Cakrabuana) sarta jadi raja merdika di Pajajaran di Bumi Sunda (Jawa Kulon)] Sabot éta Sri Baduga cikénéh menempati karaton Sang Bhima (saméméhna di Surawisesa). Saterusna diwartakeun, yén pasukan Angkatan Sagara Demak anu kuat aya di Palabuhan Cirebon pikeun menjada kamungkinan datangna serangan Pajajaran.

Tumenggung Jagabaya reujeung 60 anggota pasukanana anu dikirimkeun ti Pakuan ka Cirebon, henteu nyaho kehadiran pasukan Demak di ditu. Jagabaya teu berdaya nyanghareupan pasukan gabungan Cirebon-demak anu jumlahna pohara badag. Sanggeus berunding, pamustunganana Jagabaya menghamba sarta asup Islam.

Kajadian éta membangkitkan kaambek Sri Baduga. Pasukan badag geura-giru disiapkeun pikeun narajang Cirebon. Tapi pengiriman pasukan éta bisa dicegah ku Purohita (pendeta pangluhurna) keraton Ki Purwa Galih. [Cirebon nyaéta wewengkon warisan Cakrabuana (Walangsungsang) ti mitohana (Ki Danusela) sarta wewengkon sakurilingna diwarisi ti akina Ki gedéng Tapa (Ayah Subanglarang).

Cakrabuana sorangan dinubarkan ku Sri Baduga (saméméh jadi Susuhunan) minangka pangawasa Cirebon jeung gelar Sri Mangana. Alatan Syarif Hidayat dinubarkan ku Cakrabuana sarta ogé masih incu Sri Baduga, mangka ékol pembolayan penyerangan éta bisa ditarima ku pangawasa Pajajaran].

Tah kitu kaayaan anu disanghareupan Sri Baduga dina mimiti mangsa pamaréntahanana. Bisa dimaklumi naha manéhna mencurahkan perhatian ka pembinaan ageman, pembuatan parit pertahanan, nguatkeun angkatan perang, nyieun jalan sarta nyusun PAGELARAN (formasi tempur). [Pajajaran nyaéta nagara anu kuat di darat, tapi lemah di sagara.

Nurutkeun asal Portugis, di sakumna karajaan, Pajajaran mibanda kira-kira 100.000 soldadu. Raja sorangan mibanda pasukan gajah saloba 40 buntut. Di sagara, Pajajaran ngan mibanda genep buah Kapal Jung 150 ton sarta beberaa lankaras (?) pikeun kapentingan perdagangan antar-pulonya (waktu éta perdagangan kuda jenis Pariaman ngahontal 4000 buntut/taun)]. Kaayaan beuki rangkeng sabot hubungan Demak-cirebon beuki dikukuhkan kalayan perkawinan putera-puteri ti kadua belah pihak. Aya opat pasangan anu dijodohkan, nyaéta:

Pangéran Hasanudin jeung Ratu Ayu Kirana (Purnamasidi). Ratu Ayu jeung Pangeran Sabrang Lor. Pangéran Jayakelana jeung Ratu Pembayun. Pangéran Bratakelana jeung Ratu Ayu Wulan (Ratu Nyawa).

Parkawinan Pangeran Sabrang Lor landian Yunus Abdul Kadir jeung Ratu Ayu lumangsung 1511. Minangka Senapati Sarjawala, panglima angkatan sagara, Karajaan Demak, Sabrang Lor pikeun samentara aya di Cirebon.

Persekutuan Cirebon-demak ieu pisan anu pohara mencemaskan Sri Baduga di Pakuan. taun1512, manéhna ngutus putera makuta Surawisesa menghubungi Panglima Portugis Alfonso d'Albuquerque di Malaka (sabot éta cikénéh gagal ngarebut Palabuhan Pasai atawa Samudra Pasai). Sabalikna usaha Pajajaran ieu geus ogé meresahkan pihak Demak.

Pangéran Cakrabuana sarta Susuhunan Jati (Syarif Hidayat) tetep ngahormatan Sri Baduga alatan unggal minangka ayah sarta aki. Ku alatan éta permusuhan antara Pajajaran jeung Cirebon henteu ngembang ka arah ketegangan anu melumpuhkan sektor-sektor pamaréntahan. Sri Baduga ngan henteu gumbira hubungan Cirebon-demak anu teuing, lain ka Karajaan Cirebon. Ka Islam, manéhna sorangan henteu membencinya alatan salah saurang permaisurinya, Subanglarang, nyaéta saurang muslimah sarta katilu anakna—Walangsungsang landian Cakrabuana, Lara Santang, sarta Raja Sangara—diidinan saprak leutik nuturkeun ageman indungna (Islam).

