Pangaéa
Pangaéa atawa Pangéa mangrupa Superbuana anu eksis nalika akhir Paléozoikum jeung awal éra Mésozoikum, kabentuk sakitar 300 juta tahun ka tukang jeung mimiti rengat sakitar 200 juta taun ka tukang, sauteuacan komponén buana dipisahkeun kana konfigurasi ayeuna.
Pangéa dikurilingan ku sagara global anu katelah Panthalassa, jeung éta dirakit pinuh ku awal Pérmian awal (sakitar 299 juta ka 273 juta taun ka tukang). Superbuana miluan nepi ka 200 juta taun ka tukang, salila Periodé Jurassik awal (201 juta ka 164 juta taun ka tukang), tungtungna ngabentuk benua benua moderén jeung Samudra Atlantik jeung Hindia. Ayana Pangéa munggaran diusulkan dina taun 1912 ku ahli météorologi Jerman Alfred Wegener salaku bagian tina téori na buana kumalayang. Ngaranna tina asal basa Yunani pangaia, anu hartosna "bumi sadaya".[1]
Étimologi
[édit | édit sumber]Pangéa asalna ti basa Yunani Kuno παν- (pan-, "sadayana") jeung γαῖα (gaîa, "bumi", "daratan"), saatos Jérman Pangaa, diciptakeun ku Alfréd Wegéner di 1915.[2]
Formasi
[édit | édit sumber]Alatan konvéksi mantél dina Pabengeutan Bumi, bahan anyar terus muncul antara lémpéng téktonik Bumi dina zona beulah, nyababkeun aranjeunna mindahkeun tina jarak jauh sareng hiji arah anu sanés. Dina kasus Pangéa, buana Bumi tungtungna dipindahkeun langkung salami jutaan taun anu aranjeunna ngagabung jadi hiji superbuana anu ageung.
Kira-kira 300 juta taun ka tukang beulah kalér-kuloneun Gondwana (caket Kutub Kidul), tumbukan sareng bagian kidul buana Euramerica ngabentuk salah sahiji buana anu gedé pisan. Antukna, buana Angaran, ayana di deukeut Kutub Kalér, mimitian pindah ka kidul sareng tumbukan sareng bagian kalér buana Euramerica ngabentuk superbuana gedé, Pangéa, sakitar 270 juta taun ka tukang.
Perlu dicatet kumaha ogé aya daratan sanés, Cathaysia, anu diwangun ti kalér sareng kiduleun China anu henteu janten bagéan tina daratan Pangéa langkung ageung.
Sakali parantos dibentuk, Pangéa katutupan sapisan sapertilu tina Bumi sareng éta dikurilingan ku samudra anu nutupan Bumi sanés. Samudra ieu disebut Panthalassa.
Peupeus
[édit | édit sumber]Pangéa mimiti ngiringan sakitar 200 juta taun ka tukang akibat tina gerak lémpéng téktonik Bumi jeung konvéksi mantél. Ngan sakumaha Pangéa kabentuk ku diarahkeun babarengan ku sabab gerakan lémpéng téktonik Bumi jauh di zona beulah, beulah matérial anyar nyababkeun ieu misah. Élmuwan percaya yén beulah anyar mimiti karakit ku sabab lemah dina kerak bumi. Di daérah anu lemah, magma mimiti nyorong teras nyiptakeun zona gunung bitu. Antukna, zona beulah ageung sahingga ngabentuk baskom jeung Pangéa mimiti peupeus.
Di daérah tempat Pangéa mimiti peupeus, lautan anyar kabentuk nalika Panthalassa bergegas ka daérah anu nembé dibuka. Anu munggaran ngabentuk lautan anyar nyaéta Atlantik tengah jeung kidul. Sakitar 180 juta taun ka tukang Samudra Atlantik tengah dibuka antara Amérika Kalér jeung Afrika kalér-kulon. Kira-kira 140 juta taun ka tukang Samudra Atlantik Kalér kabentuk nalika anu ayeuna Amérika Kidul leupas tina basisir kulon Afrika kidul. Samudra Hindia mangrupikeun barisan dibentuk nalika dipisahkeun tina India, Australia, jeung Antartika sakitar 80 juta taun ka tukang di Amérika Kalér jeung Éropa dipisahkeun, Australia jeung Antartika dipisahkeun jeung India sareng Madagaskar papisah. Langkung jutaan taun, buana laun-laun ngalih kana posisi anu ayeuna.
