Jawa Kulon

Jawa Kulon ᮏᮝ ᮊᮥᮜᮧᮔ᮪ Jawa Barat
Propinsi
Ti kénca luhur ka katuhu: Kawah Putih, Pantai Pangandaran, Tetempoan ngeunaan Kabupatén Garut, cakrawala Kota Bandung, Gunung Ceremé, Cukang Taneuh jeung Gedung Saté
Bandéra Ségel
Motto:  ᮌᮨᮙᮂ ᮛᮤᮕᮂ ᮛᮨᮕᮨᮂ ᮛᮕᮤᮂ Gemah Ripah Repeh Rapih (Basa Sunda)
Lokasi Jawa Kulon di Indonésia
Koordinat: 6°45′S 107°30′E
Nagara	Indonésia
Ngadegkeun	Agustus 1945, 19 (19-08-1945)
Ngadegkeun ulang	Juli 1950, 14 (14-07-1950)
Ibukota	Kota Bandung
Pamaréntahan
• Badan	Pamaréntah Daérah Jawa Kulon
• Gubernur	H. Ridwan Kamil, S.T., M.U.D.
• Wakil Gubernur	H. Uu Ruzhanul Ulum, S.E.
Lega
• Total	37.173,97 km2 (1,435,295 sq mi)
Réngking lega	ke 21
Pangluhurna	3.078 m (10,098 ft)
Panghandapna	0 m (0 ft)
Pangeusi  (2015)
• Total	46.709.600
• Kira-kira  (2016)	47.379.389
• Réngking	Pertama
• Kapadetan	13/km2 (33/sq mi)
• Réngking kapadetan	Kedua
Démonim	West Javan (Basa Inggris) Warga Jabar (Basa Indonésia) Urang Jabar (Basa Sunda)
Démografi
• Grup étnis	Suku Sunda (79%) Suku Jawa (10%) Suku Cirebon (7%) Suku Betawi (4%)
• Ageman	Islam (97%) Kristen Protéstan (1.81%) Katolik (1%) Buddha (0.58%) Konghucu (0.22%) Hindu (0.05%) Sunda Wiwitan (0.02%)
• Basa	Basa Indonésia Basa Sunda Basa Cirebon Basa Betawi
Zona wanci	UTC+7 (IWST)
Kode pos	1xxxx, 4xxxx
Kode aréa	(62)2x, (62)2xx
Kode ISO 3166	ID-JB
Régistrasi tutumpakan	B, D, E, F, T, Z
PRK nominal	US$ 144,370,800,000
PRK per capita	US$ 3,136
Réngking PRK	ke 22
IPM	0.700 (Citakan:Fontcolor)
Réngking IPM	ke 11 (2016)
Kota panggedéna ku aréa	Kota Bekasi - 206.61 square kilometres (79.77 sq mi)
Kota panggedéna dumasar populasi	Kota Bandung - (2,575,478 - 2014)
Kabupatén panggedéna ku aréa	Kabupatén Sukabumi - 4,145.7 square kilometres (1,600.7 sq mi)
Kabupatén panggedéna dumasar populasi	Kabupatén Bogor - (5,331,149 - 2014)
Ramatloka	Ramatloka Pamaréntah Daérah Jawa Kulon

Jawa Kulon (basa Indonésia: Jawa Barat , disingget janten "Jabar"; aksara Sunda: ᮏᮝ ᮊᮥᮜᮧᮔ᮪) nyaéta salah sahiji propinsi di Indonésia. Ayana di palih kulon pulo Jawa sareng ibukota sarta puseur urban pangageungna nyaéta Bandung, nya kitu sanajan seueur padumuk dinu juru kalér propinsi matuh di wewengkon suburban komo nepi ka wewengkon urban anu aya di Jakarta, sanajan kota éta perenahna di luar propinsi administratip. Populasi propinsi ieu aya 46,3 juta (dina 2014) jeung ieu téh propinsi panggegekna di Indonésia.

Wewengkon puseur Bogor, hiji kota di Propinsi Pasundan, mibanda salah sahiji kagegekan populasi anu pangluhurna di sakuliah dunya, mungguh Bekasi jeung Depok pada-pada suburban paling loba katujuh jeung kasapuluh di dunya (Tangerang di Propinsi Banten meungkeut kasalapan); dina 2014 Bekasi mibanda 2.510.951 jeung Depok 1.869.681 jiwa. Sakabéh kota ieu téh suburban nu Jakarta.

Sajarah

Laratan arkéologis manusa nu pangkolotna aya di wewengkon nu digali di Anyer (basisir kulon Jawa) jeung bukti budaya metalurgi perunggu jeung beusi anu wayahna téh milénium kahiji masehi. Buktina Kabudayaan prasajarah Buni (lebah Bekasi ayeuna) mangrupa karajinan taneuh anu saterusna dikembangkeun deui ku bukti anu kapanggih ti Anyer nepi ka Cirebon. Saperti peti kadaharan jeung inuman, nu kapanggih lolobana salaku hadiah astana. Aya ogé bukti arkéologis di lokasi arkéologi Batujaya ari tanggalna ti abad kadua masehi. Tuluy, nurutkeun Tono Djuwantono, lulugu Badan Arkéologi Bandung, Candi Jiwa di Batujaya, Karawang, Pasundan ogé diwangun kira-kira waktu ieu.

Salah sahiji bukti pangheubeulna anu dipikanyaho nu kacatet sajarah di Indonésia nyaéta tatapakan karajaan Tarumanagara, di mana tujuh batu abad kaopat nu ditulis maké aksara Wengi (dipaké dina jaman Pallawa India) dina basa Sanskerta ngajéntrékeun raraja ti karajaan Tarumanagara. Catetan administrasi Tarumanegara lumangsung nepi ka abad genep, sajaman jeung serangan Sriwijaya, nu dinyatakeun di prasasti Kota Kapur (686 Masehi).

