Kabupatén Sukabumi

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
Kabupatén Sukabumi

ᮊᮧᮒ ᮘᮔ᮪ᮓᮥᮀ
Liané transkripsi
 • Basa Indonésiakabupatén Sukabumi
 • Basa Sundaᮞᮥᮊᮘᮥᮙᮤ
 • Basa InggrisSukabumi Regency
Basisir Karanghawu di Palabuan Ratu
Basisir Karanghawu di Palabuan Ratu
Ségel resmi Kabupatén Sukabumi
Ségel
Ngaran jujuluk: 
Basa Sunda: Kota Ratu Kidul
Lokasi di Jawa Kulon
Lokasi di Jawa Kulon
NagaraBandéra Indonésia Indonésia
RégionJawa
Propinsi Jawa Kulon
ibukotaPalabuhanratu
Netep1 Juni 1921
Dasar hukumStaatsblad 1914 no. 256
Pamaréntahan
 • BadanPamaréntah Daérah Kabupatén Sukabumi
 • BupatiMarwan Hamami
 • Wakil bupatiIyos Somantri
 • Sekretaris DaerahAde Suryaman
 • Ketua DPRDYudha Sukmagara
Lega
 • Total4.145 km2 (1,600 sq mi)
Luhurna
3.019 m (9,905 ft)
Pangeusi
 (2020)
 • Total2.571.890
 • Kapadetan620/km2 (1,600/sq mi)
Démografi
Zona wanciUTC+7 (Indonésia Bagéan Kulon)
Kode pos
43100-43300
Kode aréa+62266
Régistrasi tutumpakanF xxxx Q*/U**/V*
IPM 71,4 (2019)
Citakan:Fontcolor
Ramatlokawww.sukabumikab.go.id
Kabupatén Sukabumi
Harti Lambang
Logo Kabupaten Sukabumi
Lambang PariséyNgagambarkeun panglindungan pamaréntah daérah ka Pangeusi jeung sakabéh kabeungharan alam di wewengkon Kabupatén Sukabumi.
Warna HideungLanggeng tur abadi
Gambar Takikan Karét jeung Daun EntéhPoténsi komoditi kana hasik kebon
Gambar KujangPusaka Pajajaran anu baheula ngawasa di bumi Parahyangan, kaasup ogé Kabupatén Sukabumi
MottoGemah Ripah Loh Jinawi ngandung harti Subur makmur wibawa mukti.

Kabupatén Sukabumi nyaéta hiji Kabupatén di Propinsi Jawa Kulon, Indonésia. Ibukotana nyaéta Palabuhanratu. Kabupatén ieu kawates ku Kabupatén Bogor di kalér, Kabupatén Cianjur di wétan, Samudra Hindia di kidul, ogé Kabupatén Lebak di béh kulon. Kabupatén Sukabumi jadi kabupatén panglegana kadua di Pulo Jawa, sanggeus Kabupatén Banyuwangi di Jawa Wétan. Salah sahiji tempat wisata anu kawéntar di Kabupatén Sukabumi nyaéta Palabuhanratu, lian ti kaéndahan alamna ogé kawéntar ku carita dongéngna ngeunaan Nyi Roro Kidul.[3]

Kabupatén Sukabumi ngadeg kaping 1 Oktober 1945. Hal ieu dumasar kana kajadian nalika seuweu-siwi nonoman Sukabumi suksés ngarebut kakawasaan Jepang, sanggeus éléh ti Sekutu. Nonoman Sukabumi berhasil ngabébaskeun tahanan pulitik, ngawasa sababaraha puseur tempat, kawas PLN, kantor telepon, tambang emas, nepi ka gudang sanjata. Ku kituna, tiap kaping 1 Oktober ditetepkeun jadi hari jadi Kabupatén Sukabumi.[4] Hari lahir Kabupatén Sukabumi masih jadi sawala, lantaran nalika nyalusur dokumén sajarah di kaping 10 Séptémber taun 1870 aya dokumén surat anu eusina aya anu ngawanohkeun kecap "patih" atawa lamun ayeuna dihartikeun jadi Bupati Sukabumi, anu asli urang Sukabumi lain dipingpin ku bangsa deungeun (Walanda). Dumasar hasil sawala jeung ahli sajarah, di taun 2018 Bupati Sukabumi netepkeun dina Peraturan Daérah No. 14 taun 2018 ngeunaan hari jadi Kabupatén Sukabumi di 10 Séptember 1870.[5]

Visi jeung Misi[édit | édit sumber]

Wilayah Kabupatén Sukabumi

Visi pamaréntah Kabupatén Sukabumi nyaéta: "Ngalaksanakeun Kabupatén Sukabumi anu Religius jeung Mandiri"[6]

Misi pamaréntah Kabupatén Sukabumi nyaéta:[6]

  1. Ngaronjatkeun kamerdikaan ékonomi masarakat dumasar kana poténsi ékonomi lokal ngaliwatan séktor agribisnis, pariwisata jeung industri anu berwawasan lingkungan;
  2. Ngawujudkeun Sumber Daya Manusa anu kompetitif jeung religius
  3. Ngawujudkeun pamaréntahan anu bersih jeung profésional
  4. Ngaoptimalkeun palayanan masarakat hususna dina widang kaséhatan, pendidikan jeung prasarana daérah.

Sajarah[édit | édit sumber]

Sistem Pamaréntahan ti Kapatihan jadi Kabupatén[édit | édit sumber]
Daérah Cibitung, Kabupatén Sukabumi

Kabupatén Sukabumi nalika mangsa pamaréntahan Hindia-Walanda masih kénéh ngahiji jeung Kabupatén Cianjur, bagéan tina Karésidénan Priangan. Taun 1776 Bupati Cianjur kagenep, anu jenenganana Raden Noh Wiratanudatar VI ngawangun Kapatihan Tjikolé. anu miboga genep distrik nyaéta Tjimahi, Tjitjoeroeg, Goenoengparang, Tjieheolang, Djampangtengah, jeung Djampangkoelon. Puseur pamaréntahanana aya di Tjikolé (Kota Sukabumi).[7]

Dina tanggal 13 Januari 1815, Kapatihan Tjikolé diganti ngaranna jadi Kapatihan Soekaboemi. Ngaran Soekaboemi diajengkeun ku Dr. Andries de Wilde, hiji ahli bedah anu mibanda usaha kebon kopi jeung entéh di wewengkon Soekaboemi. Asal ngaran "Soekaboemi" nyaéta tina Basa Sansekerta. Kecap soeka, miboga harti "karesep, kabagjaan, kadeudeuh". Sedengkeun kecap bhoemi, miboga harti "marcapada, taneuh". Jadi "Soekaboemi" miboga harti "taneuh nu dipikaresep", atawa tempat nganjrek anu dipikaresep.[7]

Kabupatén Sukabumi ngadeg nalika ditetepkeun Besluit Gubernur Jenderal Dirk Fock no. 71 kaping 25 April 1921. Misah ti Kabupatén Cianjur ti 1 Juni 1921, jenengan Bupati Kabupatén Sukabumi anu mimitina R. A. A. Soerianatabrata. Di taun 1923, karésidénan Priangan dimekarkeun jadi tilu bagéan, nyaéta Priangan Kulon puseurna di Sukabumi, Priangan Tengah puseurna di Bandung, jeung Priangan Wétan puseurna di Tasikmalaya.[7]

Mangsa Dijajah ku Jepang[édit | édit sumber]
Lalaki Urang Cikolé, Sukabumi taun 1937

Di taun 1942, Indonésia keur dijajah Jepang. Pangaruhna, pamaréntah Jepang ngabagi Indonésia jadi tilu wilayah pamaréntahan militér jeung ngawangun pamaréntahan sipil nepi ka tingkatan désa. Udaganana sangkan bisa ngarojong jeung méré kaonjoyan pikeun pamaréntah Jepang. Di taun 1942, ditetepkeun UU No. 27 ngeunaan aturan Pamaréntah Daérah jeung UU No. 28 ngeunaan aturan Pamaréntah Shu jeung Tokubetsu Shi. Éta aturan ngalantarankeun Pamaréntah Jepang bisa ngabagi sakabéh Pulo Jawa jeung Madura (iwal ti Surakarta jeung Yogyakarta) jadi shu (karésidénan), syi (kotapraja), ken (kabupatén), son (kacamatan), jeung ku (désa). Éta daérah dipingpin ku pupuhu daérah asli urang Jepang.[8]

Nalika pamaréntahan Hindia-Walanda ngawasa kénéh Kabupatén Sukabumi, wilayah administratif Jawa Kulon dibagi jadi lima karésidénan nyaéta Banten, Batavia, Bogor, Cirebon, jeung Priangan. Kabupatén Sukabumi asup kana bagian Bogor, lantaran Kabupatén jeung Kota Sukabumi miboga kode kandaraan anu sarua nyaéta "F". Nanging sanggeus Hindia-Walanda éléh ku Jepang, wilayah administratif daérah ogé ngilu robah. Karésidénan Priangan robah jadi Syukocan, ngaran pupuhu daérahna disebut Syukocanco. Kabupatén disebut Ken, sedengkeun pupuhu daérahna disebut Kenco. Kenco mimiti Kabupatén Sukabumi jenenganana R. A. A. Soeriadanoeningrat, tuluy digantikeun ku R. Tirta Soeyatna.[7]

Mangsa Kamerdékaan[édit | édit sumber]

Ir. Soekarno jeung Moh. Hatta ngaproklamasikeun kamerdékaan Indonésia kaping 17 Agustus 1945. Éta warta nepi ka Sukabumi 1 Oktober 1945. Inohong Sukabumi, Basyuni jeung Dr. Abu Hanifah ngahiap anggota BKR jeung pajoang séjénna pikeun ngarebut kantor pamaréntahan ti Jepang. Tarékah pikeun ngarebut kakawasaan sangkan bébas ti pamaréntahan Jepang ditandaan ku dilélérna Mr. Sjamsudin salaku Walikota Sukabumi jeung Mr. Harun salaku Bupati Sukabumi. Pamaréntah Walanda karak ngakukeun yén Indonésia merdéka 27 Désémber 1949. Sistem pamaréntahan nagara Indonésia robah jadi Républik Indonesia Serikat. Tapi, di taun 1950 RIS bubar, anu ngalantarankeun nagara bagéan puseurna mung hiji ka wilayah Indonésia. Di taun 1950 ogé, dumasar UU No. 14 Taun 1950 netepkeun Kabupatén Sukabumi (jeung kabupatén séjénna) kaasup kana wilayah pamaréntahan daérah Propinsi Jawa Kulon.[9]

Pamaréntahan[édit | édit sumber]

Daftar Ngaran Pamingpin Kabupatén Sukabumi[10]
No. Ngaran Pamingpin Poto Période
1 R. A. A. Soerianatabrata - 1921-1930
2 R. A. A. Soeriadanoeningrat
1930-1942
3 R. Tirta Soeyatna - 1942-1945
4 Mr. Haroen - 1945-1947
5 A. A. Hilman Djajadiningrat
1947-1947
6 R. A. A. Soeriadanoeningrat
1947-1950
7 R. A. Widjajasoeria - 1950-1958
8 R. Hardjasoetisna - 1958-1959
9 R.A. Abdoerachman Soeriatanoewidjaja - 1958-1959
10 R. Koedi Soeriadihardja - 1959-1967
11 AKBP H. Anwari -
  • 1967-1973
  • 1973-1978
12 Drs. H. M. A. Zaenuddin - 1978-1983
13 Dr. H. Ragam Santika - 1983-1989
14 Ir. H. Muhammad - 1989-1994
15 Drs. H. U. Moch. Muchtar - 1994-1999
16 Drs. H. Maman Sulaeman - 2000-2005
17 Drs. H. Sukmawijaya, MM -
  • 2005-2010
  • 2010-2015
18 Achdiat Supratman (Penjabat) - 2015-2016
19 Drs. H.Marwan Hamami M.M.
  • 2016-2021
  • 2021-ayeuna

Pagawé Nagari Sipil (PNS)[édit | édit sumber]

Perséntaseu PNS di pamaréntah Kabupatén Sukabumi anu lalaki jeung awéwé nyaéta 55,93% jeung 44,07%. Pangatikan PNS Kabupatén Sukabumi taun 2022 lolobana lulusan sarjana/ pascasarjana nyaéta 74,10%, lulusan diploma lobana 12,04%, lulusan SMA/sadarajat 12,21%, jeung lulusan SMP ka handap lobana 1,66%. Lolobana PNS Kabupatén Sukabumi aya di golongan III anu jumlahna 5.297 urang atawa 50,99%. PNS golongan IV jadi anu panglobana kadua nyaéta 3.426 urang atawa 32,98%. PNS golongan II jumlahna 1.569 urang atawa 15,10%. PNS golongan I ngan ukur aya 115 urang atawa 1,11%.[11]

Satuan Kerja Perangkat Daérah (SKPD)[édit | édit sumber]

Di handap ieu daptar SKPD anu aya di pamaréntah Kabupatén Sukabumi:[12][13][14]