Kahirupan
[édit | édit sumber]Salila Paléozoikum, rupa-rupa kahirupan laut (tutuwuhan, sato, baktéri, sareng sajabana) cicing di cai deet di tepi buana awal. Deui ku waktps Pangéa dibentuk, salami Periodé Pérmian, éta laut deet pisan ngirangan. Ieu ngagambarkeun parobahan iklim dramatis pikeun bentuk kahirupan anu tumbuh di perairan dangkal anu haneut éta.
Kahirupan kapaksa adaptasi kana kaayaan anyar. Salah sahiji cara anu dilakukeun nyaéta pikeun mekar cangkang endog anu tiasa tahan kaayaan garing. Amfibi mekar kamampuan nyéépkeun saeutikna bagéan kahirupanna tina cai, tapi aranjeunna tetep diperyogikeun endog dina cai. Ubar nyaéta réptil anu ngayogikeun sendi sareng cangkang endog sareng kulit anu tiasa tahan kana kaayaan garing. Manuk sareng mamalia disangka ngadominasi bentang kalayan adaptasi mangpaatna kusabab kaayaan parantos dirobih deui nalika Pangéa ngejat.
Janten kahirupan, anu ngamimitian dina cai deet anget, sumebar kana unggal jinis habitat di Pangéa. Éta terus mekar di sagara, tapi ogé di tasik, balong, walungan, guha, sareng anu sanés. Hirup di Bumi garing kalebet baktéri, jamur, tatangga, serangga, ampibi, réptil, saurians, mamalia awal, sareng manuk mimiti. Sadaya jinis ieu mekar dina ratusan juta taun (sacara teknisna milyaran upami anjeun ngitung bentuk kahirupan pangheulana). Terus mekar ayeuna, sakumaha iklim umum urang beuki leuwih haneut sareng garing.[3]
Iklim
[édit | édit sumber]Model iklim anu seueur diprédiksi yén géografi Pangéa anu kondusif nyaéta pembentukan sirkulasi "megamonsoon". Sacara umum bukti géologis ngadukung hipotésis megamonsoon anu ngahontal kakuatan maksimal dina Trias. Pangéa di ahir Carboniferous ngagaduhan formasi gambut anu nyebar di ayeuna kalér sarwng wétan Amérika Kalér sareng Éropa sareng kaayaan garing di Dataran luhur Colorado. Daérah khatulistiwa buana janten langkung garing di tungtung Carboniferous. Ku Pérmian, khatulistiwa di Pangéa garing, sareng indikasi usum halodo sareng usum ngijih jadi langkung lega. Arah angin ti batu pasir eolian Dataran luhur Colorado konsistén sareng ningkatkeun pangaruh sirkulasi usum dina waktos ayeuna. Dina Trias, iklim di daérah Daratan luhur Colorado janten rada baseuh, sareng sababaraha batu pasir eolian nunjukkeun peralihan utama dina arah angin dina waktos éta. Salaku tambahan, sédiméntasi di Australia, anu aya di gurat luhur anu luhur, ngalaksanakeun karakter anu langkung garing sareng langkung musiman. Dua kajafian ieu ngadukung hipotésis yén Pangean megamonsoon paling maksimal nalika Trias. Dina Jurassic awal, wewengkon Dataran luhur Colorado janten gersang deui, tapi iklim tétéla janten baseuh di wétaneun Laurasia sareng Gondwana. Tungtungna, pangatusan kajantenan di Gondwana sareng Laurasia, nunjukkeun kahancuran Pangean megamonsoon.[4]
Rujukan
[édit | édit sumber]- ↑ "Pangea | Definition, Map, History, & Facts". Encyclopedia Britannica. Diakses tanggal 2019-11-09.
- ↑ "Pangaea - Wiktionary". en.wiktionary.org. Diakses tanggal 2019-11-09.
- ↑ Quora. "What Lived On Pangaea?". Forbes. Diakses tanggal 2019-11-28.
- ↑ Parrish, Judith (1993-03-01). "Climate of the Supercontinent Pangea". Journal of Geology 101: 215–233. doi:10.1086/648217. https://www.researchgate.net/publication/230890352_Climate_of_the_Supercontinent_Pangea.