Mawar
| Érmawar | |
|---|---|
| |
| Rosa canina | |
| Klasifikasi ilmiah | |
| Karajaan: | |
| Divisi: | |
| Kelas: | |
| Ordo: | |
| Kulawarga: | |
| Subfamili: | |
| Génus: | Rosa L.
|
| Spesies | |
|
antara 100-150 | |
Mawar (nu asalna tina basa Parsi) atawa eros (nu asalna tina basa Walanda) nyaéta tuwuhan ti genus Rosa. Mawar liar anu diwangun leuwih ku 100 spésiés lolobana tumuwuh di bumi beulahan kalér anu hawana tiis. Spésiés mawar umumna mangrupa tuwuhan eurih anu cucukan atawa tuwuhan anu ngareuy anu jangkungna bisa ngahontal 2 nepi ka 5 méter. Sanajan arang kapanggih, jangkungna mawar anu ngareuy dina tuwuhan lian bisa ngahontal 20 méter.
lolobana spésiés mawar miboga daun anu panjangna antara 5-15 cm. Mawar sabenerna lain tuwuhan tropis, lolobana spésiésna ngaleupaskeun kabéh daunna sarta ngan sawatara spésiés anu aya di Asia Tenggara anu sok mibanda daun héjo sapanjang taun.
Kajaba ti rosa sericea anu mibanda 4 lambar daun makuta, kembang mawar diwangun ku 5 lambar daun makuta. Warna kembang mawar biasana bodas jeung kayas atawa pikeun sawatar spésiés mah konéng jeung beureum.
Spésiés nu kembangna muka leuwih ngondang kadatangan nyiruan atawa sarangga séjén anu mantuan réproduksi antukna condong ngahasilkeun buah nu leuwih réa. Mawar hasil budidaya ngahasilkeun kembang anu daun makutana nutup rapet antukna ngahésékeun réproduksi. Sawaréh buah mawar boga warna beureum sawatara jinis séjénna kawas rosa pimpinellifolia ngahasilkeun buah nu boga warna wungu poék nepi ka hideung.
Sawatara spésiés kawas rosa canina jeung rosa rugosa ngahasilkeun buah rose hips anu pohara beunghar ku vitamin C malah mah kaasup ti antara sumber vitamin C alami anu pangbeungharna. Buah rose hips dipikaresep ku manuk nu sok ngahakan bungbuahan antukna mantuan sumebarna siki mawar ngaliwatan kokotor anu dikaluarkeunana. Sawatara jinis manuk kawas manuk Finch ogé ngadahar siki-siki mawar.
Umumna mawar mibanda cucuk nu wangunna kawas pengait anu gunana minangka cecekelan sawaktu ngarayap naékkan tuwuhan séjén. Sawatara spésiés anu tumuwuh liar di taneuh keusikan di wewengkon basisir kawas rosa rugosa sarta rosa pimpinellifolia nyalutukeun hirup ku cara ngajadikeun cucuk nu lempeng kawas jarum anu jigana boga guna pikeun ngurangan karuksakan alatan dihakan ku sato, nahan keusik anu ditiup ku angin sarta nangtayungan akar tina érosi. Sanajan geus ditangtayungan ku cucuk, kidang katempona henteu sieuneun ku éta cucuk sarta mindeng ngarusak éta mawar. Sawatara spésiés mawar miboga cucuk anu henteu mekar sarta henteu seukeut.
Mawar bisa kakeunaan sawatara panyakit kawas tai hiang daun. Cukang lantaranana nyaéta supa Phragmidium mucronatum anu ngabalukarkeun murudulna daun. Panyakit séjén anu henteu ngabahayakeun teuing kawas tipung Mildew dilantarankeun ku supa Sphaerotheca pannosa, sedengkeun panyakit Titik Hideung anu ditandaan ku mecenghulna titik-titik hideung dina daun disababkeun ku supa Diplocarpon rosae. Mawar ogé mangrupa kadaharan pikeun larva sawatara spésiés Lepidoptera.