Alatan permusuhan henteu nerus ka arah pertumpahan getih, mangka séwang séwang pihak bisa ngamekarkeun kaayaan dina nagarina. Demikianlah pamaréntahan Sri Baduga dilukiskan minangka jaman karaharjaan (Carita Parahiyangan). Tome Pires milu nyatet kamajuan jaman Sri Baduga kalayan koméntar "The Kingdom of Sunda is justly governed; they are true nga" (Karajaan Sunda diparéntah kalayan adil; maranéhanana nyaéta jalma-jalma jujur).

Ogé diwartakeun kagiatan perdagangan Sunda jeung Malaka nepi ka ka kapuloan Maladewa (Maladiven). Jumlah pedes bisa ngahontal 1000 bahar (1 bahar = 3 pikul) sataun, komo hasil tammarin (asem) disebutkeunana mahi keur ngeusian muatan 1000 kapal.

Naskah Kitab Waruga Jagat ti Sumedang sarta Pancakaki Masalah karuhun kabéh ti Ciamis anu ditulis dina abad ke-18 dina basa Jawa sarta hurup Arab-pegon masih nyebutkeun mangsa pamaréntahan Sri Baduga ieu jeung mangsa gemuh Pakuan (kamakmuran Pakuan) ku kituna teu matak olohok lamun ngan Sri Baduga anu saterusna diabadikan kebesarannya ku raja gagantina dina jaman Pajajaran.

Sri Baduga Maharaja landian Prabu Siliwangi anu dina Prasasti Tambaga Kebantenan disebut Susuhuna di Pakuan Pajajaran, maréntah salila 39 taun(1482 - 1521). Manéhna disebut sacara anumerta Sang Lumahing (Sang Mokteng) Rancamaya alatan manéhna dipusarakan di Rancamaya.

Dongéng sasakala (Légénda)

Dongéng légénda nyaéta carita rayat anu dianggap (ku nu boga caritana) minangka hji kajadian nu bener-bener kungsi aya. Lumangsungna éta kajadian dina waktu nu can pati lila, sarta tempatna di lingkungan nu geus dipikawanoh ku urang ayeuna.Dongéng sasakala mngrupa golongan carita anu geus turun tumurun, sumebar sarta ku balaréa dianggap mibanda dasar kasajarahan atawa sakumna carita wandal kitu anu geus jadi milik sagolongan masarakat. Palaku utama dina legenda jalma biasa. Dongéng legenda biasana nyaritakeun asal-muasalna kajadian. Kajadian hiji tempat, tutuwuhan,sato, atawa bara. Papasingan Legenda :

  1. Legenda Agama nyaéta legenda jalma-jalam suci saperti para wali agama Legenda nu geus dikumpulkeun di antarana: Syéh Siti Jenar di Muka Pengdilan Agama, Sunan Geseng, Syéh Abdul Muhyi, Ki Pandan Arang dari Tembayat,
  2. Legenda Alam gaib nyaéta carita-carita pangalaman pribadi hiji jalma ngeunan mhluk-mahluk nu gaib.
  3. Legenda tokah jalma nyaéta carita ngeunaan tokoh-tokoh jalma nu dianggap kungsi aya kajadianana.
  4. Legenda tempat atawa legenda wewengkon nyaéta carita anu aya patalina jeung hiji tempat, ngaran wewengkon sarta wangun topografi, upamana ayana gunung, pasir-pasir, jurang, jsb. Contona saperti Sasakala Situ Bagendit, Sasakala Situ Patenggang, Sasakala Maribaya.

Sedengkeun dumasar kana palakuna dongéng téh kabagi jadi lima nyaéta dongéng fabél, dongéng legénda, dongéng sagé, dongéng parabél, Dongéng mité

Unsur-unsur pangwangun dongéng

  1. Téma, tema nyaéta ide, maksud atawa tujuan anu hayang dihontal ku pangarang dina hiji carita dongéng, anu baris kapanggih ku pamaca atawa pangreungeu sabada maca atawa ngadéngékeun dongéng.[17]
  2. Galur (plot) osok disebut ogé jalan carita atawa runtuyan carita, kajadian anu sambung-sinambung pikeun ngawangun jadi hiji lanjeureun carita.[17] Galur dihartikeun runtuyan jeung patalina kajadian anu dicaritakeun ku pangarang ti mimti nepi ka pungkasan jalan carita. Galur bisa dibagi jadi tilu rupa nyaéta galur merélé, galur mabok tengah, jeung galur campuran.[17]
  3. Tokoh carita atawa palaku nyaéta jalma atawa pihak anu ngalalakon dina hiji carita.[17]
  4. Latar (setting), nyaéta waktu jeung tempat kajadian hiji carita dongéng.[17]
  5. Amanat, nyaéta pesen pangarang nu hayang ditepikeun ka pamaca.[17] Umumna amanat dina dongéng mah tara nembrak, tapi karasa sanggeus réngsé maca atawa ngadéngékeun hiji carita nu sagemblengna.[17]