Karajaan Sunda salajengna jadi daya pangereh wewengkon ieu, sakumaha kacatet dina prasasti Kebon Kopi II (Maséhi 932).

Hiji ulama, Sunan Gunung Jati, ngancik di Cirebon, seja nyebarkeun dunya Islam di kota pagan. Mungguh, Kasultanan Demak di Jawa tengah tumuwuh jadi ancaman saharita pikeun karajaan Sunda. Pikeun ngalawan ancaman eta, Prabu Surawisesa Jayaperkosa nandatanganan hiji jangji (katelahna Pajangjian Luso Sunda) jeung Portugis dina 1512. Bayaranna, Portugis dibéré hiji ganti pikeun ngawangun bénténg jeung bangsal di tatar ieu, sarta bentuk pasatujuan dagang jeung karajaan. pajangjian internasional kahiji antara Sunda jeung Éropa ieu dipiéling ku tugu batu Padrao di gigireun Walungan Ciliwung dina 1522.

Sanajan pasini jeung Portugis geus dipiadeg, éta teu bisa dilakukeun. Palabuhan Sunda Kalapa ragrag ka satru Kasultanan Demak jeung Kasultanan Cirebon (urut nagara vassal Karajaan Sunda) dina 1524, sanggeus pasukan maranéhanana nu dipingpin Palatehan alias Fadillah Khan ngawasa kota. Dina 1524/1525, pasukan maranéhanana dipingpin Sunan Gunung Jati ogé nyita palabuhan Banten terus ngadegkeun Kasultanan Banten nu sasarengan jeung Kasultanan Demak. Perang antara karajaan Sunda kalawan kasultanan Demak jeung Cirebon hantem keur lima taun nepi ka pajangjian damai anu dirempugan dina 1531 antara Raja Surawisesa jeung Sunan Gunung Jati. Ti 1567 nepi ka 1579, diereh raja pamungkasna Raja Mulya, alias Prabu Surya Kencana, karajaan Sunda nyorang kamunduran, dasarna tina tekenan Kasultanan Banten. Sanggeus 1576, karajaan teu bisa ngajaga puseur dayeuhna di Pakuan Pajajaran (Bogor ayeuna) terus saeutik demi saeutik Kasultanan Banten ngarebut wewengkon urut Karajaan Sunda. Kasultanan Mataram ti Jawa tengah ogé nyita wewengkon Parahyangan, wareh tenggara karajaan.

Dina abad genep belas, pausahaan Walanda jeung British ngadegkeun kapal dagang maranéhanana di Pasundan sanggeus éléhna Kasultanan Banten. Nepi ka tilu ratus taun ka hareup, Propinsi Pasundan labuh dina administrasi Hindia Walanda. Pasundan resmi jadi propinsi Indonésia taun 1950, ngarujuk kana hiji pernyataan ti Staatsblad nomer 378. Di tangga 17 Oktober 2000, salaku bagian ti pulitik déséntralisasi nasional, Banten dipisahkeun ti Jawa Kulon tuluy dijieun jadi propinsi anyar.

Pamaréntahan

Saprak gumelarna Kabupatén Bandung Kulon taun 2008,[8] Propinsi Pasundan kabagi kana 9 kota jeung 17 kabupatén. Ieu 26 kota jeung kabupatén tuluy dibagi deui kana 620 kacamatan, nu ngawengku 1,576 kalurahan jeung 4,301 désa. Kabupatén ka-18 ieu dibentuk Oktober 2012 - Kabupatén Pangandaran. - ti satengah kidul Kabupatén Ciamis; tuluy dina 25 Oktober 2013 DPR nyoba mariksa draf hukum ngeunaan ngadegna 57 calon kabupatén (sarta 8 propinsi anyar), kaasup salajengna tilu kabupatén di Tatar Sunda - Garut Kidul, Sukabumi Kaler, jeung Bogor Kulon - tapi tina kabupatén anyar ieu tilunana teu dipintonkeun kapisah dina peta di handap, atawa dina tabél di handap.

Ngaran	Puseur Dayeuh	Lega (km2)	Populasi perkiraan 2005	Populasi Sénsus 2010	Populasi perkiraan 2014
Kota Bandung		167,27	2.288.570	2.394.873	2.575.478
Kota Banjar		113,49	162.383	175.157	188.365
Kota Bekasi		206,61	1.993.478	2.334.871	2.510.951
Kota Bogor		118,50	891.467	950.334	1.022.002
Kota Cimahi		39,27	546.879	541.177	581.989
Kota Cirebon		37,36	308.771	296.389	318.741
Kota Dépok		200,29	1.374.903	1.738.570	1.869.681
Kota Sukabumi		48,25	291.277	298.681	321.205
Kota Tasikmalaya		171,61	582.423	635.464	683.386
Kabupatén Bandung	Soréang	1.767,96	4.037.274	3.178.543	3.418.246
Kabupatén Bekasi	Cikarang Puseur	1.224,88	1.983.815	2.630.401	2.828.767
Kabupatén Bogor	Cibinong	2.710,62	3.829.053	4.771.932	5.131.798
Kabupatén Ciamis	Ciamis	2.424,71	1.511.942	1.532.504	1.648.075
Kabupatén Cianjur	Cianjur	3.840,16	2.079.770	2.171.281	2.335.024
Kabupatén Cirebon	Sumber	984,52	2.044.257	2.067.196	2.223.089
Kabupatén Garut	Garut	3.074,07	2.196.422	2.404.121	2.585.423
Kabupatén Indramayu	Indramayu	2.040,11	1.689.247	1.663.737	1.789.204
Kabupatén Karawang	Karawang	1.652,20	1.926.471	2.127.791	2.288.254
Kabupatén Kuningan	Kuningan	1.110,56	1.045.691	1.035.589	1.113.686
Kabupatén Majalengka	Majalengka	1.204,24	1.167.566	1.166.473	1.254.440
Kabupatén Pangandaran	Parigi	**	**	**	**
Kabupatén Purwakarta	Purwakarta	825,74	753.306	852.521	916.812
Kabupatén Subang	Subang	1.893,95	1.380.047	1.465.157	1.575.649
Kabupatén Sukabumi	Sukabumi	4.145,70	2.168.892	2.341.409	2.517.982
Kabupatén Sumedang	Sumedang	1.518,33	1.014.019	1.093.602	1.176.074
Kabupatén Tasikmalaya	Singaparna	2.552,19	1.619.052	1.675.675	1.802.043
Kabupatén Bandung Kulon	Ngamprah	1.305,77	*	1.510.284	1.624.179
Jumlah		35.377,76	38.886.975	43.053.732	46.300.543