Spésiés
[édit | édit sumber]
- Spésiés asal Éropa
- Rosa alba
- Rosa canina
- Rosa gallica
- Rosa chnamomea
- Rosa cettifolia
- Rosa spinosissma
- Rosa wichuraiana
- Spésiés asal Timur Tengah
- Rosa fetida
- Rosa fetida bicolor
- Rosa fetida perciana
- Rosa feicikoana
- Rosa damascena
- Spésiés asal Tiongkok:
- Rosa chinensis
- Rosa liviegata
- Rosa gigantea
- Rosa primula
- Rosa mulluganii
- Rosa sericana pteracantha
- Rosa hugonis
- Rosa banksiae lutea
- Spésiés asal Jepang
- Rosa roxburghii
- Rosa roxburghii 'hirthua'
- Rosa aciculaisis nipponensis
- Rosa mulitiflora
- Rosa wichuraina
- Rosa rugosa
- Rosa uchiyamana
- Rosa jasminoidesu
- Rosa fujisanesis
- Spésiés asal Amérika Sarikat
- Rosa cinemoemea
- Rosa nitida
- Rosa california
Budidaya mawar
[édit | édit sumber] |
 |
 |
 |
 |
Mawar dijadikeun salah sahiji pepelakan hias anu pangréana dipelak di taman sarta pangréana dijual di toko kembang minangka kembang keureutan. Mawar miboga ajén ékonomi anu penting minangka kembang keureutan sarta bahan baku minyak kembang anu dipaké industri parfum.
Budidaya mawar geus ngahasilkeun rébuan hibrida sarta kultivar. Mawar hibrida atawa kultivar lolobanaana dibudidayakeun pikeun kembang patamanan. Para budidayawan mawar abad ke-20 paheula-heula ngahasilkeun ukuran sarta warna pikeun ngahasilkeun kembang nu baradag, narik ati, sarta tanpa seungit (atawa tanpa ambeu), padahal mawar liar atawa mawar jaman tiheula mah pohara seungitna. Kultivar nu tangtu kawas Rosa banksiae malah henteu mibanda cucuk samasakali.
Mawar tumuwuh subur di wewengkon nu iklimna sedeng sanajan sawatara kultivar anu mangrupa hasil padika nyambungkeun (grafting) bisa tumuwuh di wewengkon nu iklimna subtropis nepi ka wewengkon nu iklimna tropis. Tablét suplemén vitamin C mindeng ditambahan rose hips salaku sumber vitamin C alami. Sari buah rose hips mangrupa bahan baku sirop sanggeus ngaliwatan prosés panyaringan. Rose hips ogé ngahasilkeun produk-produk séjén kawas entéh, jeli, selé sarta marmaléd.
Mawar Taman sacara umum digolongkan jadi 3 golongan badag:
- Wild roses (Mawar Liar): asalna tumuwuh liar, wangun kembangna basajan, geus dipikawanoh manusa saprak jaman baheula. Sawatara spésiés mawar nu kasohor anu disebut di luhur sarta sawatara hibrida anu dihasilkeunana mangrupa conto mawar liar.
- Old Garden Roses: pepelakan hasil kawin saméméh diwanohkeunana Hybrid téa dina taun 1867. Wangun kembangna mandiri sarta kaambeu seungit. Di handap ieu nyaéta jinis-jinis mawar Old Garden nu disusun nurutkeun umur ti anu pangkolotna:
- Alba: "mawar bodas" hasil kawinan Rosa arvensis jeung Rosa alba. Alba mangrupa conto Mawar Taman anu pangkolotna, dibawa ka Inggris ku bangsa Romawi kuna. Kembangan sataun sakali. Contona: 'Semi-plena', 'White Rose of York'.
- Gallica: hasil kawinan tina Rosa gallica anu asalna ti Éropa bagian tengah jeung kidul. Kembangan sakali dina waktu usum panas. Contona: 'Cardinal de Richelieu', 'Charles de Mills', 'Rosa Mundi' (Rosa gallica versicolor).
- Damask - dibawa ka Éropa ti Parsi ku Robert de Brie kira-kira taun 1254 jeung taun 1276. Mawar jinis Summer Damasks (kawinan antara mawar Gallica jeung Rosa phoenicea) kembangan sakali dina waktu usum panas. Mawar jinis Autumn Damasks (kawinan antara Gallica jeung Rosa moschata) kembangan dina usum gugur. Contona: 'Ispahan' sarta 'Madame Hardy'.
- Centifolia atawa dipikawanoh ogé minangka Provence: sacara harafiah hartina "sarébu daun makuta" nyaéta hasil bdidaya dina abad ka-17 di Walanda. Kembangan sataun sakali, contona: 'Centifolia' jeung 'Paul Ricault'.
- Moss: masih baraya deukeut Centifolia, tangkal sarta daun-daun kongkolak kawas diwuwuhan lukut boga warna héjo. Kembangan sataun sakali. Contona: 'Comtesse de Murinais', 'Old Kayas Moss'.