  1. Sékretariat Daérah Kabupatén Sukabumi
  2. Inspéktorat Daérah Kabupatén Sukabumi
  3. Satuan Polisi Pamong Praja (Satpol PP)
  4. Badan Kesatuan Bangsa jeung Pulitik
  5. Badan Penanggulangan Bencana Daérah
  6. Badan Perencanaan Pembangunan Daérah
  7. Badan Kepegawaian jeung Pengembangan Sumber Daya Manusia
  8. Bada Pendapatan Daérah
  9. Badan Pengelola Keuangan jeung Asét Daérah
  10. Dinas Pendidikan
  11. Dinas Perhubungan
  12. Dinas Ketahanan Pangan
  13. Dinas Kapendudukan dan Pencatatan Sipil
  14. Dinas Kaséhatan
  15. Dinas Sosial
  16. Dinas Penanaman Modal dan Perizinan Terpadu Hiji Panto
  17. Dinas Perdagangan, Koperasi, Usaha Leutik jeung Menengah
  18. Dinas Perumahan jeung Kawasan Permukiman
  19. Dinas Tanaga Kerja jeung Transmigrasi
  20. Dinas Pertanian
  21. Dinas Pekerjaan Umum
  22. Dinas Komunikasi, Informatika dan Persandian
  23. Dinas Lingkungan Hirup
  24. Dinas Pemberdayaan Masyarakat jeung Désa
  25. Dinas Pengendalian Penduduk jeung Keluarga Berencana
  26. Dinas Kelautan Dan Perikanan
  27. Dinas Peternakan
  28. Dinas Pertanahan dan Tata Ruang
  29. Dinas Kearsipan dan Perpustakaan
  30. Dinas Pemberdayaan Awéwé jeung Perlindungan Budak
  31. Dinas Pariwisata
  32. Dinas Pemadam Kahuruan
  33. Dinas Perindustrian jeung énérgi Sumber Daya Mineral
  34. Dinas Kabudayaan, Kapemudaan jeung olahraga

Daptar Badan Usaha Milik Daérah (BUMND) Pamaréntah Kabupatén Sukabumi[15][édit | édit sumber]

  1. Bank Perkreditan Rakyat (BPR) Kabupatén Sukabumi
  2. Pangusahaan Daérah Pesona Pariwisata (PDPP)
  3. Pangusahaan Daérah Anéka Tambang dan Energi (PDATE)
  4. Pangusahaan Daérah Air Minum (PDAM) Tirta Jaya Mandiri Kabupatén Sukabumi

Daptar Lembaga di Kabupatén Sukabumi[16][édit | édit sumber]

  1. Majelis Ulama Indonésia (MUI) Kabupatén Sukabumi
  2. Badan Amil Zakat Nasional (BAZNAS) Kabupatén Sukabumi
  3. Badan Narkotika Nasional (BNN) Kabupatén Sukabumi
  4. Unit Layanan Pengadaan (ULP)

Déwan Perwakilan Rahayat Daérah (DPRD)[édit | édit sumber]

Korsi anggota DPRD Kabupatén Sukabumi dikawasa ku Partéi Gerindra, disusul ku Partéi Keadilan Sejahtera (PKS) jeung Partéi Golkar. Di handap ieu jumlah korsi jeung persentasé korsi anggota déwan di Kabupatén Sukabumi.[11]

Ngaran Partéi Jumlah Korsi Perséntaseu
Gerindra 8 16,33%
PKS 7 14,29%
Golkar 7 14,29%
PDI-P 6 12,24%
PKB 6 12,24%
PAN 6 12,24%
PPP 4 8,16%
Démokrat 4 8,16%
Nasdem 2 2,04%

Geografis jeung Iklim[édit | édit sumber]

Kacamatan Cidolog, Kabupatén Sukabumi

Sacara astronomi Kabupatén Sukabumi posisina aya di 6º57´-7º25´ Lintang Kidul jeung 106º49´-107º Bujur Wétan. Lega wilayahna 4.145 km². Kabupatén Sukabumi miboga 47 kacamatan, 381 Désa, jeung 5 Kalurahan. Kacamatan panglegana nyaéta Kacamatan Ciemas, anu miboga lega 314,14 km².[17]

Curah hujan panggedéna di taun 2021 ngahontal di bulan Nopember nyaéta 878,5 mm, kalawan poé hujan salilana 19 poé. Sedengkeun curah hujan panghandapna ngahontal di bulan Agustus nyaéta 22 mm kalawan poé hujan 6 poé. Rata-rata curah hujan taun 2021 nyaéta 288,71 mm kalawan poé hujan salila 12 poé.[11]

Rata-rata sinar panon poé di Kabupatén Sukabumi taun 2020 anu pangluhurna kajadian di bulan Agustus nyaéta 85%. Sedengkeun sinar ponon poé paling handap kajadian di bulan Mei, nyaéta 36%.[11]

Musibah[édit | édit sumber]

Kaayaan géografis Kabupatén Sukabumi anu aya di wewengkon pagunungan ngabalukarkeun Kabupatén ieu remen katarajang bencana alam siga taneuh longsor, banjir, jeung sajabana. Sapanjang taun 2022, Badan Penanggulangan Bencana Daerah (BPBD) Kabupatén Sukabumi nyatet, aya kira-kira 926 bencana alam anu lumangsung di Kabupatén Sukabumi. Nurutkeun Pusdalops BPDB Kabupatén Sukabumi, bencana nu pang mindengna nyaeta taneuh urug (aya 495 balikan) jeung angin gedé (164 balikan).[18] Sésana nyaéta 90 balikan caah, kahuruan 73 balikan, lini 54 kali, jeung taneuh ngagésér 50 balikan. Akibat musibah ieu, ti bulan Januari nepi ka Désémber 2022, aya kurang leuwih 1.386 kapala kulawarga jeung 3.398 urang anu katarajang jeung ngalaman kasangsaraan.Tina data ieu, 802 kapala kulawarga jeung 2.456 di antarana ngungsi ka wewengkon séjén, sarta 56 urang anu tatu jeung 11 urang maot.[19]

karugian akibat bencana alam lumayan ageung, nepi ngabeakkeun sakitar 8.705.855.000 miliar rupiah.[20] Karugian ieu ngawengku 2.192 imah ruksak, 770 imah ampir ruksak (kaancam) sarta 398 fasilitas umum jeung fasilitas lianna ogé ruksak. Biasana bencana alam mindeng lumangsung di wewengkon deukeut walungan atawa gawir luhur nu euweuh pisan tatangkalan didinya.[19]

Biasana, taneuh urug lumangsung nalika usum hujan atawa nalika curah hujan di luhur wates normal. Daérah di Kabupatén Sukabumi anu mindeng kajadian bencana siga taneuh urug nyaéta Kacamatan Cisolok. Hal ieu ogé diperparah ku kurangna informasi anu didapat ku masarakat ngeunaan bencana. Conto kasus ieu, urug anu lumangsung di Désa Cimapag. Nurutkeun data BNPB, taneuh di Désa Cimapag ngandung bahan taneuh poros atawa material rombakan. Ieu lahan dina hiji mangpaatna, cocog pikeun sawah jeung kebon, ku kituna masarakat nu gawéna jadi patani ngawangun padumukan di sabudeureunana. Ngan di sisi lain, lahan ieu berpotensi pisan ngalaman urug. Lokasi anu lerengna miring kira-kira 30 darajat, numutkeun para ahli, leuwih cocog pikeun wewengkon konservasi tibatan pikeun budidaya atawa tatanén.[21]

Kacamatan[édit | édit sumber]

Kabupatén Sukabumi miboga 47 kacamatan, kalawan 381 désa jeung lima kalurahan. 120 désa kaasup désa perkotaan, sedengkeun 266 desa kaasup kategori désa padesaan. [11] Ieu di handap mangrupakeun daptar kacamatan anu aya di Kabupatén Sukabumi[22]:

Daptar Kacamatan di Kabupatén Sukabumi

Penduduk[édit | édit sumber]

Piramida Penduduk Kabupaten Sukabumi Taun 2021
Piramida Penduduk Kabupaten Sukabumi
Ramatloka: sukabumikab.bps.go.id
Kotak ieu: temposawalaédit

Komposisi umur penduduk di Kabupatén Sukabumi di taun 2021, didominasi ku penduduk anu yuswana anom. Rata-rata laju kamekaran penduduk diperiode taun 2020-2021 nyaéta 1,32%. Di taun 2021, jumlah penduduk Kabupatén Sukabumi 2.761.476 urang, kalayan jumlah penduduk lalaki 1.403.368 urang jeung jumlah penduduk awéwé 1.358.108 urang. Dumasar data, ti taun 2020 nepi ka taun 2021, jumlah penduduk lalaki leuwih loba dibandingkeun jeung jumlah penduduk awéwé. Miboga luas wilayah 4.145 km2, dicindekkeun yén rata-rata tingkat kepadatan penduduk saloba 666 jiwa per km2.[23]

Jumlah penduduk anu kaasup kana angkatan gawé taun 2021 aya 1.222.156 jalma, ningkat 6,57% dibandingkeun taun 2020. Anu dimaksud angkatan gawé nyaéta jalma anu umurna 15 taun ka handap, lolobana masih sakola, ngurus rumah tangga jeung sajabana. Calon pagawé Indonésia/pagawé awéwé ka luar nagari taun 2013-2021 nurun jadi 161 urang tina asalna leuwih ti 5.000 urang. [11]

Tingkat rata-rata kapadetan penduduk di Kabupatén Sukabumi taun 2021 nyaéta 666 jalma per km2. Sedengkeun di taun 2020, kapadetan penduduk nepi 657 jalma per km2. Sex rasio di Kabupatén Sukabumi aya di luhur 102 jeung 103, anu hartina unggal 100 urang penduduk awéwé aya 102 nepika 103 penduduk lalaki.[11]

Penduduk anu maké akseptor Kulawarga Berencana (KB) aya dua rupa nyaéta hormonal jeung non hormonal. Dicutat di taun 2021 aya 87.017 akseptor anu ngaleuwihan targét lobana 82.368 akséptor. Pakakas kontrasépsi KB anu loba dipaké nyaéta jenis pél jeung suntik, masing-masing 44,49% jeung 30,94%.[11]

Indeks Pangwangunan Manusa (IPM) Kabupatén Sukabumi taun 2016 nepika 2021 terus ningkat. IPM taun 2016 gedéna 65,13, sedengkeun taun 2021 IPM naék jadi 67,07. Penduduk miskib di Kabupatén Sukabumi ogé ngalaman panurunan tina 8,13% di taun 2016 jadi 7,07% di taun 2021.[11]

Ketenagakerjaan[édit | édit sumber]

Komposisi Angkatan Kerja di Kabupaten Sukabumi Taun 2021
Komposisi Angkatan Kerja di
Ramatloka: sukabumikab.bps.go.id

Tingkat Partisipasi Angkatan Kerja (TPAK) nyaéta babandingan antara jumlah angkatan kerja jeung jumlah penduduk usia kerja. Penduduk usia kerja nyaéta sakabéh penduduk anu umurna 15 taun ka luhur nalika didata. TPAK Kabupatén Sukabumi taun 2021 64,93%. Tingkat Pengangguran Terbuka (TPT) nurun, di taun 2020, 9,60% sedengkeun ditaun 2021 jadi 9,51%.[23]

Di taun 2021, jumlah penduduk anu kadata rék néangan pagaéwan di Dinas Tenaga Kerja dan Transmigrasi Kabupatén Sukabumi saloba 27.163 urang. Kasang tukang atikan anu néangan pagawéan anu ngagunakeun ijazah SMA saloba 76,52%, anu ngagunakeun ijazah SMP-SD 17,94%, anu ngagunakeun ijazah S-1 3,80%, sedengkeun anu ngagunakeun ijazah diploma 1,74%. Calon TKI/TKW anu geus diseléksi di Kabupatén Sukabumi periode 2013-2021 nurun. Di taun 2021 jumlahna 161 urang.[23]

Pendidikan jeung Data Sakola[édit | édit sumber]

Logo SMAN 1 Parungkuda, Sukabumi

Rasio murid-guru di Kabupat nembongkeun yén saurang guru rata-rata ngajar 25 murid di tingkat SD. Data lengkep ngeunaan rasio murid ieu bisa ditempo dina tabél di handap ieu:[11]

Rasio SMA Rasio SMK Rasio MA Rasio MTs Rasio SMP Rasio MI Rasio SD
23  20  11  11  19  17 25

Di taun 2021, jumlah sakola negeri jeung swasta dumasar jenis pendidikanana aya 2598 sakola, anu ngawengku 1.213 Sakola Dasar, 34 Madrasah Ibtidaiyah, 356 Sekolah Menengah Pertama, 306 Madrasah Tsanawiyah, 83 Sekolah Menengah Umum, 130 Madrasah Aliyah, jeung 163 Sekolah Menengah Kejuruan. Rasio murid jeung guru nunjukkeun yén di jenjang SD rata-rata guru ngajar 25 murid. Di tingkat  MI, SMP, MTs, SMA, MA, jeung SMK rata-rata ngajar 17, 19, 11, 23, 11, jeung 20 murid dina taun ajaran 2021/2022.[23]

Numutkeun data taun 2021, jumlah penduduk nu umurna lima taun ka luhur nu teu pernah sakola aya 5,07 persén, nu henteu sakola deui aya 71,77 persén, jeung 23,16 persén penduduk umur lima taun kaluhur keur sakola SD, SMP, SMA sadarajat. [11]