Catetan

^* - populasi taun 2005 téh kaasup dina total pikeun Kabupatén Bandung, nu mana Kabupatén Bandung Kulon bihari jadi bagianana.

** - Inohong pikeun Kabupatén Ciamis kaasup Kabupatén Pangandaran anyar, nu dijieun dina 2012.

Jawa Kulon kungsi dipingpin ku sababaraha gubernur anu baris ditataan saperti di handap ieu:

Gubernur ka-	Ngaran Gubernur		Mimiti Mingpin	Ahir Kapamingpinan
1		KH. Mas Sutardjo	1945	1945
2		Mr. Datuk Djamin	1945	1946
3		Drs. Murdjani	1946	1946
4		R. Mas Sewara	1946	1952
5		Sanusi Hardjadinata	1952	1956
6		Ipik Gandamana	1956	1960
7		Mayjen Mashudi	1960	1970
8		Mayjen Solihin GP	1970	1975
9		Mayjen Aang Kunaefi	1975	1985
10		Mayjen Moh. Jogie SM	1985	1993
11		Mayjen Nuriana	1993	2003
12		Danny Setiawan	2003	2008
13		Ahmad Heryawan, Lc.	2008	Dugi ka kiwari

Géograpi

Jawa Kulon wawatesan jeung Jakarta sarta Propinsi Banten di kulon, jeung Jawa Tengah di wétan. Ka kalér Laut Jawa, ka kidul Sagara Indonésia. béda jeung propinsi lianna di Indonésia nu puseur dayeuhna aya di wewengkon basisir, ibukota propinsi, Bandung, aya di wewengkon pagunungan di puseur propinsi. Propinsi Banten baheulana bagéan Jawa Kulon, tapi dijadikeun propinsi kapisah taun 2000. Jawa Kulon, di beulah kulon téh pangpadetna katilu di Pulo Jawa, mangrupa imah nu ampir 1 tina 5 urang Indonésia.

Propinsi Jawa Kulon jeung Banten, salaku bagian ti Ali Seuneu Pasipik, boga leuwih loba gunung boh seuneuan boh henteu, ti batan propinsi lianna di Indonésia. Wewengkon pagunungan vulkanik nu lega di tatar Pasundan ieu tradisionalna katelah Parahyangan (ogé katelah Priangan) nu hartina "Pangancikan rahyang (dewa)". Hal ieu dianggap salaku tatar jantung urang Sunda. Titik pangluhurna di Pasundan nyaéta Gunung Ciremai (3,078 méter) nu ngawatesan kabupatén Kuningan jeung Majalengka. Pasundan mibanda lemah vulkanik anu subur. Tatanén, utamana budidaya sangu tuhur tradisional (katelah Huma), geus jadi jalan hirup masarakat Sunda tradisional.

Saprak jaman kolonial VOC jeung Hindia Walanda, Propinsi Pasundan geus dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip keur kopi, teh, kina, sarta loba pepelakan dagang séjén. Wewengkon pagunungan Pasundan ogé mangrupa produsen utama angeun jeung tutuwuhan kembangan hias. Situs tropis andika, udara tiis, jeung tetempoan éndah réa ampir sakuliah Jawa Kulon jeung Banten iwal dinu beulah kalér (basisir laut Jawa). Landscape propinsi ieu mangrupa gunung vulkanik, rupa bumi lungkawing, leuweung, gunung, walungan, lahan tatanén subur, sarta palabuhan laut alam. [11]

Ngocor ngaliwatan lelebak Bandung ka kalér nyaéta Walungan Citarum, anu pangpanjangna jeung pangpentingna di propinsi ieu. walungan sapanjang 300 km ieu mangrupa tempat 3 bendungan, nyaéta Cirata Dam, Saguling Dam, jeung Jatiluhur Dam. walungan ieu ema parna ku kokotor industri jeung rumah tangga nepi ka titik nu geus bisa dibilang 'walungan pangkotorna di dunya' ku batur.

Pasundan (sanggeus Banten misah) populasina 35.500.611 (perkiraan taun 2000) jeung legana 34736 Km².

Pasundan diwatesan ku Jakarta jeung propinsi Banten di beulah kulon, ku Jawa Tengah di beulah wétan. Di beulah kalér Laut Jawa. Di beulah kidul Samudra Hindia. Teu saperti umumna propinsi di Indonésia nu ibukotana di daérah basisir, ibukota Jawa Kulon Bandung ayana di daérah pagunungan sarta daérahna dilingkung ku gunung.