- China: bisa kembangan sababaraha-kali sapanjang usum halodo nepi ka ahir usum gugur. Aya 4 jinis ('Slater's Crimson China' 1792, 'Parsons' Kayas China' 1793, 'Hume's Blush China' 1809, sarta 'Parks' Yellow téa Scented China' 1824) anu dibawa asup ka Éropa dina abad ke-18 katompérnakeun sarta abad ke-19. Jinis-jinis ieu satuluyna dibudidayakeun jadi mawar Old Garden anu bisa kembangan sababaraha-kali, kawas 'Old Blush China' jeung 'Mutabilis'.
- Portland: dingaranan pikeun pangeling-ngeling Duke of Portland mangsa nampa mawar ti Italia dina taun 1800). Mawar anu mindeng dipikawanoh minangka 'The Portland Rose' (ngaran séjén: Rosa paestana atawa 'Scarlet Four Séasons' Rose') mangrupa karuhun mawar Portland. Contona: 'James Veitch', 'Rose de Rescht', 'The Portland Rose'.
- Bourbon: Mawar anu asalna ti l'Île de Bourbon (ayeuna disebut Réunion, koloni Perancis di Lautan India) diwanohkeun di Perancis dina taun 1823. Hasil kawinan 'Autumn Damask' jeung 'Old Blush China'. Kembangan sababaraha kali. Contona: 'Louise Odier', 'Mme. Pierre Oger', 'Zéphirine Drouhin'.
- Hybrid Perpetual: Mawar anu réa kapanggih di Inggris dina jaman Victoria, mangrupa turunan ti Bourbon. Kembangan sababaraha kali. Contona: 'Ferdinand Pichard', 'Reine Des Violettes'.
- Téa: Mawar hasil kawinan 'Hume's Blush China' atawa 'Parks' Yellow téa Scented China' jeung sagala rupa jinis Bourbon sarta Noisette. Kembangan sababaraha kali sanajan henteu sok kaambeu seungit kawas entéh. Contona: 'Lady Hillingdon'.
- Bermuda "Mysterious" Roses (Mawar "Misterius" Bermuda): golongan anu diwangun ku sawatara losin Mawar asal Bermuda anu geus dibudidayakan sahenteuna salila saabad di Bermuda sawaktu "kapanggih." Kamungkinan gedé Mawar Bermuda mangrupa pacabangan atawa kultivar Mawar Old Garden anu dipiceun alatan dianggap henteu bisa dipaké. Mawar Bermuda miboga ajén ékonomi anu luhur alatan bisa dipelak di wewengkon tropis jeung semi tropis. Mawar jinis ieu bisa kembangan dina cuaca panas sarta beueus. Tahan ku karuksakan nu dilantarankeun ku Nematoda sarta panyakit Titik Hideung anu jadi anceman budidaya mawar di daérah iklim panas sarta beueus. Mawar Bermuda disebut "mawar misterius" alatan ngaran asli jinis ieu geus henteu dipikanyaho deui sarta ngan dibéré ngaran dumasar kana ngaran nu boga taman.
- Climbing Roses (Mawar Nérékél): golongan anu resep ngareuy dina pager atawa wangunan kanopi, contona: Ayrshire, Climbing China, Laevigata, Sempervirens, Noisette, Boursault, Climbing Téa, sarta Climbing Bourbon.
- Shrub Roses (Mawar Semak): golongan nu ngareuy dina pager sarta wangunan kanopi. Kembangna leutik nepi ka sedeng, sumekar dina waktu nu lila.
- modérn Garden Roses (Mawar Taman Modéren): Turunan ti mawar Old Garden sarta bentukna rupa-rupa. Golongan ieu dibagi-bagi dumasar kana ukuran pepelakan sarta ciri has kembangna, contona: "pepelakan semak kalayan kembang nu badag," pepelakan semak kalayan kembang badag nu terus-terusan," "kembang nu ngajumpluk," "ngareuy, " "semak pendék, kembangan sakali." lolobana kultivar modél mutahir bisa digolongkeun kana 2 golongan:
- Hybrid Téa: Mawar anu idéal pikeun kembang teukteuk alatan hiji tangkal bisa ngahasilkeun 5 nepi ka 6 kembang. Kembangna ukuranana badag sarta lungguh, mibanda daun makuta anu kasusun rapet sarta sisi-sisina rada kalipet ka luar (tempo poto), mindeng dipelak di kebon-kebon leutik sarta disematkan dina jas sawaktu ngahadiran upacara kawinan.