Data Sakola Dasar di Kabupatén Sukabumi Taun 2016[24]
Kacamatan Sakola Murid Guru
Negri Swasta Jumlah Negri Swasta Jumlah Negri Swasta Jumlah
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10)
Ciemas 35 ...   35 4 966   ...   4 966   175 ...   175
Ciracap 30 ...   30 5 186   ...   5 186   245 ...   245
Waluran 17 ...   17 2 343   ...   2 343   123 ...   123
Surade 45 1 46 6 492   266 6 758   352 19 371
Cibitung 19 ...   19 2 221   ...   2 221   135 ...   135
Jampang Kulon 32 1 33 4 119   203 4 322   272 11 283
Cimanggu 12 ...   12 2 362   ...   2 362   101 ...   101
Kali Bunder 25 ...   25 3 135   ...   3 135   156 ...   156
Tegal Buleud 25 ...   25 2 996   ...   2 996   157 ...   157
Cidolog 9 ...   9 1 117   ...   1 117   67 ...   67
Sagaranten 27 ...   27 3 647   ...   3 647   174 ...   174
Cidadap 12 ...   12 1 378   ...   1 378   80 ...   80
Curugkembar 17 ...   17 1 848   ...   1 848   92 ...   92
Pabuaran 23 ...   23 4 024   ...   4 024   168 ...   168
Lengkong 19 ...   19 3 031   ...   3 031   113 ...   113
Palabuhanratu 32 5 37 9 634   962 10 596   326 38 364
Simpenan 35 ...   35 5 186   ...   5 186   218 ...   218
Warung Kiara 29 1 30 5 447   49 5 496   185 3 188
Bantargadung 28 ...   28 4 177   ...   4 177   157 ...   157
Jampang Tengah 43 1 44 5 840   102 5 942   285 7 292
Purabaya 23 ...   23 3 580   ...   3 580   169 ...   169
Cikembar 39 2 41 7 949   307 8 256   354 16 370
Nyalindung 29 1 30 4 328   150 4 478   190 9 199
Geger Bitung 25 1 26 3 754   59 3 813   189 4 193
Sukaraja 25 2 27 7 205   419 7 624   277 23 300
Kebonpedes 13 1 14 2 370   224 2 594   117 11 128
Cireunghas 13 1 14 2 173   158 2 331   104 6 110
Sukalarang 13 2 15 4 635   285 4 920   150 17 167
Sukabumi 17 ...   17 3 393   ...   3 393   164 ...   164
Kadudampit 16 1 17 3 539   114 3 653   152 3 155
Cisaat 38 3 41 9 054   1 432   10 486   357 81 438
Gunungguruh 20 1 21 4 556   142 4 698   162 6 168
Cibadak 42 5 47 11 253   985 12 238   376 46 422
Cicantayan 20 ...   20 4 455   ...   4 455   172 ...   172
Caringin 19 1 20 3 619   99 3 718   150 6 156
Nagrak 36 1 37 8 327   420 8 747   262 18 280
Ciambar 17 ...   17 4 131   ...   4 131   123 ...   123
Cicurug 33 8 41 10 823   1 244   12 067   330 47 377
Cidahu 22 1 23 6 242   255 6 497   188 16 204
Parakansalak 15 ...   15 3 648   ...   3 648   126 ...   126
Parungkuda 22 1 23 6 181   471 6 652   180 22 202
Bojong Genteng 12 ...   12 3 015   ...   3 015   90 ...   90
Kalapanunggal 21 1 22 4 452   110 4 562   148 5 153
Cikidang 36 ...   36 7 258   ...   7 258   227 ...   227
Cisolok 41 2 43 6 827   154 6 981   259 8 267
Cikakak 22 ...   22 3 299   ...   3 299   133 ...   133
Kabandungan 23 ...   23 5 033   ...   5 033   152 ...   152
Total Sakola di Kabupatén Sukabumi 1 166   44 1 210   224 248   8 610   232 858   8 882   422 9 304  
Data SMP di Kabupatén Sukabumi[25]
Wilayah Kacamatan Negeri Swasta Wilayah Kacamatan Negeri Swasta
2019 2019 2019 2019
Ciemas 1411 117 Sukaraja 1998 800
Ciracap 1929 101 Kebonpedes 590 61
Waluran 454 - Cireunghas 492 920
Suradé 2301 - Sukalarang 1199 667
Cibitung 1046 - Sukabumi 292 759
Jampang Kulon 1563 363 Kadudampit 1158 1663
Cimanggu 732 - Cisaat 1407 2105
Kali Bunder 967 - Gunungguruh 1241 459
Tegal Buleud 935 32 Cibadak 2826 2660
Cidolog 280 202 Cicantayan 505 865
Sagaranten 1090 39 Caringin 339 827
Cidadap 506 - Nagrak 1504 1636
Curugkembar 673 - Ciambar 274 1333
Pabuaran 783 185 Cicurug 2601 1747
Léngkong 1047 126 Cidahu 1113 1300
Palabuhanratu 2168 1997 Parakansalak 346 1567
Simpenan 1381 281 Parung Kuda 979 1478
Warung Kiara 2025 349 Bojong Genténg 487 1232
Bantargadung 772 769 Kalapa Nunggal 711 941
Jampang Tengah 1795 182 Cikidang 1413 1190
Purabaya 971 243 Cisolok 1615 1725
Cikembar 2513 559 Cikakak 944 344
Nyalindung 1084 175 Kabandungan 850 545
Geger Bitung 1045 231 Total SMP di Kabupatén Sukabumi 54355 32775

Daptar SMA jeung SMK di Kabupaten Sukabumi:

NPSN Ngaran SMA/SMK Jenis Sakola Status Kacamatan
 69981846  SMK MIGAS CICURUG  SMK  Swasta   Cicurug
 70002292  SMA Negeri 1 Kalapanunggal  SMA  Negeri   Kalapa Nunggal
 60726697  SMAN 1 CIEMAS  SMA  Negeri   Ciemas
 69755456  SMKS PERSADA CIEMAS  SMK  Swasta   Ciemas
 69727427  SMKS TUNAS BANGSA CIEMAS  SMK  Swasta   Ciemas
 20202260  SMAN 1 CIRACAP  SMA  Negeri   Ciracap
 20271154  SMK BINA BAHARI  SMK  Swasta   Ciracap
 70025861  SMK EKA NUSA PUTRA  SMK  Swasta   Ciracap
 69919117  SMK TIRTA UMRAN TERPADU  SMK  Swasta   Ciracap
 69757439  SMKS AL-MUHAJIRIN  SMK  Swasta   Ciracap
 20268788  SMKS TIRTAYASA CIRACAP  SMK  Swasta   Ciracap
 20253979  SMAN 1 SURADE  SMA  Negeri   Surade
 20253014  SMKN 1 SURADE  SMK  Negeri   Surade
 69886243  SMK GUNA JAYA  SMK  Swasta   Surade
 20253652  SMKS BINA BANGSA 1 SUKABUMI  SMK  Swasta   Surade
 20253046  SMKS BINA BANGSA 2 SUKABUMI  SMK  Swasta   Surade
 20257690  SMKS PLUS NUSA PUTRA  SMK  Swasta   Surade
 20258252  SLB NEGERI SURADE  SLB  Negeri   Surade
 20202263  SMAN 1 JAMPANGKULON  SMA  Negeri   Jampang Kulon
 69915781  SMA PERMATA MANDIRI  SMA  Swasta   Jampang Kulon
 20247169  SMAS TERPADU DARUL AMAL  SMA  Swasta   Jampang Kulon
 69888446  SMK PERMATA MANDIRI  SMK  Swasta   Jampang Kulon
 69981316  SMK YAHALMA  SMK  Swasta   Jampang Kulon
 20254195  SMKS AL MADANI JAMPANGKULON  SMK  Swasta   Jampang Kulon
 20254148  SMKS KESEHATAN PUJA MEDIKA HUSADA  SMK  Swasta   Jampang Kulon
 20253845  SMAN 1 KALIBUNDER  SMA  Negeri   Kalibunder
 60726667  SMAS TERPADU AL-FIYYAH  SMA  Swasta   Tegalbuleud
 20246472  SMKN 1 TEGALBULEUD  SMK  Negeri   Tegalbuleud
 69975637  SMK BAKTI INSANI  SMK  Swasta   Tegalbuleud
 69952214  SMA IT AT-TAUFIQ  SMA  Swasta   Cidolog
 69754714  SMKS NURUL ICHSAN  SMK  Swasta   Cidolog
 20202259  SMAN 1 SAGARANTEN  SMA  Negeri   Sagaranten
 20253844  SMKN 1 SAGARANTEN  SMK  Negeri   Sagaranten
 69888422  SMK AKADEMIK BANI AGUNG  SMK  Swasta   Sagaranten
 69888654  SMK KESEHATAN SAGARANTEN  SMK  Swasta   Sagaranten
 20269160  SMKS AL MUHTAR PABUARAN  SMK  Swasta   Pabuaran
 60726517  SMKS HARAPAN NUSA BANGSA  SMK  Swasta   Pabuaran
 20202265  SMAN 1 LENGKONG  SMA  Negeri   Lengkong
 20258064  SMKS HARAPAN BANGSA  SMK  Swasta   Lengkong
 20202267  SMAN 1 PELABUHAN RATU  SMA  Negeri   Pelabuhan Ratu
 69981915  SMA TERPADU YASPIN  SMA  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20253661  SMANURUL HUDA  SMA  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20247157  SMAS AL FARDIYATUSSAADAH  SMA  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20247160  SMAS MUTIARA  SMA  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20253660  SMKN 1 PALABUHANRATU  SMK  Negeri   Pelabuhan Ratu
 69892760  SMK MUSLIM CENDIKIA  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20202269  SMKS AL FAJAR PELABUHANRATU SUKABUMI  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20202280  SMKS AL HASANAH SUKABUMI  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20268198  SMKS ASSUBANDIYAH PALABUHANRATU  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 69726062  SMKS DOA BANGSA  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 69752367  SMKS JAMIYATUL AULAD  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 69733919  SMKS KESEHATAN HARAPAN BANGSA PALABUHANRATU  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 69726060  SMKS KOMPUTER AL-BASHRY PALABUHANRATU  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20269318  SMKS MUTIARA TERPADU PALABUHAN RATU  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20202272  SMKS PGRI PALABUHANRATU SUKABUMI  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20258119  SMKS YASIPA TERPADU PALABUHAN RATU  SMK  Swasta   Pelabuhan Ratu
 20202315  SLB NEGERI MUTIARA BAHARI MANDIRI  SLB  Negeri   Pelabuhan Ratu
 20202251  SMAN 1 WARUNG KIARA  SMA  Negeri   Warung Kiara
 69945006  SMK BINA HUSADA MANDIRI  SMK  Swasta   Warung Kiara
 20271153  SMKS DWI WARNA  SMK  Swasta   Warung Kiara
 69786520  SMKS TERPADU INSAN CITA  SMK  Swasta   Warung Kiara
 20202264  SMAN 1 JAMPANGTENGAH  SMA  Negeri   Jampang Tengah
 20268787  SMK AL-MIZAB  SMK  Swasta   Jampang Tengah
 70005380  SMK MASTER TEKNOLOGI  SMK  Swasta   Jampang Tengah
 69957240  SMK TARUNA MANDIRI  SMK  Swasta   Jampang Tengah
 20202288  SMAN 1 CIKEMBAR  SMA  Negeri   Cikembar
 69958842  SMK PATRIOT MANDIRI  SMK  Swasta   Cikembar
 20252452  SMKS AL BAROKAH  SMK  Swasta   Cikembar
 20270898  SMKS MARDI YUANA  SMK  Swasta   Cikembar
 20252009  SMAN 1 NYALINDUNG  SMA  Negeri   Nyalindung
 69946251  SMK NURUL HUDA SUKABUMI  SMK  Swasta   Nyalindung
 69756185  SMKS PUTRA MANDALA I  SMK  Swasta   Nyalindung
 60724696  SMKS WIRA UTAMA  SMK  Swasta   Nyalindung
 20252841  SMKN 1 GEGERBITUNG  SMK  Negeri   Gegerbitung
 20253656  SMKS YASPIM  SMK  Swasta   Gegerbitung
 69830651  SLB PGRI GEGERBITUNG  SLB  Swasta   Gegerbitung
 20202250  SMAN 1 SUKARAJA  SMA  Negeri   Sukaraja
 20253658  SMKN PERTANIAN I SUKARAJA  SMK  Negeri   Sukaraja
 20254089  SMKS AR RAHMAH  SMK  Swasta   Sukaraja
 69726057  SMKS HASSINA  SMK  Swasta   Sukaraja
 20258155  SLB ABC PURNA BHAKTI PERTIWI  SLB  Swasta   Sukaraja
 20246334  SMAS AZ ZAINIYYAH  SMA  Swasta   Sukabumi
 60726515  SMKN 1 SUKABUMI  SMK  Negeri   Sukabumi
 69888479  SMK ISLAM NURUL IKHWAN  SMK  Swasta   Sukabumi
 20258059  SMKS AZZAINIYAH  SMK  Swasta   Sukabumi
 20270819  SMKS PGRI SELABINTANA  SMK  Swasta   Sukabumi
 20247150  SMAS AT-TIJAARAH  SMA  Swasta   Kadudampit
 20246335  SMAS PLUS YASPIDA  SMA  Swasta   Kadudampit
 69946750  SMK WAHDATUL UMMAT  SMK  Swasta   Kadudampit
 20258510  SMKS PERTANIAN KADUDAMPIT  SMK  Swasta   Kadudampit
 20257493  SMKS PLUS AL FARHAN  SMK  Swasta   Kadudampit
 20252607  SMKS TERPADU 1 YASPIDA SUKABUMI  SMK  Swasta   Kadudampit
 20202276  SMKS TERPADU 2 YASPIDA SUKABUMI  SMK  Swasta   Kadudampit
 20258142  SLB BAKTI PERTIWI  SLB  Swasta   Kadudampit
 70032798  SMA ISLAM PROGRESIF DAARUSSALAAM  SMA  Swasta   Cisaat
 69972822  SMA IT ADZKIA  SMA  Swasta   Cisaat
 20247144  SMAS AL MASTHURIYAH  SMA  Swasta   Cisaat
 20247172  SMAS YASTI CISAAT  SMA  Swasta   Cisaat
 69883649  SMK IT AL JUNAEDIYAH  SMK  Swasta   Cisaat
 20202281  SMKS AL MASTHURIYAH SUKABUMI  SMK  Swasta   Cisaat
 20247313  SMKS DAARUSSALAAM  SMK  Swasta   Cisaat
 20252022  SMKS MUHAMMADIYAH 3 CISAAT  SMK  Swasta   Cisaat
 20254196  SMKS PGRI CISAAT  SMK  Swasta   Cisaat
 20202274  SMKS TEKNIKA CISAAT SUKABUMI  SMK  Swasta   Cisaat
 20202277  SMKS YASTI CISAAT SUKABUMI  SMK  Swasta   Cisaat
 57580344  SLB PGRI CISAAT  SLB  Swasta   Cisaat
 20202317  SMAN 1 CIBADAK  SMA  Negeri   Cibadak
 69960972  SMA DOA BANGSA  SMA  Swasta   Cibadak
 20253662  SMAS BAITUL HIKMAH  SMA  Swasta   Cibadak
 20247147  SMAS PESANTREN UNGGUL AL BAYAN  SMA  Swasta   Cibadak
 20253982  SMAS PGRI CIBADAK  SMA  Swasta   Cibadak
 20247171  SMAS UNWANUL FALAH  SMA  Swasta   Cibadak
 20202278  SMKN 1 CIBADAK SUKABUMI  SMK  Negeri   Cibadak
 20202273  SMK TAMAN SISWA CIBADAK  SMK  Swasta   Cibadak
 20252621  SMKS KESEHATAN HARAPAN BUNDA  SMK  Swasta   Cibadak
 20202287  SMKS LODAYA SUKABUMI  SMK  Swasta   Cibadak
 20202279  SMKS MUHAMMADIYAH 2 CIBADAK  SMK  Swasta   Cibadak
 60726510  SMKS PEMBANGUNAN CIBADAK  SMK  Swasta   Cibadak
 69734082  SMKS YLA CIBADAK  SMK  Swasta   Cibadak
 20253129  SLB NEGERI HANDAYANI  SLB  Negeri   Cibadak
 20202266  SMAN 1 NAGRAK  SMA  Negeri   Nagrak
 20247162  SMAS PGRI CISAAT  SMA  Swasta   Nagrak
 69888463  SMK BINA MANDIRI 2  SMK  Swasta   Nagrak
 69892682  SMK NUSANTARA 89  SMK  Swasta   Nagrak
 69920252  SMK PLUS CENDIKIA  SMK  Swasta   Nagrak
 69728617  SMKS BUDHI MULIA  SMK  Swasta   Nagrak
 60724698  SMKS BUMI RIYADHUTHOLIBIN  SMK  Swasta   Nagrak
 20253315  SMKS YASHIKA  SMK  Swasta   Nagrak
 20202289  SMAN 1 CICURUG  SMA  Negeri   Cicurug
 20247167  SMA PLUS DARUL HIDAYAH, KABUPATEN SUKABUMI  SMA  Swasta   Cicurug
 20253663  SMAS AL BASHRIYAH  SMA  Swasta   Cicurug
 20247149  SMAS AMALIYAH  SMA  Swasta   Cicurug
 20247156  SMAS ISLAM TARBIYYATUL FALAH  SMA  Swasta   Cicurug
 20247158  SMAS IT MAHMUDIYYAH  SMA  Swasta   Cicurug
 20247159  SMAS KHARISMA 39  SMA  Swasta   Cicurug
 20247163  SMAS PGRI CICURUG  SMA  Swasta   Cicurug
 69915489  SMK AL-BASHRIYAH  SMK  Swasta   Cicurug
 69726566  SMK BHAKTI KENCANA CICURUG  SMK  Swasta   Cicurug
 69888758  SMK INFORMATIKA CBI  SMK  Swasta   Cicurug
 69939986  SMK ISLAM TAMAN FIRDAUS  SMK  Swasta   Cicurug
 69946747  SMK M BENDA  SMK  Swasta   Cicurug
 69772581  SMKS BHAKTI PERTIWI INDONESIA  SMK  Swasta   Cicurug
 20202286  SMKS EKA PRASETYA  SMK  Swasta   Cicurug
 20258120  SMKS ISLAM ANNAZHIRIYAH  SMK  Swasta   Cicurug
 20202270  SMKS PARIWISATA INDONESIA SUKABUMI  SMK  Swasta   Cicurug
 20253657  SMKS TAMAN GLOBAL CICURUG  SMK  Swasta   Cicurug
 20252994  SMKS TEKNIK CICURUG CENTER  SMK  Swasta   Cicurug
 60726666  SMKS UNGGUL KALPATARU  SMK  Swasta   Cicurug
 20258235  SLB AL-ROSYADIYAH  SLB  Swasta   Cicurug
 69963098  SMAN 1 Cidahu  SMA  Negeri   Cidahu
 69888787  SMA PGRI CIDAHU  SMA  Swasta   Cidahu
 69758275  SMKS AR-RAHMA  SMK  Swasta   Cidahu
 69786517  SMKS ISLAM NURUL HUDA  SMK  Swasta   Cidahu
 60726511  SMKS YPM CIDAHU  SMK  Swasta   Cidahu
 20275994  SLB ABC ANUGRAH  SLB  Swasta   Cidahu
 20251778  SMAN 1 PARAKANSALAK  SMA  Negeri   Parakansalak
 70000534  SMA PLUS INSAN ADZKIA  SMA  Swasta   Parakansalak
 20253030  SMAS AL KHOLILIYAH  SMA  Swasta   Parakansalak
 20258121  SMKS ISLAM PARAKANSALAK  SMK  Swasta   Parakansalak
 60726516  SMKS YAPAN  SMK  Swasta   Parakansalak
 20252604  SMKS YASIDIK  SMK  Swasta   Parakansalak
 20202254  SMAN 1 PARUNG KUDA  SMA  Negeri   Parungkuda
 69950289  SMA PLUS DAMAR BANGSA  SMA  Swasta   Parungkuda
 20247152  SMAS INSAN CENDEKIA AL KAUSAR  SMA  Swasta   Parungkuda
 20247155  SMAS ISLAM MIFTAUSSA`ADAH  SMA  Swasta   Parungkuda
 69904295  SMK INSAN KAMIL  SMK  Swasta   Parungkuda
 69733909  SMKS AL HIKMAH  SMK  Swasta   Parungkuda
 20202283  SMKS BINA BAKTI PERTIWI  SMK  Swasta   Parungkuda
 20202285  SMKS DWI DARMA  SMK  Swasta   Parungkuda
 20268425  SMKS ISLAM AL QUDSIYAH  SMK  Swasta   Parungkuda
 69755799  SMKS WIRA INFORMATIKA GLOBAL  SMK  Swasta   Parungkuda
 20247153  SMAS ISLAM AL BASHRY KALAPA NUNGGAL  SMA  Swasta   Kalapa Nunggal
 20269164  SMK AL-BASHRY  SMK  Swasta   Kalapa Nunggal
 20253654  SMKS NUURUL BAYAN KALAPANUNGGAL  SMK  Swasta   Kalapa Nunggal
 20252008  SMAN 1 CIKIDANG  SMA  Negeri   Cikidang
 69888435  SMA BAITURRAHMAN  SMA  Swasta   Cikidang
 70031477  SMA IT At-Takwin  SMA  Swasta   Cikidang
 60724689  SMA PGRI CIKIDANG  SMA  Swasta   Cikidang
 69888757  SMA PGRI CITRA CIKIDANG  SMA  Swasta   Cikidang
 69734151  SMKS AL-MUMTAZ  SMK  Swasta   Cikidang
 20202262  SMAN 1 CISOLOK  SMA  Negeri   Cisolok
 69864653  SMK AL-FADHIILAH  SMK  Swasta   Cisolok
 69983846  SMK BHAYANGKARA  SMK  Swasta   Cisolok
 69734380  SMKS AL-HAFIZ  SMK  Swasta   Cisolok
 60729090  SMKS AL-IKHLAS  SMK  Swasta   Cisolok
 20202282  SMKS BAHARI GUPPI YPAI  SMK  Swasta   Cisolok
 69753902  SMKS SAMUDRA  SMK  Swasta   Cisolok
 20253664  SMAN 1 KABANDUNGAN  SMA  Negeri   Kabandungan
 20247161  SMAS PESANTREN HUSNAYAIN  SMA  Swasta   Kabandungan
 60726514  SMKS AT-TIIJAAN  SMK  Swasta   Kabandungan
 60726513  SMKS PUTRA KABANDUNGAN  SMK  Swasta   Kabandungan
 20202261  SMAN 1 CISAAT  SMA  Negeri   Gunung Guruh
 69979656  SMA AL UMANAA BOARDING SCHOOL  SMA  Swasta   Gunung Guruh
 60726379  SMAS BINA PERSADA  SMA  Swasta   Gunung Guruh
 20253633  SMKN 1 GUNUNGGURUH  SMK  Negeri   Gunung Guruh
 69756184  SMK MAARIF NU AL-FATHONAH  SMK  Swasta   Gunung Guruh
 20267968  SMAN 1 CIKAKAK  SMA  Negeri   Cikakak
 69888788  SMK INSAN CITA  SMK  Swasta   Cikakak
 70031852  SMK SINERGI BINA BANGSA  SMK  Swasta   Cikakak
 69988520  SMK TERPADU NURUL QUR AN CIKAKAK  SMK  Swasta   Cikakak
 69893232  SMA PGRI BANTARGADUNG  SMA  Swasta   Bantar Gadung
 69919887  SMK TARUNA TUNAS BANGSA  SMK  Swasta   Bantar Gadung
 20247170  SMAS ULUL AL-BAAB  SMA  Swasta   Cicantayan
 20268314  SMK GANESA  SMK  Swasta   Cicantayan
 70004943  SMK ISLAM HEGARMANAH  SMK  Swasta   Cicantayan
 69752142  SMKS AL HUSAENIYAH  SMK  Swasta   Cicantayan
 69728615  SMKS AL-AUDI  SMK  Swasta   Cicantayan
 20202284  SMKS BINA MANDIRI SUKABUMI  SMK  Swasta   Cicantayan
 69734083  SMKS CIMAHI  SMK  Swasta   Cicantayan
 20270820  SMKS IT BANI YASIN  SMK  Swasta   Cicantayan
 69754715  SMKS KESEHATAN JUANG KENCANA  SMK  Swasta   Cicantayan
 69758946  SMKS PTN CICANTAYAN  SMK  Swasta   Cicantayan
 20202258  SMAN 1 SIMPENAN  SMA  Negeri   Simpenan
 20247146  SMAS AL-BAIRUNI  SMA  Swasta   Simpenan
 20269163  SMK GENTRA PASUNDAN  SMK  Swasta   Simpenan
 69981676  SMK ISLAM TERPADU YASIN  SMK  Swasta   Simpenan
 20252618  SMKS BINA ANAK BANGSA  SMK  Swasta   Simpenan
 69944494  SMK IT AL KASYAF  SMK  Swasta   Kebon Pedes
 20252413  SMKS MIHADUNAL ULA  SMK  Swasta   Kebon Pedes
 69962735  SMKS AL-FATAH Sukabumi  SMK  Swasta   Cidadap
 60724699  SMKS YBPI  SMK  Swasta   Cidadap
 69945052  SMK PLUS PARADIS CIDAHU  SMK  Swasta   Cibitung
 69987314  SMA PLUS TEKNOLOGI  SMA  Swasta   Curugkembar
 69734081  SMKS AL-MARFUIYAH  SMK  Swasta   Curugkembar
 69992903  SMA PLUS AL RAIHAN  SMA  Swasta   Purabaya
 20268817  SMK AL- IHYAUL IRSYAD  SMK  Swasta   Purabaya
 69888828  SMK NASIONAL AL-ULUM  SMK  Swasta   Purabaya
 69962720  SMKS Ibadurrohman  SMK  Swasta   Purabaya
 20252951  SMKS TERPADU AL ITTIHAD  SMK  Swasta   Purabaya
 69944078  SMAN 1 CIREUNGHAS  SMA  Negeri   Cireunghas
 69981895  SMA AL-MASYHAD  SMA  Swasta   Cireunghas
 20267932  SMKS AL KAUTSAR  SMK  Swasta   Cireunghas
 20253651  SMKS AL MUSTHOFA  SMK  Swasta   Cireunghas
 20258122  SMKS TERPADU SINAR ISLAM  SMK  Swasta   Cireunghas
 20202275  SMKS UMMUL QURO SUKABUMI  SMK  Swasta   Cireunghas
 20252855  SMAS ISLAM AS SYAFIIYAH  SMA  Swasta   Sukalarang
 20258445  SMKN 1 SUKALARANG  SMK  Negeri   Sukalarang
 69962157  SLB Sukalarang  SLB  Swasta   Sukalarang
 20246145  SMAS AL FURQON  SMA  Swasta   Caringin
 20271152  SMAS IT AT-TAISIRIYAH  SMA  Swasta   Caringin
 69920272  SMK WIGUNA  SMK  Swasta   Caringin
 20254077  SMKS SUDIRMAN  SMK  Swasta   Caringin
 69874019  SMA ISLAM TERPADU YALHAS  SMA  Swasta   Bojong Genteng
 69954585  SMA NURUL HUDA BOJONGGALING  SMA  Swasta   Bojong Genteng
 20247166  SMA PLUS AL MANSHURIYAH  SMA  Swasta   Bojong Genteng
 20247145  SMAS AL ATIQIYAH  SMA  Swasta   Bojong Genteng
 20258335  SMAS UNGGUL AR-RAHMAN  SMA  Swasta   Bojong Genteng
 20254202  SMKN 1 BOJONGGENTENG  SMK  Negeri   Bojong Genteng
 69983739  SMK BP AL-ATIQIYAH  SMK  Swasta   Bojong Genteng
 69756183  SMKS BINA TEKNOLOGI AL FATAH  SMK  Swasta   Bojong Genteng
 69786519  SMKS IT BINA INSANI  SMK  Swasta   Bojong Genteng
 20267933  SMKS PLUS MADANIAH  SMK  Swasta   Bojong Genteng
 20268197  SMKS AL MUBAROKATUSSAADILLAH  SMK  Swasta   Waluran
 20254146  SMKS PARADIS WALURAN  SMK  Swasta   Waluran
 69888716  SMA PGRI CIAMBAR  SMA  Swasta   Ciambar
 69888445  SMA PLUS KEMBANG KUNING  SMA  Swasta   Ciambar
 60726509  SMKS TECMA CIAMBAR  SMK  Swasta   Ciambar
 69760680  SLB PGRI CIAMBAR  SLB  Swasta   Ciambar
 69727426  SMKS JAYA TAMA BANGSA  SMK  Swasta   Ciemas
 20253655  SMKS MUTIARA HIKMAH  SMK  Swasta   Ciemas