Basa resmi anu digunakeun nyaéta Basa Indonesia, basa séjénna anu loba dipaké nyaéta basa Sunda. Di sawatara wewengkon pakidulan anu deukeut ka wates Jawa Tengah, ngagunakeun basa Jawa. Di wewengkon Cirebon jeung sabudeureunana (Majalengka, Indramayu, Sumber), dipaké dua rupa basa nu nyoko ka basa Sunda jeung basa Jawa.

Gunung Aktif

No	Ngaran Gunung	Luhurna Gunung (m)
1	Karang	1 778
2	Kiara Brebes-Gagak	1 511
3	Gagak	1 917
4	Perbakti	1 699
5	Salak	2 211
6	Gedé	2 958
7	Patuha	2 434
8	Wayang	2 182
9	Windu	2 054
10	Tangkuban Parahu	2 084
11	Papandayan	2 665
12	Kawah Manuk	1 950
13	Kawah Kamojang	1 730
14	Guntur	2 249
15	Galunggung	2 168
16	Kawah Karah	1 125
17	Ceremai	3 078

Ékonomi

Munggaran, ékonomi balaréa Sunda di Pasundan ngandelkeun pisan kana budidaya béas. karajaan kuna nu ngadeg di Pasundan saperti Karajaan Tarumanagara jeung Sunda dipikawanoh ngandelkeun pajeg sangu jeung pangasilan tatanén. Daur hirup urang Sunda buhun téh muterna tara jauh tina daur pamotongan béas. féstival panén béas tradisional saperti Seren Taun téh mangrupa hal penting. Dewi béas kuna, Nyi Pohaci Sanghyang Asri, aya dina budaya Sunda. Sacara tradisional, masarakat Sunda osok maké budidaya pare tuhur (huma). Sanggeus wewengkon Mataram mekar nepi ka tatar Parahiangan mimiti abad ka-17 ngiringan kampanye Sultan Agung narajang Batavia Walanda (ayeuna Jakarta), sawah (budidaya pare baseuh) mimiti diadopsi di lelebak kalér Pasundan. Kabupatén saperti Indramayu, Cirebon, Subang, Karawang jeung Bekasi ayeuna ogé katelah wewengkon konci panghasil sangu. Wewengkon pagunungan Pasundan nyadiakeun angeun, kembang jeung loba ngahasilkeun horticultural pikeun Jakarta jeung Bandung. Pangingonan di Pasundan ngahasilkeun produk cisusu jeung daging.

Jaman kolonial

Salila Pausahaan Hindia Wetan Walanda (VOC) jeung jaman Hindia Walanda, Propinsi Pasundan labuh dina administrasi Walanda nu puseurna di Batavia. Pamaréntah kolonial Walanda ngawanohkeun pepelakan dagang saperti teh, kopi, jeung kina. Saprak abad ka-18, Pasundan (katelah "De Preanger") dipikawanoh minangka wewengkon pakebonan produktip, sarta jadi pagalo jeung padagangan jeung ekonomi dunya. Palayanan saperti transportasi jeung perbankan disadiakeun pikeun nu boga pakebonan Walanda nu jegud téa. Pasundan dipikawanoh minangka salah sahiji wewengkon anu maju pangheubeulna di Nusantara Indonésia. Dinu mimiti abad 20, pamaréntah kolonial Walanda ngembangkeun infrastructures pikeun tujuan ekonomi, utamana pikeun ngarojong pakebonan Walanda di wewengkon ieu. Jalan jeung rel karéta diwangun pikeun nyambungkeun wewengkon perkebunan leuweung jeung puseur urban saperti Bandung sarta palabuhan Batavia.

Sanggeus kamerdikaan

Sanggeus kamerdikaan Indonésia dina 1945, Pasundan jadi wewengkon pangrojong Jakarta, ibukota Indonésia. Jakarta angger jadi puseur bisnis jeung pulitik Indonésia. Sababaraha kabupatén jeung kota di Pasundan saperti Bogor, Bekasi jeung Depok dimekarkeun minangka ngarojong wewengkon Jakarta jeung ngabentuk wewengkon Jakarta Raya atawa Jabodetabek (Jakarta, Bogor, Depok, Tanggerang jeung Bekasi). Wewengkon kalér Pasundan geus jadi wewengkon industri utama. Wewengkon saperti Bekasi, Cikarang jeung Karawang diaplak ku pabrik jeung industri. Wewengkon dina jeung sakuriling Bandung ogé dikembangkeun jadi wewengkon industri.

Wisata

Rahayu ku kaendahan alami jeung budaya anu beunghar, pariwisata ogé mangrupa industri penting di Pasundan. Wewengkon Puncak jeung Bandung geus lila dipikawanoh salaku tujuan tungtung minggu populér pikeun urang Jakarta. Ayeuna Bandung gé geus dikembangkeun jadi tujuan balanja anu srimanganti jeung narecis, popular teu saukur antara urang Indonésia utamana Jakarta, tapi ogé tujuan balanja populér pikeun wargi Malaysia jeung Singapur. Kota basisir kuno Cirebon ogé populér salaku tujuan pariwisata budaya saprak kota éta mibanda sababaraha keraton sarta loba lokasi sajarah saperti Guha Sunyaragi. Tujuan pariwisata populér séjén di antarana Kebon Raya Bogor, Taman Safari Indonésia, Tangkuban Parahu crater, Cai panas Ciater, Kawah Bodas crater kiduleun Bandung, Basisir Pangandaran, sarta sagala rupa resorts gunung di Cianjur, Garut, Tasikmalaya, jeung Kuningan.