Ciri-ciri Dongéng

  1. Caritana pondok,[14] lanjeuran carita dina dongéng biasana basajan jeung pondok. Ari nu jadi alesanana nyaéta carita dongéng osok didongéngkeun ka barudak, nu tangtuna waé kamampuh nangkep basa jeung caritana kawatesanan.[18]
  2. Aya bagian anu pamohalan.[14]
  3. Asup kana wangun lancaran jeung ugeran.[14]
  4. Anonim atawa teu kapaluruh saha nu ngarangna.[14]
  5. Mibanda fungsi jeung kagungan salaku alat pikeun atikan, hiburan, protés sosial, atawa kahayang nu di sidem.[14] Sanajan dongéng ditepkeuna sacara malibir tapi miboga atikan anu utama ngeunaan kaluhungan budi jeung pieunteungeun.[18]
  6. Sipatna pralogis, nyaéta mibanda logika anu béda jeung logika umum.[14]
  7. Sipatna tradisional, nyaéta sumebarna turun-tumurun.[14]
  8. Pola ngadongéng sok angger [19]

Sajarah Kamekaran jeung Sumebarna Dongéng

Gelarna satra lisan di tatar Sunda kira-kira dina jaman buhun anu dicirian ku ayana pangaruh Hindu. Dina ieu jaman, sastra anu aya teu kapanggih ngaran pangarangna (anonim) kayaning carita-carita pantun, carita-carita mithologia, pabél-pabél, jangjawokan, asihan, jampé-jampé, kawih, jsté.[20] Tétéla pisan satra lisan leuwih ti heula ayana ti batan sastra tulis.[21] Sastra tulis aya saba’da urang Sunda wawuh kana tradisi tulis.[20] Ku sabab téknologi ayeuna beuki maju, nyaéta ku ayana pecitakan, loba dongéng anu dimuat dina majalah jeung surat kabar.[21] Lian ti éta ogé, aya anu dikumpulkeun jadi buku, di antarana: Dongéng disalin kana tulisan, sanggeus téknologi ngambah kana kasustraan sunda, loba dongéng anu dibukukeun di antarana :

Dongéng dirobah jadi wawacan, salain ditulis dongéng anu mimitina ngagunakeun basa lancaran bisa dirobah jadi wangun pupuh, nyaéta jadi wawacan.

Pungsi Dongéng

Kalungguhan dongéng kacida pentingna pikeun masarakat anu masih kénéh nyekel pageuh tradisi.[20] Dongéng henteu bisa di pisahkeun tina upacara ritual manusa nurutkeun kapercayaan. Pungsi dongéng ti jaman ka jaman robah.[20] Dina jaman masarakat buhun, dongéng téh henteu bisa dipisahkeun tina asal-usul upacara-upacara ritual manusa nurutkeun kapercayaan.[20] Dongéng sok dihartikeun alat pikeun ngabobodo budak céngéng.[20] Tapi mun seug dipaluruh leuwih jero, kalungguhan dongéng téh lain wates keur ngabobodo budak céngng hungkul, tapi mibanda tujuan séjén lamun ditétélakeun di handap:

  1. Ngarah anak incu urang nyaho kana turunan.[20]
  2. Ngarah anak incu urang nyaho kana pancakaki.[20]
  3. Ngarah anak incu urang nyaho kana asal muasalna tempat.[20]
  4. Ngarah anak incu urang nyaho kaayaan lemburna boh kaayaan alamna boh kaayaan tali parantina.[20]
  5. Ngarah anak incu urang manggih luang tina pangawéan karuhun pikeun bekel hirupna.[20]
  6. Ngarah pagawéan beurat karasa leuwih hampang.[20]