Salian sakolah dasar jeung menengah, loba ogé paguron luhur di Kabupatén Sukabumi, di antarana:[26]

NSPN Singetan Ngaran Paguron
043306 PASIM STIE PASIM Sukabumi
043036 STKIPPGRI SUKABUMI STKIP PGRI SUKABUMI
043084 STIE PGRI SUKABUMI SEKOLAH TINGGI ILMU EKONOMI PGRI SUKABUMI
043305 PASIM STMIK PASIM SUKABUMI
213492 - STAI ALMASTHURIYAH SUKABUMI
213105 - STAI ALANDINA SUKABUMI
213107 - STAI ALBAROKAH SUKABUMI
043103 STISIP WM SUKABUMI STISIP WIDYAPURI MANDIRI
044246 - AKADEMI FARMASI PERSADA SUKABUMI
041120 - UNIVERSITAS LINGGABUANA PGRI SUKABUMI
212070 IAIS INSTITUT AGAMA ISLAM SUKABUMI
213115 STAIDA SUKABUMI STAI DAARUSSALAM SUKABUMI
213145 STAI SUKABUMI STAI SUKABUMI
044222 - AMIK BSI SUKABUMI
213124 - STAI PELABUHAN RATU SUKABUMI
041040 UMMI UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SUKABUMI
045020 POLIKAMI POLITEKNIK SUKABUMI
042011 IMWI INSTITUT MANAJEMEN WIYATA INDONESIA
043286 STIKESMI SEKOLAH TINGGI ILMU KESEHATAN SUKABUMI
045029 POLTEKES YAPKESBI POLITENIK KESEHATAN YAPKESBI SUKABUMI
043297 STMIK NUSA MANDIRI STMIK NUSA MANDIRI SUKABUMI
043082 STIE PENGUJI SEKOLAH TINGGI ILMU EKONOMI PENGUJI SUKABUMI
213184 STAIKHA CICURUG STAI KHARISMA CICURUG SUKABUMI
213157 STAIMAS STAI ALMASUDIYAH SUKABUMI
213133 STAI SYAMSUL ULUM STAI SYAMSUL ULUM GUNUNG PUYUH
024142 AKFAR CEFADA AKADEMI FARMASI CENDIKIA FARMA HUSADA

Fasilitas Kaséhatan[édit | édit sumber]

Fasilitas kaséhatan anu disadiakeun ku Pamaréntah Kabupatén Sukabumi di antarana aya Puskésmas Pembantu anu lobana 179 unit jeung puskésmas anu lobana 60 unit (data taun 2021). Éta fasilitas ampir aya diunggal kacamatan. Ieu hal nuduhkeun yén Pamaréntah Kabupatén Sukabumi miboga tarékah pikeun nyadiakeun fasilitas nu hadé keur masarakat, hususna diwidang kaséhatan.[23] Sacara kasaluruhan, aya salapan fasilitas kaséhatan nu siga imah sakit anu disadiakeun di Kabupatén Sukabumi, sakabéhna mangrupakeun imah sakit umum, anu 5 mangrupakeun rumah sakit swasta (Rumah Sakit Beta Medika, Kartika Cibadak, Primaya Sukabumi, Hermina Sukabumi, Bhakti Medicare), 3 unit rumah sakit nu pamaréntah kabupaten (Rumah Sakit Sekarwangi, Palabuhanratu, Sagaranten), jeung 1 unit rumah sakit nu pamaréntah provinsi (Rumah Sakit Jampang Kulon).[27]

Kacamatan Jumlah Rumah Sakit Jumlah Puskésmas Jumlah Puskésmas Pembantu Jumlah Puskésmas Nguriling Jumlah Mobil Ambulans Jumlah Posyandu
Ciemas - 2 5 3 - 124
Ciracap - 1 8 1 - 69
Waluran - 1 2 2 - 39
Suradé - 2 3 3 1 98
Cibitung - 1 2 1 1 42
Jampang Kulon 1 1 5 2 - 61
Cimanggu - 1 4 2 - 47
Kalibunder - 1 2 1 - 69
Tegalbuleud - 1 5 1 2 51
Cidolog - 1 - 2 - 42
Sagaranten - 1 2 2 1 68
Cidadap - 1 1 1 1 39
Curug Kembar - 1 - 1 1 40
Pabuaran - 1 2 2 - 41
Lengkong - 1 3 1 2 83
Pelabuhanratu 1 2 7 4 2 188
Simpenan - 1 3 3 - 115
Warungkiara - 1 4 1 2 103
Bantargadung - 1 - 2 - 77
Jampangtengah - 1 5 - 1 82
Purabaya - 1 - 1 2 41
Cikembar - 1 - 1 1 89
Nyalindung - 2 4 3 - 60
Gegerbitung - 1 3 2 1 52
Sukaraja 1 2 2 2 1 99
Kebonpedes - 1 - 1 - 44
Cireunghas - 1 3 1 1 47
Sukalarang - 1 - 2 - 52
Sukalarang - 1 - 2 - 52
Kadudampit - 1 6 1 1 63
Cisaat 1 2 1 2 1 121
Gunung Guruh - 2 4 2 1 60
Cibadak 2 2 3 2 - 140
Cicantayan - 1 3 1 1 65
Caringin - 1 1 1 1 65
Nagrak - 2 5 3 1 99
Ciambar - 1 - - - 48
Cicurug 1 2 2 3 1 132
Cidahu - 1 1 1 1 80
Parakansalak - 1 2 2 - 52
Parungkuda - 1 1 2 - 87
Bojonggenteng - 1 3 - - 39
Kalapanunggal - 1 2 1 2 74
Cikidang - 1 3 2 1 106
Cisolok - 1 8 1 2 87
Cikakak 1 4 1 - - 95
Kabandungan - 1 4 2 - 40

Daptar Rumah Sakit Umum Daérah (RSUD) di Kabupatén Sukabumi[28][édit | édit sumber]

  1. RSUD PalabuhanRatu
  2. RSUD Sekarwangi

Di handap ieu ngaran puskésmas, kode puskésmas, jenis puskésmas, jeung alamat puskésmas anu aya di Kabupatén Sukabumi:[29]

Nomer Ngaran Puskésmas Kode Puskésmas Jenis Puskésmas Alamat
1 BANGBAYANG 1030453 Non Rawat Inap Jl. Buniwangi No. 1 Bangbayang Kec. Tegalbuleud
2 BANTAR GADUNG 1030464 Non Rawat Inap Jalan Palabuhanratu KM 24 Kp. Pasapen RT 03 RW 06 Desa Bantargadung Kecamatan Bantargadung
3 BOJONG GENTENG 1030494 Non Rawat Inap Jl. Raya Berekah no 37, Kecamatan Bojonggenteng
4 BUNIWANGI 1030447 Non Rawat Inap Jl. Raya Cibungur No. 2 Desa Buniwangi Kec. Surade
5 CARINGIN 1030485 Non Rawat Inap Jalan Cikukulu - Caringin KM 3 No 280 Selaawi Kecamatan Caringin
6 CIAMBAR 1030488 Non Rawat Inap Jalan Cikatomas Desa Ciambar Kecamatan Ciambar
7 CIBADAK 1030482 Non Rawat Inap Jalan Segog KM 12 Desa Batununggal Kecamatan Cibadak
8 CIBITUNG 1030448 Non Rawat Inap Jl. Cikaso KM. 6 Cibitung Kec. Cibitung
9 CIBOLANGKIDUL 1030481 Non Rawat Inap Jalan Veteran KM 4 Kp. Pasir Badak RT 1 RW 8 Desa Cibolang Kecamatan Gunungguruh
10 CICANTAYAN 1030484 Non Rawat Inap Jl. KH. Damanhuri KM 2 Kp. Cijabon Desa Cimahi Kecamatan Cicantayan
11 CICURUG 1030489 Rawat Inap Jalan Raya Siliwangi No. 113 Kelurahan Cicurug Kecamatan Cicurug
12 CIDADAP 1030456 Non Rawat Inap Jl. Raya Cibuni KM. 1 Kp. Cibarengkok Desa Cidadap Kec. Cidadap
13 CIDAHU 1030491 Non Rawat Inap Jl. Raya Cidahu Km.7 Desa Cidahu Kec. Cidahu
14 CIDOLOG 1030454 Non Rawat Inap Kp. Selamanya RT 01 RW 01 Desa Cidolog Kecamatan Cidolog
15 CIEMAS 1030442 Non Rawat Inap Jalan Raya Ciemas RT 05 RW 01 Desa Ciemas Kecamatan Ciemas
16 CIJANGKAR 1030469 Non Rawat Inap Jl. Raya Sagaranten Km.12,5 Desa Cijangkar RT 002 RW 006 Kecamatan Nyalindung
17 CIKAKAK 1030498 Non Rawat Inap Jalan Raya Cisolok KM 7 Desa Cikakak Kecamatan Cikakak
18 CIKEMBAR 1030467 Non Rawat Inap Jl. Palabuhan II Km 18 Desa Cikembar Kecamatan Cikembar
19 CIKIDANG 1030496 Non Rawat Inap Jl. Raya Cikidang KM. 19 Desa Cikidang Kecamatan Cikidang
20 CIMANGGU 1030450 Non Rawat Inap Jl. Cimanggu Kp. Sirna Rasa RT 04 RW 02 Desa Karangmekar Kec. Cimanggu
21 CIPARI 1030490 Non Rawat Inap Jalan Raya Cipari KM 5 Kecamatan Cipari
22 CIRACAP 1030444 Non Rawat Inap Jalan Raya H. Anwari No. 76 RT 021 RW 005 Desa Ciracap Kecamatan Ciracap
23 CIREUNGHAS 1030474 Non Rawat Inap Jl. Raya Cireunghas Km.10 Kp. Gunung Goong Desa Cipurut Kecamatan Cireunghas
24 CISAAT 1030478 Non Rawat Inap Jalan Gelanggang Pemuda Cisaat Nomor 12 RT 4 RW 3 Desa Sukamanah Kecamatan Cisaat
25 CISOLOK 1030497 Rawat Inap Jl. Raya Cisolok KM 1 RT 1 RW 2 Desa Cisolok Kecamatan Cisolok
26 CITARIK 1030461 Non Rawat Inap Jalan Raya Palabuhanratu KM 6 Desa Citarik Kecamatan Palabuhanratu
27 CURUG KEMBAR 1030457 Non Rawat Inap Jl. Raya Cikadu KM. 5 RT 04 RW 1 Kp. Cimanggu Desa Curugkembar Kec. Curugkembar
28 GEGERBITUNG 1030470 Non Rawat Inap Jl. Pramuka No. 48 RT 04 RW 01 Desa Gegerbitung Kec. Gegerbitung
29 GIRIJAYA 1030487 Non Rawat Inap Jalan Cirendeu Karang Tengah Km 6 Desa Girijaya Kecamatan Nagrak
30 GUNUNGGURUH 1030480 Non Rawat Inap Jalan Palabuhan II KM 10 Kp. Kubangjaya RT 002 RW 009 Desa Sirnaresmi Kecamatan Gunungguruh
31 JAMPANG TENGAH 1030465 Rawat Inap Jl. Raya Bojonglopang RT 05 RW 02 Desa Jampangtengah Kecamatan Jampangtengah
32 JAMPANGKULON 1030449 Non Rawat Inap Jalan Raya Cikaso KM 7 No 113 Desa Bojonggenteng Kecamatan Jampangkulon
33 KABANDUNGAN 1030499 Non Rawat Inap Jl. Raya Tirta Atmaja Kp. Pajagan RT 24 RW 10 Desa Kabandungan Kecamatan Kabandungan
34 KADUDAMPIT 1030477 Non Rawat Inap Jalan Situgunung KM 6 Desa Gede Pangrango Kecamatan Kadudampit
35 KALAPANUNGGAL 1030495 Non Rawat Inap Jl. Raya Kelapanunggal Km.17,5 Kecamatan Kalapanunggal
36 KALIBUNDER 1030451 Rawat Inap Jl. Raya Kalibunder KM. 14 Jampangkulon Desa Kalibunder Kec. Kalibunder
37 KARAWANG 1030476 Non Rawat Inap Jl. Selabintana KM 5 Kecamatan Sukabumi
38 KEBON PEDES 1030473 Non Rawat Inap Jalan Bojonggaling Kp. Selajambu RT 04 RW 01 Desa Sasagaran Kecamatan Kebonpedes
39 LENGKONG 1030459 Rawat Inap Jl. Raya Lengkong No. 20 RT 02 RW 01 Kp. Lengkong Desa Lengkong Kec. Lengkong
40 LIMBANGAN 1030472 Non Rawat Inap Jalan Perum Pesona Limbangan RT 04 RW 10 Desa Limbangan Kecamatan Sukaraja
41 NAGRAK 1030486 Rawat Inap Jalan Raya Sinagar No. 56 Desa Nagrak Utara Kecamatan Nagrak
42 NYALINDUNG 1030468 Non Rawat Inap Jl. Raya Nyalindung Km 28, Kecamatan Nyalindung
43 PABUARAN 1030458 Rawat Inap Jl. Pabuaran No. 08 Kp. Puncak Tugu RT 01 RW 01 Desa Pabuaran Kec. Pabuaran
44 PALABUHANRATU 1030460 Non Rawat Inap Jl. Raya Cangehgar KM. 01 No. 1007 Kelurahan Pelabuhanratu Kec. Pelabuhanratu
45 PARAKAN SALAK 1030492 Non Rawat Inap Jl. Neglasari No.2, Kecamatan Parakan Salak
46 PARUNGKUDA 1030493 Non Rawat Inap JL SILIWANGI NO 21 DESA PARUNGKUDA KECAMATAN PARUNGKUDA
47 PURABAYA 1030466 Rawat Inap Jalan Raya Purabaya KM 39 Sukabumi Kp. Miramontana Desa Purabaya Kecamatan Purabaya
48 SAGARANTEN 1030455 Rawat Inap Jl. Raya Cigadog No. 02 Kecamatan Sagaranten
49 SEKARWANGI 1030483 Non Rawat Inap Jl. Raya Siliwangi RW 017 Kelurahan Cibadak, Kecamatan Cibadak
50 SELAJAMBE 1030479 Non Rawat Inap Jl. Selajambe No. 462 Desa Selajambe Kecamatan Cisaat
51 SIMPENAN 1030462 Non Rawat Inap Jl. Citamiang RT 02 RW 10 Desa Cidadap Kec. Simpenan
52 SUKALARANG 1030475 Non Rawat Inap Jalan Sukabumi Cianjur KM 11 Kecamatan Sukalarang
53 SUKARAJA 1030471 Non Rawat Inap Jl. Raya Sukaraja KM 5 No. 1 RT 01 RW 01 Desa Sukaraja Kecamatan Sukaraja
54 SURADE 1030446 Non Rawat Inap Jl. Raya Surade No. 53 Kecamatan Surade
55 TAMANJAYA 1030443 Non Rawat Inap Jl. Raya Tamanjaya RT 001 RW 001 Desa Tamanjaya Kecamatan Ciemas
56 TEGALBULEUD 1030452 Rawat Inap Jalan Siliwangi No 10 Desa Buniasih Kecamatan Tegalbuleud
57 WALURAN 1030445 Non Rawat Inap Jl. Raya Cimulek KM. 1 Kec. Waluran
58 WARUNGKIARA 1030463 Non Rawat Inap Jl. Pelabuhan Ratu Km 30, Kp. Cigombong RT 03 RW 07 Desa Warungkiara Kecamatan Warungkiara