Démografi jeung basa

Jujutan jumlah populasi
Taun	Populasi	%±
1971	21.623.529	—
1980	27.453.525	27.0%
1990	35.384.352	28.9%
1995	39.206.787	10.8%
2000	35.729.537	−8.9%
2010	43.053.732	20.5%
2014	46.300.543	7.5%
2000 Census decline due to Banten split. Source: Statistics Indonesia 2010, Ministry of Health 2014 Estimate

Pasundan mangrupa lemah cai tulen urang Sunda anu ngabentuk grup étnis panglobana di Pasundan, dituturkeun ku urang Jawa anu pindah ka propinsi ieu sababaraha abad ka tukang. Saprak Jakarta jeung wewengkon sakurilingna, kaasup ogé Pasundan, ngajadi puseur bisnis jeung puseur pulitik Indonésia, propinsi ieu mincut rupa-rupa jalma ti sakuliah Indonésia. Matakna pribumi Indonésia nu séjén saperti étnis Minangkabau, Batak, Malayu, Madura, Bali, Ambon jeung loba urang Indonésia séjén anu pindah ka dieu jeung matuh di kota Jawa Kulon ogé bisa gampang kapanggih. wewengkon urban Pasundan ogé boga populasi signifikan urang Cina Indonésia.

Populasi Pasundan ieu nunda di 43.054.000 dina pertengahan 2010 antukna propinsi panggegekna Indonésia, imah nu 18% tina total nasional di 1,8% tina lelemah nasional. [12] Kumisan ti daérah husus Jakarta, mangrupa propinsi pangpadetna di nagara ieu kalawan rata-rata 1.236 urang per km² (data 2010). Laju pertumbuhan populasi kacatet dina sapuluh taun 2010 ieu 1.9%, [13]

Iwal basa Indonésia, basa nasional resmi nagara, basa lian nu loba dipaké di propinsi ieu nyaéta Basa Sunda. Dina sawatara wewengkon lebah wates kidul jeung Propinsi Jawa Tengah, basa Jawa ogé diucapkeun. Basa utama nu dipaké di Cirebon sarta wewengkon di deukeutna (Majalengka, Indramayu, Sumber) nyaéta basa Cirebon, dialek basa Jawa jeung pangaruh Sunda. [14] Basa Indonésia loba diucapkeun salaku basa kadua.

Budaya

Urang Sunda babagi Pulo Jawa jeung urang Jawa, sarta utamana ngancik di Pasundan. Sanajan urang Sunda hirup sapulo jeung urang Jawa, budaya maranéhanana téh béda, tuluy maranéhna ogé nganggap maranéhna aya di wewengkon budaya kapisah nu disebut Pasundan atawa Tatar Sunda. Lamun aya nu pindah ti Propinsi Pasundan ka Propinsi Jawa Tengah atawa Wetan hartina bisa disebut pindah ti Sunda ka dunya Jawa. Bandung, ibu kota Pasundan, dianggap salaku puseur budaya urang Sunda. Loba Kasenian pribumi Sunda anu dikembangkeun di kota ieu. Propinsi deukeutna Banten, nu ieu baheulana bagéan Pasundan saméméh jadi propinsi sorangan, sami ogé dianggap bagéan ti Pasundan.

Musik

Gamelan

Kasenian musik Sunda, mangrupa ekspresi tina émosi budaya Sunda, express lemesna jeung lungguh Sunda. orchestra Degung diwangun ku gamelan Sunda.

Iwal bentuk Sunda tina gamelan di Parahyangan, wewengkon Cirebon ngukut tradisi musik anu béda. Di antara sababaraha gamelan ensembles Cirebon dua nu pangmindengna kadéngé nyaéta gamelan pelog (a non-equidistant sistim tuning heptatonic) sarta gamelan Prawa (a semi-equidistant pentatonik sistim tuning). Gamelan pelog tradisionalna ditangtayungan pikeun Tayuban, Wayang Cepak, jeung ngadengekeun jeung musik ibing Keraton di Cirebon. Mungguhing gamelan Prawa ieu tradisional ditangtayungan pikeun Wayang Purwa.

Cirebon ogé ngukut ensembles gamelan husus di antarana: Sekaten, nu diputer di Keraton pikeun nyirian waktos penting dina Kalénder Islam. Denggung, ogé ensemble Keraton nu dipercaya boga sajumlah "kakuatan lembut". Sarta Renteng, hiji ensemble anu kapanggih boh Cirebon jeung Parahyangan anu dipikawanoh ku gaya maén tarik jeung energetic.

Kacapi suling

Tembang Sunda mangrupa genre musik vokal Sunda dipirig ku ensemble pati dua kacapi jeung suling. Tembang hartina lagu atawa sajak jeung Sunda mangrupa susunan géografis, sajarah, budaya nu nyirian bumi nu masarakat Sunda Indonésia. Musik jeung puisi tembang Sunda pakait raket jeung Parahyangan (hartina nu pangancikan rahyang), dataran luhur nu ngabagi bagian tengah jeung kidul Sunda. Kaendahan alam Parahiangan, hiji wewengkon tatanén subur dikurilingan ku gunung, lemesna jeung lungguh Sunda téh ngeunteung dina loba tembang Sunda. [15]

Kacapi suling téh tembang Sunda tanpa vokal.

Tarawangsa nyaéta seni populér pituin anu dilakonan dina ensemble nu diwangun ku tarawangsa (a biola kalawan pin ahir) jeung jéntréng (sajenis zither tujuh senar). éta dipirig ku ibing rusiah nu disebut jéntréng. Ibing mangrupa bagian tina ritual ngagungkeun Dewi Pare Sri. upacara ieu pakait jeung ritual sukur patali jeung panén béas. Tarawangsa ogé bisa dianggap pikeun ngajadikeun cageur atawa komo keur hiburan tulen.

Awi

Tilu tipe utama ensembles awi Sunda nyaéta angklung, calung, sarta arumba. Ciri pasti unggal ensemble mangrupa-rupa nurutkeun kana konteks, instrumén nu patali, jeung popularitas relatifna.