Dumasar kana hasil panalungtikan anu dilakukeun ku Bambang Sudarmoyo dina taun 1975 tétéla yén dongéng mampuh ngaronjatkeun Itelegence Question (I.Q) budak.[20] Budak kakeunaan ku Virus n Ach (need for Achievement) nyaéta virus nu ngamotipasin budak sangkan miboga cara mikir jeung paripolah anu leuwih épisién pikeun ngahontal hasil nu leuwih alus ti saméméhna tur salawasna bisa ngahontal préstasi kalayan optimal.[20] Panalungtikan séjén nu ngébréhkeun yén dongéng bisa méré kani'matan, kasugemaan batin jeung ngaronjatkeun kacerdasan pikeun nu macana.[20] Éta hal dibuktikeun ku panalungtikan di Amérika, anu nétélakeun yén barudak turunan Asia di Amérika leuwih cerdas ti batan barudak turunan urang Amérika, sabab warga Asia nu cicing di Amérika teu ninggalkeun tradisi karuhunna, utamana macakeun dongéng-dongéng ngeunaan karuhun ka budakna.[20]

catetan

  1. ↑ a b c d Suryani,Elis.(2010).Badingkut.Bandung: Danan Jaya.
  2. ↑ a b Definisi Dongeng (Dicutat tanggal 17 Oktober 2011)
  3. ↑ Suwondo, Dodo (2018). Pangajaran Basa Jeung Sastra Sunda: Panuyun Sangkan Bisa Ngajarkeun Basa Sunda Pikeun Mahasiswa jeung Guru PAUD/TIK. Jakarta: Penerbit YNHW. p. 39. ISBN 9786025069314. Diakses tanggal (disungsi – 22 Mei 2020). 
  4. ↑ Danadibrata, R.A.2006.Kamus Basa Sunda. Bandung:PT Kiblat Buku Utama.
  5. ↑ Tamsyah, Budi Rahayu.(1997). Pangajaran Basa Sunda. Bandung: Pustaka Setia.(kaca 121)
  6. ↑ a b c Ruhaliah (2002) Sajarah Sastra Sunda.Bandung.Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah
  7. ↑ a b Iskandarwassid.(1992).Kamus Istilah Sastra.Bandung: Geger Sunten. (kaca 40)
  8. ↑ Desny Maulida.2007.'Kamampuh Ngadongéng Siswa Kelas X SMK Kencana Bandung'.Skipsi.Universitas Pendidikan indonesia.
  9. ↑ a b c d Atin Solihat Rohmatus.2005.'Dongéng Rakyat Kacamatan Sukahaji pikeun Bahasa Pangajaran Sastra Di SMP Kacamatan Sukahaji'.Skripsi.Universitas Pendidikan Indonesia.
  10. ↑ Ruyana,Yus.1978.Panyungsi Sastra .Bandung: Gunung Larang. (Kaca 19)
  11. ↑ Shinta Iskandar.2005.Skripsi.Carita Rakyat di Kacamatan Ciparay pikeun bahan pangajaran sastra di SMP.UPI
  12. ↑ Faturohman, Taufik.1983.Ulikan Sastra .Bandung: Djatnika.
  13. ↑ a b Yopi Gunawan.(2009).Skripsi.Carita Rayat anu aya di Kacamatan Talaga pikeun Bahan Pangajaran di SMP.UPI.
  14. ↑ a b c d e f g h i j Danandjaja,James.(1994).Foklor Indonesia.Jakarta: Pustaka Baru.
  15. ↑ a b c Tamsyah,Budi Rahayu,Spk.1996.Pangajaran Sastra Sunda.Bandung: Pustaka Setia.
  16. ↑ a b c Aef Saeful Islam.(2011).Skripsi.Unsur Intrinsik Carita Rayat Kacamatan Cigasong Kabupatén Majaléngka pikeun Bahan Pangajaran Sastra di SMA.UPI.
  17. ↑ a b c d e f g Faturohman, Taufik, Drs.(1983).Ulikan Sastra(Pangajaran sastra Sunda pikeun Murid SMTP.Bandung:Djtnika.
  18. ↑ a b Shinta Iskandar.(2005).Skripsi.Carita Rakyat anu aya di Kacamatan Ciparay pikeun Bahan Pangajaran Sastra di SMP.UPI.
  19. ↑ Suherman,E.(1995).Basa jeung Sastra Sunda di Sakola Dasar.Bandung
  20. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Devi Rosita.(2010).Skripsis.Struktur Carita Rayat dina Kumpulan Buku Carita Rayat Cirebon pikeun Bahan Pangajaran Sastra di SMP kaca 16.UPI
  21. ↑ a b c d e f g h i j k l Andrian.2005.'Gaya Basa dina Kumpulan Dongéng Sakadang Peucang jeung Oray Héjo Karya Tasdik'.Skripsi.Universitas Pendidikan Indonesia.
Dicomot ti "https://su.wikipedia.org/w/index.php?title=Dongéng&oldid=672910"