Tatanén[édit | édit sumber]

Hasil tatanén Sukabumi: Cau

Hasil tatanén jenis bungbuahan anu palobana nyaéta jenis cau, Jumlah produksina nepi ka 1.707.806 ton, anu aya di Kacamatan Bantargadung, Cikakak, jeung Gegerbitung. Lian ti cau, komoditas anu panglobana nyaéta kalapa. Di taun 2021, hasil produksina nepi ka 85.195 ton. Kacamatan anu pangréana ngahasilkeun kalapa nyaéta Kacamatan Caringin. Aya ogé komoditas kawung, anu jumlah produksina nepi ka 5.795 ton. Kacamatan anu panglobana ngahasilkeun kawung aya di Kacamatan Jampang Tengah.[23]

Legana taneuh jang tatanén pepelakan anu dominan di Kabupatén Sukabumi nyaéta supa anu legana 49.832 hektar. Hasil produksi supa ieu nepi 3.852 ton. Sedengkeun lega lahan sayuran bayem jadi lahan tatanén paling leutik, ukur 55 hektar kalawan produksi 4.213 ton. Ditempo tina jenis sayuran, Kabupatén Sukabumi ngahasilkeun paling loba petsay atawa sécim nyaéta 273.734 ton. Disusul ku cabé, bonténg anu hasilna 259.248 ton jeung 240.194 ton. Daérah anu ngahasilkeun tatanén petsay paling loba aya di daérah Geger Bitung kalawan produksina 74.200 ton tur legana 493 hektar.[11]

Hasil Tambang jeung Energi[édit | édit sumber]

Jumlah langganan PDAM di Kabupatén Sukabumi ningkat ti taun 2016-2021, tina jumlah 36.348 langganan jadi 61.196 langganan. Kitu ogé jeung langganan listrik PLN, jumlahna ningkat. Taun 2019 aya 700.931 langganan PLN ngaronjat 4,08 persén ti jumlah taun 2018 anu jumlahna 673.480 langganan. PLN bisa ngajual 952.657.231 Kwh di taun 2020. [11]

Paimahan[édit | édit sumber]

Taun 2021, di Kabupatén Sukabumi masih kénéh aya 13,35% kulawarga anu imahna teu boga tempat ngising sorangan. Kulawarga éta maké fasilitas jamban balaréa, MCK umum, aya ogé nu teu maké fasilitas bebersih pisan. [11]

Transportasi[édit | édit sumber]

Panjang jalan anu geus diaspal di Kabupatén Sukabumi taun 2020 panjangna 962,152 km atawa 75,96%. Panjang jalan anu diaspal ieu turun jumlahna mun dibandingkeun jeung jalan aspal taun 2019 anu panjangna 1.126,706 km. Taun 2021, panjang jalan nu diaspal naék panjangna jadi 1.104,034 km atawa 87,16 persén tina total jalan. Jalan karikil 10,21%, jeung jalan nu séjénna 2,63%. [11]

Aya sababaraha hiji terminal anu aya di Kabupatén Sukabumi:[30]

  • Terminal Jubleg Sukabumi, lokasina di sasagaran, Kacamatan Kebonpedes, Kabupatén Sukabumi, Jawa Kulon.
  • Terminal Cikembang, aya di Cikembang Jalan Pelabuhan, Cimanggu, Kacamatan Cikembar, Kabupaten Sukabumi, Jawa Kulon
  • Terminal Cibadak di Cibadak,Sukabumi,Jawa Kulon
  • Terminal Sukaraja

Stasion Karéta Api[édit | édit sumber]

Karéta api nu ngaliwatan wilayah Kabupatén Sukabumi nyaéta:

Stasiun karéta api nu aya di Kabupatén Sukabumi, di antarana:[33]

Ekonomi[édit | édit sumber]

Séktor konstruksi nyumbang nilai leuwih kana perékonomian Kabupatén Sukabumi gedéna Rp8,644 triliun atawa 12,22 persén tina total perékonomian Kabupatén Sukabumi tur nempatan ranking kaopat. Taun 2020, séktor konstruksi nyumbang 11,74% tina total perékonomian. [11]

Séktor dadagangan nyumbang 16,89 persén kana total perékonomian Kabupatén Sukabumi (PDRB) di taun 2021. Dadagangan ti panjual gedé jeung écéran nyumbang 16,89 persén, sedengkeun séktor jasa ngoméan motor jeung mobil nyumbang 16,91 persén kana total PDRB Kabupatén Sukabumi. Di taun 2021, Kabupatén Sukabumi miboga 12 pasar, 4.574 kios, 403 minimarket, jeung 3 mal atawa plaza.[11]

Inflasi atawa naékna harga-haraga di bulan Januari-Desembér numutkeun kana parobahan Indeks Harga Konsumén (IHK) di taun 2020-2021 condong turun tina 1,84 persén jadi 1,71 persén. [11]

Jumlah kopérasi di Kabupatén Sukabumi taun 2021 aya 2.205 unit. Di handap ieu daptar jenis jeung jumlah koperasi nu aya di Kabupatén Sukabumi: [11]

Nomer Jenis Koperasi Jumlah Koperasi
1 Koperasi Unit Desa (KUD) 39 unit
2 Koperasi Pagawé Républik Indonésia (KPRI) 92 unit
3 Koperasi Karyawan (Kopkar) 176 unit
4 Koperasi Pondok Pasantrén (Kopontrén) 150 unit
5 Koperasi Nginjem jeung Pembiayaan Syariah 212 unit
6 Koperasi nu séjén (Koperasi sakola, serba usaha jsb) 1.536 unit

Pariwisata[édit | édit sumber]

Seni Réngkong di Kampung Adat Ciptagelar
Basisir Palabuhan Ratu, Sukabumi

Séktor pariwisata mangrupakeun hal anu bisa dionjoykeun ti Kabupatén Sukabumi. Ieu hal dilantarankeun posisi géografis Kabupatén Sukabumi anu stratégis, ti mimiti wisata alam anu ngawengku gunung, leuweung, basisir, jeung anu séjénna. Ngaliwatan séktor pariwisata, bisa ngahasilkeun hal anu poténsial pikeun nyaimbangkeun kaayaan ékonomi di Kabupatén Sukabumi. Totalna kurang leuwih aya 34 tempat wisata, 8 tempat wisata jieuanan manusa, aya ogé 8 tempat wisata minat husus. Dumasar data, jumlah wisatawan anu datang ka Kabupatén Sukabumi diunggal taunna minatna terus naék. Di taun 2014, peningkatanana nepi ka 6,93%. Sedengkeun bangsa deungeun anu datang ka Kabupatén Sukabumi di taun 2014 ogé naék nepi ka 51,26%.[34]

Data Wisatawan anu Datang Ka Kabupatén Sukabumi[34]
No Asal Wisatawan 2010 2011 2012 2014
1 Nusantara 2.342.735 2.551.807 2,418.51 2.845.079
Ngéndong 473.496 450.669 479,935 593.927
Teu Ngéndong 1.869.239 2.101.138 2,180,557 2.251.152
2 Bangsa Deungeun 55.795 46.975 47,985 72.581
Ngéndong 55.645 37.270 46,132 62.108
Teu Ngéndong 150 9.705 1,853 10.473
Jumlah 2.398.530 2.598.782 2.708.477 2.917.660

Géopark Ciletuh[édit | édit sumber]

Gambar curug di Geopark Ciletuh

Wilayah Géopark Ciletuh geus meunang pangakuan ti UNESCO Global Géopark ngaliwatan sidang eksekutif pamimpin UNESCO ka-204. Lega kawasan Géopark Ciletuh ngawengku dalapan désa di Kacamatan Ciemas jeung Ujung Genténg. Kaéndahan daerah ieu katenjo tina lobana curug, taman purba, pasir Panénjoan jeung sajabana anu jumlahna aya 64 poténsi wisata. Aya Curug Cimarinjung, Puncak Darma jeung tempat panangkaran tukik. Wisata Géopark Ciletuh kaasup kana wisata gunung, batu, jeung basisir. Pamekaran kawasan pariwisata di Geopark Ciletuh geus dirojong ku pamaréntah ngaliwatan asup kana Rencana Pangwangunan Jangka Menengah Nasional taun 2020-2024. [35][36][37]

Basisir Palabuhan Ratu, Sukabumi

Basisir Palabuhanratu[édit | édit sumber]

Basisir Palabuhanratu lokasina 60 km ti kidul Kota Sukabumi. Wates ieu basisir jeung Samudera Hindia, beulah kidul Jawa Kulon.[38] Di taun 2016, Palabuhanratu dilélér jadi Warisan Budaya Tak Benda katégori Tradisi jeung Éksprési Lisan.[39]

Basisir Cimaja[édit | édit sumber]

Basisir Cimaja kawéntar ku alus ombakna jang olahraga selancar atawa surfing. Basisir Cimaja aya di Désa Cimaja, Kacamatan Cikakak, Kabupatén Sukabumi, belah wétan Palabuhan Ratu. Poténsi ombak basisir Cimaja geus dimangpaatkeun jang pasanggiri selancar internasional tur jadi tempat latihan peselancar lokal jeung mancanagara. [40]

Basisir Ujung Genténg[édit | édit sumber]

Basisir Ujung Genténg

Basisir Ujung Genténg pernahna aya di Désa Gunung Batu, Kacamatan Ciracap, Kabupatén Sukabumi. Di basisir Ujung Genténg, bisa ngalakukeun kagiatan ngala lobster jeung ngabudidayakeun penyu sacara langsung. Basisir anu deukuet lokasina jeung Ujung Genténg aya Basisir Amanda Ratu, Basisir Ténda Biru, Basisir Ombak Tujuh, Basisir Pangumbahan, jeung Basisir Cipanarikan.[41]

Taman Nasional Gunung Halimun Salak[édit | édit sumber]