Angklung téh istilah generik pikeun sét katala, rattles awi shaken. Angklung diwangun ku pigura kana nu ngagantung sababaraha tebih béda awi kerung. Angklung nu diputer kawas handbells, jeung unggal alat diputer ka catetan béda. rattles Angklung nu dimaénkeun di pola interlocking, biasana jeung ngan hiji atawa dua instrumén dimaénkeun per jalma. ensemble Nu dipaké dina processions Sunda, sakapeung jeung trance atawa kaulinan akrobat. Dijalankeun dina ritual kahirupan-siklus I jeung féasts (hajat), angklung dipercaya pikeun ngajaga kasaimbangan jeung harmoni di kampung. Dina nitis anak paling modérn, angklung anu dipigawé di sakola salaku bantuan ka diajar ngeunaan musik.

Nu Angklung meunang perhatian leuwih internasional lamun Daeng Soetigna, ti Bandung, Jawa Kulon, dimekarkeun nu notations angklung teu ngan pikeun muterkeunana pelog tradisional atawa skala sléndro, tapi ogé skala diatonic dina 1938. Saprak harita, angklung mindeng diputer bareng jeung instrumen musik kulon séjén dina orchestra. Salah sahiji pintonan well-dipikawanoh munggaran angklung dina orchestra ieu salila Konférénsi Bandung dina 1955.

Kawas maranéhanana di angklung, instrumén nu ensemble calung anu tina awi, tapi unggal diwangun ku sababaraha tabung béda katala tetep onto sapotong awi; pamuter nu nahan alat dina leungeun kénca sarta panarajangan éta jeung béater diayakeun di katuhu-Na. calung pangluhurna-pitched mibanda jumlah gréatest tina tabung jeung aktivitas musik densest; ka sahandapeun-pitched, jeung dua tabung, boga saeutikna. Calung ieu ampir sok patali jeung humor éarthy, sarta dicoo ku lalaki.

Arumba nujul kana susunan xylophones awi diatonically katala, mindeng dicoo ku awewe. Hal ieu remen ngagabung ku instrumen modérn, kaasup set kendang, gitar listrik, bass, jeung kibor.

Wayang

Wayang golek mangrupa bentuk tradisional padalangan ti Sunda. Jiga wayang kulit kalangkang nu leuwih dipikawanoh (wayang kulit) nu kapanggih di sesa Jawa jeung Bali, wayang golék dijieun tina kai sarta tilu dimensi, lain dua dimensi. Maranéhna maké tangkal cau nu di mana dalangna nangtung, tukangeun hiji dalang dibarengan ku orchestra gamelanna nepi ka 20 musisi. gamelan ngagunakeun skala lima not sabalikna skala tujuh not dunya kulon. Musisina dipandu ku drummer, anu dina gilirannana ieu dipandu ku sinyal ti dalang béré pikeun ngarobah wanda atawa Pace nu diperlukeun. Wayang golék dipaké ku urang Sunda pikeun nyaritakeun sandiwara epik "mahabarata" sarta rupa-rupa tipe sandiwara moral séjén.

Ibing

Artikel utami: Ibing Sunda

Ibing Sunda nembongkeun pangaruh rupa-rupa golongan nu geus badagang sarta matuh di wewengkon ieu mangabad-abad, tapi angger uniquely has, jeung variasina ti anggun ka pola dinamis syncopated drumming, gancang flicks pigeulang, gerakan hip sensual, sarta taktak gancang sareng watak teu jeung anggahotana isolations. Meureun Jaipongan téh ibing tradisional nu pang populerna di antara urang Sunda. Hal ieu bisa dipigawé sorangan, dina grup, atawa duaan. Ibing Merak nyaéta ibing awewe diideuan ku oyagna merak sarta buluna dicampurkeun jeung gerakan klasik ibing Sunda. Ibing Merak ngalambangkeun kaéndahan alam.

Carita legénda

Aya carita jeung folktales ditulis ti carita Pantun Sunda[16] di antara folktale jeung carita dipikawanoh nyaéta:

• Mundinglaya Dikusumah, anu ngabejaan Mundinglaya ngadatangan Jabaning Langit pikeun manggihan Layang Salaka Domas. Ieu téh carita simbolis tina Surawisesa ngadatangan Malaka pikeun nyieun perjangjian karapihan jeung Portugis saméméh 1522.
• Lutung Kasarung, ngabejaan kahirupan hiji putri geulis, dina jaman karajaan Pasir Batang, hiji vassal karajaan Sunda. Manéhna nagenan kajahatan tetehna anu rék ngarebut hakna katuhu minangka ratu.[17]
• Ciung Wanara, ngabejaan gelut antara dua pangéran karajaan Sunda sarta sajarah walungan Cipamali (ayeuna walungan Brebes) salaku wates antara Sunda jeung Jawa.
• Sangkuriang, nu ngabejaan carita création Gunung Tangkuban Parahu jeung dano kuna Bandung. [18]

Sastra

Pustaka Sunda kuna, di antarana nyaéta:

• Bujangga Manik, nu ditulis di 29 daun lontar sarta diteundeun di Perpustakaan Bodleian di Oxford saprak 1627, nyebutkeun leuwih ti 450 ngaran tempat, wewengkon, walungan jeung gunung nu aya di Pulo Jawa, pulo Bali sarta pulo Sumatra[19]
• Carita Parahyangan, nétélakeun raraja Sunda sarta karajaan saacan jaman Islam. [19]
• Siksakandang Karesian, nyadiakeun pamaca jeung sagala rupa aturan agama jeung moralistic, resep jeung palajaran. [19]

Indéks Pangwangunan Manusa

Kota jeung kabupatén di Jawa Kulon boga peunteun Indéks Pangwangunan Manusa (Human Development Index, HDI) panengah jeung luhur.