- Floribunda: kembangna laleutik anu mangrupa jumplukan tina 10 kembang atawa leuwih dina hiji tangkal. Kembang anu gomplok nyolok mata ti kejauhan antukna alus pikeun dipelak di taman-taman umum sarta ruang-ruang terbuka séjénna.
- Buck Roses: ngaranna dicokot tina ngaran Profesor Griffith Buck (ahli hortikultura ti Iowa State University) anu ngabudidayakeun leuwih ti 90 variétas mawar. Buck roses tahan ku panyakit sarta usum tiis.
- English Roses: golongan anu mangrupa hasil hibrida antara mawar Old Garden jeung mawar modéren. Kembangna kaambeu seungit sarta kembangan sababaraha kali.
- Miniature Roses: golongan kembang nu ukuranana leutik (diaméter 2–5 cm) sarta kembangan sababaraha kali.
Mawar anu dipikawanoh di Indonésia lolobana nyaéta mawar jinis Hybrid téa jeung Médium.
Mawar jeung kabudayaan
[édit | édit sumber]
Dina kabudayaan Barat, mawar mangrupa kembang lambang cinta jeung kageulisan. Kembang mawar dianggap suci pikeun sawatara déwa dina mitologi Yunani kawas Isis jeung Aprodite.
Kembang mawar mangrupa kembang nasional Inggris sarta dipaké minangka lambang tim nasional rugby Inggris sarta Rugby Football Union di Inggris.
Di Kanada, kembang mawar liar mangrupa kembang propinsi Alberta. Di Amérika Sarikat, kembang mawar mangrupa kembang nagara bagian Iowa, Dakota Kalér, Georgia, jeung New York. Dayeuh Portland di nagara bagian Oregon anu saban taunna ngayakeun féstival kembang mawar mindeng disebut "Dayeuh Kembang mawar."
Kembang mawar mangrupa perlambang anti-kekerasan di Georgia sawaktu lumangsung Revolusi Mawar dina taun 2003.
Mawar dina kasenian
[édit | édit sumber]
Kembang mawar mindeng dijadikeun objék lukisan ku réa palukis. Palukis Perancis nu ngaranna Pierre-joseph Redouté kawentar ku lukisan sagala rupa spésiés kembang mawar anu digambar kalawan pohara tarapti.
Industri parfum
[édit | édit sumber]Parfum (minyak seungit) dijieun tina minyak mawar anu mangrupa salah sahiji jinis minyak atsiri anu dibeunangkeun tina prosés panyaringan sarta panyaaban lumatan daun-daun makuta. Téknik panyaringan mawar asalna ti Parsia anu sumebar ka Arab sarta India.
Kiwari, kaperluan minyak mawar dunya saloba 70%-80% dipinuhan ku puseur panyaringan mawar di Bulgaria sedengkeun sésana ditedunan ku Iran jeung Jerman. Panyaringan minyak mawar di Bulgaria, Iran, jeung Jerman ngagunakeun mawar damaskus Rosa damascena 'Trigintipetala,' sedengkeun panyaringan di Perancis ngagunakeun jinis Rosa centifolia. Minyak mawar boga warna konéng sepa atawa konéng semu kulawu ogé disebut minyak 'Rose Absolute' pikeun ngabédakeunana jeung minyak mawar anu geus diéncérkan. Panyaringan ngahasilkeun minyak mawar kalawan perbandingan 1/3.000 nepi ka 1/6.000 tina beurat kembang, antukna diperlukeun 2.000 kembang mawar pikeun ngahasilkeun minyak mawar saloba 1 gram.
Minyak mawar diwangun ku geraniol nu ambeuna seungit anu miboga rumus kimia C10H18O kalawan rumus bangun CH3.C[CH3]:CH.CH2.CH2.C[CH3]:CH.CH2OH sarta l-sitronelol; sarta rose camphor (parafin tanpa ambeu).
Rujukan
[édit | édit sumber]- Easy and Elegant Rose Design, E. S. Platt, photographs by A. Detrick. Fulcrum Publishing, ISBN 1-55591-476-4
Tumbu ka luar
[édit | édit sumber]- (id) Warung Informasi sarta Téknologi Bantul Archived 2007-09-28 di Wayback Machine Budidaya Tatanén Mawar
- (en) Helpmefind Roses Jenis-jenis mawar katut poto
- (en) Dr. Griffith Buck Roses Archived 2006-04-30 di Wayback Machine Mawar hasil kawinan Dr. Griffith Buck
- Usaha kembang seger
{pondok}