Logo Taman Nasonal Gunung Halimun-Salak

Taman Nasional Gunung Halimun Salak nyaéta lokasi konsérvasi alam di Propinsi Jawa Kulon, anu pernahna aya di tengah kawasan Gunung Halimun jeung Gunung Salak. Di taun 2003 Taman Nasional Gunung Halimun Salak ditetepkeun jadi taman nasional. Legana 113.357 Ha. Sajarah singget ngeunaan Taman Nasional Gunung Halimun Salak, lalampahanana dikawitan ti taun 1924 nalika Gunung Halimun ditetepkeun jadi hutan lindung. Harita legana leuweung di Gunung Halimun 39.941 Ha. Ti status "hutan lindung", éta status dirobah jadi Cagar Alam Gunung Halimun ditaun 1935. Di taun 1992, status cagar alam dirobah deui jadi Taman Nasional Gunung Halimun, anu legana 40.000 Ha. Sanajan statusna geus jadi "taman nasional", tapi anu ngajaga éta kawasan masih kénéh ngahiji jeung Taman Nasional Gunung Gedé Pangrango. Kawasan Gunung Gedé mah geus mandiri sistem kelolana ti taun 1997. Di taun 2003, pamaréntah netepkeun jeung nambahkeun Taman Nasional Gunung Halimun jeung kawasan Gunung Salak. Nepi ka ayeuna kawéntarna jadi Taman Nasional Gunung Halimun Salak, anu legana 113.357 Ha.[42]

Kawah Ratu di Taman Nasional Gunung Halimun-Salak

Taman Nasional Gunung Halimun Salak bisa jadi tempat pikeun panalungtikan jeung tempat wisata. Tempat wisata di ieu tempat loba pisan jenisna, contona aya curug, puncak gunung, kawah, nepi ka candi. Curug anu aya di ieu tempat di antarana aya Curug Citamanja, Cipumulan, Cihanjawar, Citangkolo, Cibelang, Curug Cidahu, Curug Cibeureum, jeung réa-réa deui. Gunung anu aya di Taman Nasional Gunung Halimun Salak di antarana aya Gunung Halimun (1.929 mdpl), Gunung Botol (1.720 mdpl), Gunung Salak (2.211 mdpl), Gunung Salak II (2.190 mdpl). Lian ti éta, aya ogé Kawah Ratu di Gunug Salak, anu pernahna di sisi léréng belah kidul Gunung Salak, anu sacara administratif posisina aya di wates Désa Cidahu, Kacamatan Cicurug, Kabupatén Sukabumi.[42]

Taman Nasional Gunung Gedé Pangrango[édit | édit sumber]

Taman Nasional Gunung Gedé Pangrango

Taman Nasional Gunung Gedé Pangrango atawa disingget jadi TNGGP mangrupakeun taman nasional anu diwangun tayn 1975 di kawasan Situ Gunung anu ditetepkeun jadi Taman Wisata. Di taun 1980, Menteri Pertanian ngajeungkeun TNGGPP jadi taman nasional. Di taun 1979, Taman Nasional Gunung Gedé Pangrango ditetepkeun statusna jadi cagar alam, anu legana 14.000 Ha. Di taun 1980, statusna dirobah deui statusna jadi Taman Nasional Gunung Gede, anu miboga lega 15.196 Ha. Taman Nasional Gunung Gede Pangrango ogé bisa digunakeun pikeun rékréasi, contona resort wisata Situ Gunung di Sukabumi, jeung resort Wisata Salabintana.[43]

Leuit di Kampung Adat Ciptagelar

Situ Gunung[édit | édit sumber]

Situ gunung nyaéta situ anu aya di lingkup Taman Wisata Situ Gunung anu asup kana wilayah Taman Nasional Gunung Gede Pangrango. Di dieu turis bisa nempo kaéndahan situ, kemping, ngaliwatan rawayan gantung pangpanjangna sa-Asia Tenggara, atawa leumpang nempo curug jeung walungan. Udarana masih seger sabab loba keneh tatangkalan, aya di taneuh anu luhurna kurang leuwih 850 metér. Fasilitasna ogé lengkep, aya musola, jamban, jeung tempat parkir. Karcis asup ka kawasan Situ Gunung hargana Rp16.000 di poé Senén nepika Kemis, jeung Rp18.500 mun asup poé Saptu jeung Minggu. Turis kudu mayar deui lamu hayang ngaliwatan rawayan kalawan mayar karcis Rp50.000 nepika Rp75.000 gumantung kana poé gawé atawa poé libur. Jambatan atawa rawayan gantung di Situ Gunung dijieun mangsa taun 2017 salila kurang ti 4 bulan. Salian situ, turis ogé bisa ulin ka Curug Sawér anu masih asup ka Taman Wisata Situ Gunung.[44][45]

Selabintana[édit | édit sumber]

Jalan di Hotél Selabintana taun 1925

Salian ti Situ Gunung, tempat wisata séjén di suku gunung Gede Pangrango di Sukabumi nyaéta Wisata Selabintana anu aya di Jalan Selabintana KM.7, Sudajaya Girang, Kacamatan Sukabumi, Kabupatén Sukabumi, belah kalér Kota Sukabumi. Harga karcis asup ka Selabintana numutkeun kana jenis kendaraan. Lamun motor karcisna Rp15.000, mobil sedeng Rp32.000, minibus Rp38.000, mikro beus Rp190.000, jeung beus gedé Rp290.000. Wisata Selabintana buka ti jam 7 isuk nepika jam 6 soré. [46] Di jero kawasan wisata Selabintana nyadiakeun kulah paranti ngojay, taman kaulinan, jeung hotél titinggal Walanda anu dijieun mangsa taun 1900-an. Daérah Selabitana kapanggih ku urang Walanda AAE Lenne (1853-1916) tuluy dijieun panginepan jang pajabat perkebunan basa harita.[47][48]

Kampung Adat Ciptagelar[édit | édit sumber]

Kampung Adat Ciptagelar, pernahna aya di Désa Sirnaresmi, Kecamatan Cisolok, Kabupatén Sukabumi, Jawa Kulon. Ieu kampung adat kawéntar ku tradisi tatanénna, ogé geus bisa ngamangpaatkeun téhnologi pikeun média literasi masarakatna.[49] Sajarah ngeunaan Kampung Adat Ciptagelar dikawitan ti taun 1368, pernahna di Cipatat Bogor. Tuluy, di taun 1983, ngalih ka Linggar Jati, pupuh masarakatna diganti ku Encu Sucipta. Di taun 2000, pupuhu jeung anggota masarakatna ngalih lokasi deui ka Ciptagelar. Ngaran Ciptagelar dicokot tina ngaran Sesepuhna nyaéta Encu Sucipta.[50]

Produksi Blok Gutta Percha Tjipetir Sukabumi

Wangunan Bersejarah[édit | édit sumber]

Pabrik Gutta Percha Tjipetir, Cikidang[édit | édit sumber]

Situs bersejarah titinggal jaman Walanda aya di Kampung Cipetir, Désa Cicarueh, Cikidang, Kabupatén Sukabumi, nyaéta mangrupa urut wangunan pabrik Gutta Percha Tjipetir. Pabrik ieu baheula ngolah karét anu dipelak di daérah ieu. Lamun ti pusat kota Sukabumi, pabrik ieu jarakna 50 Km. Di jero pabrik Gutta Percha Tjipetir ieu aya laboratorium, pakakas ngolah bahan karét, masjid, tempat timbangan, jeung mesin produksi.[51]

Pabrik Gutta Percha Tjipetir mangsa 1920-1930

Blok geutah gutta percha buatan Tjipetir ieu pernah jadi omongan balaréa bangsa Eropa taun 2012 sabab kapanggih di basisir di sababaraha nagara saperti Inggris, Spanyol, Perancis, Walanda, Jérman, Norwégia, Swédia jeung Denmark. Sabab blok ieu nepi ka Eropa sabab baheula pamaréntah Walanda pernah ngirim ka 16 juta blok produksi geutah Gutta Percha ka Inggris mangsa tungtung abad ka-19 dumasar kana jurnal anu judulna “A Victorian Ecological Disaster: Imperialism, the Telegraph, and Gutta Percha” jieunan John Tully ti University of Hawaii Press. Blok produksi geutah Gutta Percha sok dipaké jang bahan tambalan huntu, bal golf, jeung kabel di disimpen di handapeun cai/laut. [52]

Tangkal Gutta Percha ieu loba dipelak di daérah deukeut pabrik, di Cikidang, Kabupatén Sukabumi. Tangkal ieu loba dipelak ku pamaréntah Walanda mangsa taun 1885. Ayeuna wangunan pabrik ieu asup kana wilayah operasional PTPN VIII Sukamaju. Sésa lahan anu geus dipelakan tangkal Gutta Percha ayeuna aya 333 hektar.[53]

Puseur Pangbalanjaan[édit | édit sumber]

Pasar di Kabupatén Sukabumi Taun 2017/2018[54]
NO KACAMATAN WILAYAH (Km2) JUMLAH PADAGANG KAGIATAN
HARIAN MINGGUAN
PASAR TIPE A
1 Cicurug Pasar Cicurug 46.376 1.397 Harian
2 Palabuhanratu Pasar Palabuhanratu 102.879 1.029 Harian
3 Cibadak Pasar Cibadak 62.893 1.569 Harian
4 Cisaat Pasar Cisaat 21.454 901 Harian
5 Parungkuda Pasar Parungkuda 31.828 896 Harian
PASAR TIPE B
6 Suradé Pasar Suradé 133.931 248 Harian
7 Sukaraja Pasar Sukaraja 41.99 416 Harian
8 Jampangkulon Pasar Jampangkulon 154.881 179 Harian
9 Kebonpedes Pasar Jubleg 10.348 300 Harian
10 Sagaranten Pasar Sagaranten 122.046 163 Harian
11 Cikembar Pasar Cikembar 86.518 - Harian
PASAR SASATOAN
1 Suradé Pasar Suradé 133.931 - Harian
2 Curugkembar Pasar Curugkembar 54.078 - Harian
PASAR SWASTA
1 Gunungguruh Pasar Kertaraharja 22.851 - Harian
2 Sukaraja Pasar Sukaraja 46.376 - Harian
3 Warungkiara Pasar Warungkiara 92.979 - Harian
4 Cikembar Pasar Cikembar 86.518 - Harian

Kasenian[édit | édit sumber]

Ngagondang[édit | édit sumber]

Di kacamatan Waluran aya salasahiji kasenian anu ngirut tur dimumulé ku masarakatna, nyaéta tradisi ngagondang. Seni gondang mangrupakeun hiji tradisi anu mintonkeun prosés ngolah paré jadi béas anu ngagunakeun pakakas halu jeung lisung. Lisung nyaéta pakakas pikeun ngolah paré anu wangunna kawas parahu. Kawitna seni gondang miboga udagan pikeun upacara ngabagéakeun Nyi Pohaci Sanghyang Sri atawa Déwi Paré.[55] Kiwari, tradisi ngagondang lain saukur dipintonkeun nalika musim panén, tapi jadi modal pikeun ngirut anu datang ka Waluran, hususna anu datang ka Ciletuh Géopark.[56]

Jipéng[édit | édit sumber]

Jipéng mangrupakeun salasahiji seni tradisional ti Propinsi Jawa Kulon, anu miboga tilu unsur kasenian di jerona nyaéta tanjidor, ketuk tilu, jeung topéng. Taun 1923 mangrupakeun awal kasenian Jipéng diwanohkeun. Mimitina, Jipéng téh tina seni tanjidor anu sok dipintonkeun di Kasepuhan Ciptagelar. Ieu kasenian mangrupakeun bagéan tina kagiatan anu mindeng dilakukeun di huma jeung sawah. Lian ti éta ogé miboga fungsi pikeun hiburan keur masarakatna. Ritual tanji miboga udagan pikeun ngusir sato anu sok ngaganggu masarakat nalika ngalakukeun prosés kagiatan di huma jeung sawah. Lian ti kagiatan di huma jeung sawah, tanji ogé dipintonkeun dina acara adat anu dilaksanakeun ku Kasepuhan Ciptagelar. Salasahijina dipintonkeun dina kagiatan opatbelasan. Pintonanana mangrupa musik tanji, teu maké lagu jeung tari. Lantaran durasina panjang, jeung pintonanana kitu-kitu waé, ahirna para seniman di Kasepuhan Ciptagelar nambahkeun seni ketuk tilu jeung Sandiwara Sunda (topéng) dina pintonanana. Ti saprak digubah, seni tanjidor anu dikolaborasikeun jeung ketuk tilu sarta topéng téh dingaranan Jipéng.[57]

Bagéan kahiji nalika mintonkeun jipéng dikawitan ku musik tanji. Béda jeung seni tanji biasana anu mangrupakeun musik instruméntal, dina pintonan Jipéng mah musik tanji mangrupakeun iringan pikeun anu rék ngahaleuang. Sanggeus musik tanji, dituluykeun kana ketuk tilu, anu mangrupakeun pintonan musik jeung tari. Ieu bagéan mantak ngirut panongton pikeun ngilu jogéd jeung panari. Bagéan kadua nyaéta jaipongan anu dipintokeun jeung musik tanjidor. Ieu kolaborasi ngahasilkeun seni anyar anu disebut Tari Jipéng. Kiwari tari Jipéng jadi ciri has anyar di Kabupatén Sukabumi. Mindeng dipintonkeun dina pagelaran individu atawa kolosal. Bagéan katilu nyaéta dituluykeun kana bagéan Sandiwara Sunda atawa sok disebut topéng. Mantak ngirut anu nongton lantaran aya dialog jeung adegan anu mantak seuri. Adegan sandiwara di ieu bagéan dipirig ku musik kliningan.[57]

Sérén Taun[édit | édit sumber]