		HDI (data 2014)	Kota Sabanding (Data UNDP 2014)
Pangwangunan manusa luhur
1	Kota Bandung	0.789	Citakan:Country data Bahama
2	Kota Bekasi	0.788	Kazakhstan
3	Kota Dépok	0.785	Citakan:Country data Barbados
4	Kota Cimahi	0.760	Turki
5	Kota Bogor	0.731	Citakan:Country data Ekuador
6	Kota Cirebon	0.729	Citakan:Country data Saint Lucia
7	Kota Sukabumi	0.711	World
8	Kabupatén Bekasi	0.705	Citakan:Country data Maldives
Pangwangunan manusa panengah
9	Kabupatén Bandung	0.690	Mesir
10	Kota Tasikmalaya	0.690	Mesir
-	Jawa Kulon	0.688
11	Kabupatén Sumedang	0.687	Turkménistan
-	Indonésia	0.684
12	Kota Banjar	0.683	Gabon
13	Kabupatén Ciamis	0.676	Paléstina
14	Kabupatén Bogor	0.673	Uzbekistan
15	Kabupatén Purwakarta	0.673	Uzbekistan
16	Kabupatén Karawang	0.670	Citakan:Country data Filipina
17	Kabupatén Kuningan	0.666	Citakan:Country data El Salvador
18	Kabupatén Subang	0.658	Kyrgyzstan
19	Kabupatén Cirebon	0.655	Kyrgyzstan
20	Kabupatén Pangandaran	0.652	Irak
21	Kabupatén Bandung Kulon	0.642	Citakan:Country data Mikronésia
22	Kabupatén Majalengka	0.640	Citakan:Country data Mikronésia
23	Kabupatén Sukabumi	0.640	Citakan:Country data Mikronésia
24	Kabupatén Indramayu	0.635	Guyana
25	Kabupatén Tasikmalaya	0.627	Citakan:Country data Guatemala
26	Kabupatén Garut	0.622	Tajikistan
27	Kabupatén Cianjur	0.620	Tajikistan

Lambang Daérah

Saméméh lambang propinsi anu kiwari dipaké, dina kaping 7 Séptémber 1928, propinsi Pasundan geus boga logo nu dijeun ku bangsa walanda. Lambangna saperti ieu di handap:

Lambang nu kiwari dipaké propinsi Pasundan bisa dibagi ku tilu bagéan nyaéta:

• Motto Juang
• Struktur Lambang
• Instrumén Lambang

Motto Juang

Motto juang atawa jargon di lambang propinsi Pasundan kasusun ku opat kecap nyaéta Gemah Ripah Répéh Rapih. Gemah Ripah Répéh Rapih sorangan nyaéta piwuruk Sunda baheula nu ngébréhkeun yén Pasundan nu beunghar sarta dicicingan ku masarakat nu rukun kalawan damai.

Struktur Lambang

Struktur lambang propinsi Pasundan disawang minangka wangun buleudna endog anu di tilik minangka taméng nu dipaké ku laskar atawa prajurit karajaan zaman baheula.

Instrumén Lambang

Instrumén dina lambang propinsi Pasundan kawengku ku tujuh instrumén nyaéta:

1. Kujang minangka pakarang urang Sunda ogé minangka alat béla diri.
2. Paré minangka bahan dahareun masarakat Pasundan ogé nyimbolkeun pangan jeung jumlah paré 17 nyimbolkeun kaping 17 ti kaping kamerdikaan Indonésia.
3. Kapas nyimbolkeun sandang sarta jumlahna dalapan nyimbolkeun bulan ka dalapan tina kaping kamerdikaan.
4. Gunung nyimbolkeun struktur wewengkon Pasundan lolobana pagunungan.
5. Walungan jeung Saluran Cai nyimbolkeun walungan, terusan jeung saluran cai nu loba di Pasundan.
6. Sawah jeung Pangebonan nyimbolkeun legana lahan pasawahan jeung pangebonan (di bagéan kidul jeung tengah) di Pasundan.
7. DAM minangka hiji prioritas nu keur dimekarkeun sarta dijadikeun perhatian husus di wewengkon Pasundan ngémut yén Pasundan minangka wewengkon agraris.

Atikan

Program wajib diajar genep taun jeung salapan taun, Gerakan Nasional Orang Tua Asuh (GNOTA) sarta sababaraha program pangrojong séjénna nyaéta bagéan ti usaha pamaréntah Jawa Kulon pikeun sagancangna ngaronjatkeun kualitas sumber daya manusa (SDM), nu dina ahirna bisa nyiptakeun SDM nu masagi sarta bisa nuturkeun jaman nu beuki modérn. Ayana SDM nu boga kualitas nyaéta salah sahiji faktor utama suksésna pangwangunan hiji wewengkon.

Sahenteuna aya 18 paguron luhur negeri nu perenahna di Jawa Kulon, nyaéta:

No	Ngaran Paguron Luhur	Wewengkon
1	Politéknik Negeri Bandung	Bandung
2	Institut Seni Budaya Indonésia	Bandung
3	IAIN syékh Nurjati	Cirebon
4	Sekolah Tinggi Kesejahteraan Sosial	Bandung
5	Politéknik Manufaktur Bandung	Bandung
6	Universitas Padjajaran	Bandung
7	Universitas Pendidikan Indonésia	Bandung
8	Departemen Ilmu Tanah dan Suberdaya Lahan IPB	Bogor
9	Institut Pertanian Bogor	Bogor
10	Universitas Siliwangi	Tasikmalaya
11	UIN Sunan Gunung Djati	Bandung
12	Institut Téknologi Bandung	Bandung
13	Universitas Indonésia	Dépok
14	Politéknik Negeri Jakarta	Dépok
15	Institut Pemerintahan Dalam Negeri	Sumedang
16	Sekolah Tinggi Pariwisata Bandung	Bandung
17	Sekolah Tinggi Tekstil	Bandung
18	Sekolah Tinggi Transportasi Darat	Bekasi

Dina taun akademik 2013/2014 jumlah mahasiswa di ITB nyaéta 14.506 jeung di UPI 17.967 urang. jumlah PTS di wewengkon kopertis wilayah IV Pasundan numutkeun wangun universitas aya 43, institut 6, sakola luhur 191, akademi 109 jeung politéknik 27.

Sumber daya alam

Dumasar kana data ti Girang Serat Nagara Indonésia, lega sawah di Propinsi Jawa Kulon, aya 9.488.623 km nu ngahasilkeun 9.418.882 ton paré taun 2006, nu diwangun ku 9.103.800 ton huma paré jeung 315.082 ton sawah keur pertanian paré. Panghasilan palawija (kadaharan salian béas), nepi 2.044.674 ton jeung produktivitasna 179,28 kuintal per ha. Tapi, lebar tutuwuhan widest nu pikeun komoditi jagong ngahontal 148.505 ha, Propinsi Pasundan ogé ngahasilkeun hortikultura anu diwangun ku 2.938.624 ton angeun, 3.193.744 ton bungbuahan, jeung 159.871 ton tutuwuhan ubar/ bio Farmakologi.

Leuwung di Pasundan ngeusi 764,387.59 ha atawa 20,62% tina ukuran total propinsi. Ieu kawengku leuweung produktif 362,980.40 ha (9.79%), leuweung nu ditangtayungan 228,727.11 ha (6.17%), sarta leuweung konservasi 172.680 ha (4.63%). leuweung bakau ngahontal 40,129.89 ha, sarta sumebar di 10 kabupatén di mana aya basisir. Sagedéngeun ti eta, aya ogé leuweung séjén ditangtayungan kira-kira 32,313.59 ha diatur ku Perum Perhutani Unit III Pasundan jeung Banten.

Bahan baku alami

• Emas
  • Gunung Pongkor (Bogor)
• Kapur
  • Padalarang (Bandung Kulon)
• Minyak bumi
  • Sababaraha lapangan minyak lepas basisir di Laut Jawa
• Panas bumi
  • Gunung Darajat (Garut)
  • Gunung Kamojang (Bandung)
  • Gunung Malabar (Bandung)
• Keusik laut
  • Basisir kidul

Daérah perkebunan

• Karét
  • Ciamis
  • Tasikmalaya
• Kalapa
  • Tasikmalaya
• Entéh
  • Cikalong Wétan (Bandung Kulon)
  • Ciwidey (Bandung)
  • Gunung Mas (Bogor)
  • Rancabali (Bandung)
  • Subang
  • Sukawarna (Bandung Kulon)

Sababaraha bendungan keur kaperluan pembangkit listrik

• Cirata, Bandung Kulon
• Jatigedé, Sumedang
• Jatiluhur, Purwakarta
• Saguling, Bandung Kulon

Pariwisata

Wisata alam

• Cipanas, Garut
• Cipanas Conggéang, Sumedang
• Cipanas Galunggung, Tasikmalaya
• Cukang Taneuh (Green Canyon), Ciamis
• Curug Cibeureum, Sukabumi
• Curug Cindulang, Bandung
• Curug Maribaya, Bandung Kulon
• Gunung Tangkubanparahu, Bandung Kulon
• Kawah Putih, Bandung
• Kebon Raya Cibodas, Cianjur
• Lémbang, Bandung Kulon
• Basisir Batukaras, Ciamis
• Basisir Blanakan, Indramayu
• Basisir Cipatujah, Tasikmalaya
• Basisir Palabuhanratu, Sukabumi
• Basisir Pangandaran, Ciamis
• Basisir Tanjung Baru, karawang
• Basisir Pondok Bali, Subang
• Basisir Rancabuaya, Garut
• Basisir Santolo, Garut
• Puncak, Bogor
• Selabintana, Sukabumi
• Situ Bagendit, Garut
• Situ Ciburuy, Bandung Kulon
• Situ Cileunca, Bandung
• Situ gedé, Tasikmalaya
• Situ Lido, Sukabumi
• Situ Paténgan, Bandung
• Taman Buah Mekarsari, Bogor
• Taman Bunga Nusantara, Cianjur
• Taman Safari Indonésia, Bogor
• Waduk Cirata, Bandung Kulon
• Waduk Darma, Kuningan
• Waduk Jatiluhur, Purwakarta
• Waduk Saguling, Bandung

Wisata budaya

• Candi Bojongménjé, Bandung
• Candi Cangkuang, Garut
• Istana Bogor, Bogor
• Istana Cipanas, Cianjur
• Kampung Kuta, Ciamis
• Kampung Naga, Tasikmalaya
• Karang Kamulyan, Ciamis
• Karaton Kacirebonan, Cirebon
• Karaton Kanoman, Cirebon
• Karaton Kasepuhan, Cirebon

Wisata modéren

• Pangandaran Waterpark, kabupatén Ciamis
• The Jungle Waterpark, kota Bogor
• Waterboom Lippo Cikarang, kabupatén Bekasi

Wisata rohani

• Makam Cut Nyak Dien, Sumedang
• Makam Sunan Gunung Jati, Cirebon
• Makam Séh Abdul Muhyi, Pamijahan, Tasikmalaya
• Situ Cangkuang, Garut
• Situ Panjalu, Ciamis

Tumbu kaluar

• Loka resmi Pamaréntah Jawa Barat Archived 2007-06-14 di Wayback Machine