Sérén taun mangrupakeun upacara adat anu dilakukeun nalika panén paré di masarakat Sunda. Ieu acara dilaksanakeun unggal taun sacara rutin sarta dirayakeun ku sakabéh masarakat désa ti mimiti budak leutik nepikeun ka sepuh. Istilah sérén taun asalna tina kecap "sérén" jeun "taun". Dina basa Sunda, "sérén" miboga harti nyanggakeun. Sedengkeun kata "taun" mangrupakeun "tahun" dina basa Indonésia. Sérén taun mangrupakeun ucapan rasa sukur ka Gusti Allah tina hasil panén. Kiwari, mung sababaraha désa anu masih kénéh ngayakeun tradisi sérén taun, salasahijina nyaéta Kasepuhan Ciptagelar. Masarakat umum ogé bisa ninggali sacara langsung ieu tradisi. Sérén taun ogé mangrupakeun simbol ketahanan pangan pikeun masarakat Ciptagelar, ku kituna masarakat umum anu datang ka Ciptagelar nalika sérén taun bakal dibéré katuangan ku masarakat Kasepuhan Ciptagelar.[58]

Parebut Sééng[édit | édit sumber]

Tradisi parebut sééng nyaéta tradisi anu mimitina mekar di Kabupatén Bogor hungkul, nanging lantaran minat kana silat Cimandé anu réa ieu tradisi parebut sééng nepi ogé ka Kacamatan Cicurug Kabupatén Sukabumi. Ieu tradisi dipintonkeun nalika acara adat jatukrami. Tradisi parebut sééng dilaksanakeun saméméh acara akad. Tradisi parebut sééng dilakukeun ku dua lalaki sarta dipirig ku musik anu basajan (kendang penca) sarta ngagunakeun raksukan anu basajan ogé kawas pangsi, kamprét, dodot, jeung iket. Sééng miboga simbol hiji kahormatan hiji awéwé anu teu bisa disamanéakeun ku lalaki, ogé teu gampang dipimilik ku lalaki. Pangantén lalaki karak bisa ditarima ku awéwé lamun bisa ngarebut éta sééng ti pihak awéwé, kalawan ngadu silat.[59]

Gékbreng[édit | édit sumber]

Téater has Sukabumi nyaéta Gékbreng. Gékbreng mangrupakeun drama tari anu sifatna banyol, anu eusi caritana mangrupakeun carita kahirupan sapopoé. Istilah gékbreng mangrupakeun gabungan tina dua kecap nyaéta "gék" jeung "breng" anu miboga harti diuk babarengan. Kasenian gékbreng diciptakeun ku Abah Ba'i ditaun 1918. Ieu kasenian mangrupakeun bentuk éksprési ngeunaan teu adilna pangusaha di jaman harita. Abah Ba'i ngaragum sakabéh éta hal jadi hiji seni drama tari anu pinuh ku banyol tur dingarangan "gékbreng". Jadi, baheula mah gékbreng mangrupakeun sindiran-sindiran anu didugikeun ku cara banyol sangkan para pangusaha teu samanéa ku pangawasana.[60]

Gékbreng dipirig ku gamelan ngagunakeun laras saléndro. Gékreng biasana dipintonkeun di panggung terbuka, contona kawas pendopo jeung buruan imah. Panongtonna diuk nguliling ngawangun huruf "U". Dékorasina basajan. Raksukan anu dipikabutuh ku pamaén dibagi jadi dua bagéan, nyaéta raksukan pikeun panari keplok céndol jeung raksukan pikeun panari ketuk tilu. Panari keplok céndol ngagunakeun raksukan kabaya pondok, batik, jeung seléndang. Sedengkeun panari ketuk tilu ngagunakeun raksukan kabaya, batik, calana pangsi, jeung saléndang. Pamaén séjénna umumna ngagunakeun raksukan anu biasa digunakeun di kahirupan sapopoé kawas kaos jeung calana panjang.[60]

breng biasa dipintonkeun nalika siang atawa peuting. Nalika peuting biasana mikabutuh obor atawa oncor pikeun cahaya. k

Rujukan[édit | édit sumber]

  1. Kabupaten Sukabumi dalam Angka 2021. Badan Pusat Statistik. 2021.  Archived 2022-02-03 di Wayback Machine
  2. "Perpres No. 10 Tahun 2013". 2013-02-04. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2013-02-14. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2013-02-14 di Wayback Machine
  3. Ramdhan, Fajri. "Profil Kabupaten Sukabumi: Sejarah, Letak, Geografis, dan Peta". tirto.id (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  4. Ariefana, Pebriansyah. "Sekilas Sejarah Kabupaten Sukabumi, Kabupaten Terluas Kedua di Pulau Jawa". suara.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  5. Radar. "HUT Kabupaten Sukabumi ke 149, Meluruskan Sejarah Hari Jadi Kabupaten Sukabumi | Radar Sukabumi" (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12. [tumbu nonaktif]
  6. a b Sukabumi, Bagian Hukum Kab. "Visi Misi | JDIH (Jaringan Dokumentasi dan Informasi Hukum) Kabupaten Sukabumi". JDIH.SUKABUMIKAB.GO.ID. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  7. a b c d Faisal. "Napak Tilas Berdirinya Kabupaten Sukabumi". Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  8. Ningsih, Widya Lestari. "Mengapa Jepang Membentuk Pemerintahan Sipil di Indonesia? Halaman all". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  9. Diskominfo Kab. Sukabumi. "Portal Resmi Kabupaten Sukabumi: Sejarah Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  10. Alamsyah, Syahdan. "Daftar Bupati Sukabumi dari Masa Ke Masa". detikjabar (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  11. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s BPS Kabupatén Sukabumi (2022). Statistik Daerah Kabupaten Sukabumi Tahun 2022. Sukabumi: BPS Kabupatén Sukabumi. 
  12. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  13. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  14. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  15. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  16. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  17. Diskominfo Kab. Sukabumi. "Portal Resmi Kabupaten Sukabumi: Geografi Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-11.  Archived 2023-02-11 di Wayback Machine
  18. Hadi, Dharmawan (12 Januari 2023). "Kabupaten Sukabumi Diterjang 926 Bencana Selama 2022, Kerugian Rp8,7 Miliar". iNews.ID (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  19. a b Sanubari, Ibnu (13 januari 2023). "926 Bencana Terjadi di Kabupaten Sukabumi Selama 2022, Longsor Mendominasi". Sukabumi Update (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  20. Hadi, Dharmawan (12 Januari 2023). "926 Bencana Terjadi di Sukabumi Sepanjang 2022, Terbanyak Longsor : Okezone News". https://news.okezone.com/ (dalam id-ID). Okezone. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  21. Nuary, M. Guruh. "BNPB: 33 Kecamatan di Sukabumi Rawan Longsor di Januari Ini". detiknews (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  22. Kantor Kecamatan Bojonggenténg. 2015. Salinan arsip data pembagian kecamatan
  23. a b c d e f Assaniah,, Siti Khoerunnisa Alislami. "STATISTIK DAERAH KABUPATEN SUKABUMI TAHUN 2022". sukabumikab.bps.go.id. Badan Pusat Statistik Kabupaten Sukabumi. Diakses tanggal 2023/02/18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  24. Badan Pusat Statistik Kabupaten Sukabumi. "Jumlah Sekolah, Guru, dan Murid Sekolah Dasar (SD) di Bawah Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Menurut Kecamatan di Kabupaten Sukabumi, 2017/2018". sukabumikab.bps.go.id. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  25. Badan Pusat Statistik Kabupaten Sukabumi. "BaJumlah Sekolah Menengah Pertama (SMP) Menurut Kecamatan Tahun 2019/2020 2020". sukabumikab.bps.go.id. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  26. "PDDikti - Pangkalan Data Pendidikan Tinggi". pddikti.kemdikbud.go.id. Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  27. "RS Online". sirs.kemkes.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-25 di Wayback Machine
  28. "Portal Resmi Pemda Kabupaten Sukabumi". sukabumikab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  29. https://www.kemkes.go.id/downloads/resources/download/Data-Dasar-Puskesmas/2020/12.BUKU%20DATA%20DASAR%20PROVINSI%20JAWA%20BARAT.pdf Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  30. "Daftar Terminal di Sukabumi dan Alamatnya". kumparan (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  31. Media, Kompas Cyber. "Jadwal dan Harga Tiket KA Siliwangi Sukabumi-Cianjur PP Halaman all". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  32. Setiawan, Kodrat. "Kereta Api Pangrango Bogor-Sukabumi Mulai Beroperasi Hari Ini". Tempo. Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  33. Gandapurnama, Baban. "Daftar dan Lokasi 121 Stasiun Kereta Api di Jawa Barat". detikjabar (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-21.  Archived 2023-02-21 di Wayback Machine
  34. a b SUKABUMI, BPMPT KAB. "Peluang Investasi Sektor Pariwisata Kabupaten Sukabumi". BPMPT Kab. Sukabumi (dalam In-Id). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  35. "Aplikasi Geospasial Pariwisata dan Ekonomi Kreatif". wisatatangguh.kemenparekraf.go.id. Diakses tanggal 2023-02-22. [tumbu nonaktif]
  36. "Geopark Ciletuh Sukabumi Miliki 64 Potensi Unggulan Wisata". Republika Online (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  37. Media, Kompas Cyber. "Geopark Ciletuh Sukabumi: Lokasi, Rute, dan Jam Buka Halaman all". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  38. Times, I. D. N.; Cahya, Putriana. "7 Foto Pantai Pelabuhan Ratu Sukabumi yang Eksotis, Pernah ke Sini?". IDN Times (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-07 di Wayback Machine
  39. Komarudin. "Mengenal Pelabuhan Ratu yang Tetap Eksis dan Lokasi Wisata Favorit Setiap Lebaran". liputan6.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  40. "Pantai Cimaja Sukabumi Punya Ombak Terbaik, Lokasi Favorit Peselancar Lokal - Internasional". Tribunjabar.id (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  41. Soejoethi, Istihanah. "Serba-Serbi Pantai Ujung Genteng, Wisata Pesisir Terfavorit di Jawa Barat". www.orami.co.id (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  42. a b Ciputra, William. "Taman Nasional Gunung Halimun Salak: Sejarah, Tiket Masuk, Rute Menuju Lokasi Halaman all". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  43. Bharata, Andika Putra. "Peran Aset Negara dalam Konservasi Taman Nasional Gunung Gede Pangrango". www.djkn.kemenkeu.go.id. Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  44. Fatimah, Siti. "Wisata Situ Gunung Sukabumi, Rute, Fasilitas dan Harga Tiket". detikjabar (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  45. situgunungku. "Jembatan Gantung Situ Gunung". Situ Gunung Suspension Bridge (dalam id-ID). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  46. "Taman Selabintana, Taman Asri Dengan Segala Keseruanya Di Sukabumi - NativeIndonesia.com". www.nativeindonesia.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  47. Media, Kompas Cyber. "Wisata Sejarah Peninggalan Belanda di Sukabumi". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2021-02-20 di Wayback Machine
  48. "Hotel Selabintana | Hotel & Conference Resort". www.hotelselabintana.com. Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  49. Kautsar, Nurul Diva. "5 Fakta Ciptagelar, Kampung Adat di Sukabumi yang Miliki Stasiun TV Sendiri". merdeka.com. Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  50. Ma'arif, Samsul. "Kampung Adat Ciptagelar, Review Tatacara Masuk, Larangan, Hingga Ciri Khas - NativeIndonesia.com". www.nativeindonesia.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-12.  Archived 2023-02-12 di Wayback Machine
  51. Administrator. "Situs Bersejarah Peninggalan Kolonial Belanda di Kecamatan Cikidang Kabupaten Sukabumi - Sukabumi Update". Situs Bersejarah Peninggalan Kolonial Belanda di Kecamatan Cikidang Kabupaten Sukabumi - Sukabumi Update (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  52. Media, Kompas Cyber. "Mengenal Tjipetir, Gutta-percha dari Sukabumi yang Ditemukan di Eropa Halaman all". KOMPAS.com (dalam Indonesian). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  53. Redaksi. "Cerita Pohon Gutta Percha di Sukabumi, Pernah Dikirim Massal ke Inggris Tahun 1859 | PT Perkebunan Nusantara VIII" (dalam en-US). Diakses tanggal 2023-02-22.  Archived 2023-02-22 di Wayback Machine
  54. Badan Pusat Statistik Kabupaten Sukabumi. "Inventaris Pasar Di Kabupaten Sukabumi Tahun 2017/2018". sukabumikab.bps.go.id. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  55. VANGROUFIVE. "Mengenal Kesenian Ngagondang Salah Satu Kekayaan kawasan Geopark Ciletuh yang diakui UNESCO". https://kabarsukabumi.com. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  56. Fitriansyah. "ngagondang sukabumi - Pamaluruhan Google". www.google.com. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  57. a b Admin_BPK_Wil_IX (2019-11-19). "Jipeng, Kesenian Tradisional dari Sukabumi - Balai Pelestarian Nilai Budaya Jawa Barat" (dalam bahasa en-US). Balai Pelestarian Nilai Budaya Jawa Barat. https://kebudayaan.kemdikbud.go.id/bpnbjabar/jipeng-kesenian-tradisional-dari-sukabumi/. Diakses pada 2023-02-18  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  58. Putra, Aditya Herlambang. "Seren Taun". direktoripariwisata.id. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  59. sulistiawati, Lisna. "Tradisi Parebut Seeng » Budaya Indonesia". budaya-indonesia.org. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine
  60. a b Farizalex. "Gekbreng » Budaya Indonesia". budaya-indonesia.org. Diakses tanggal 2023-02-18.  Archived 2023-02-18 di Wayback Machine