KAI Commuter Indonésia

KRL Commuter Line
Informasi
Sistem	Karéta api komuter
Operasi
Dibuka	6 April 1925 (ku Staats Spoorwegen, pausahaaan karéta Hindia Walanda) 15 Séptémber 2008 (ku PT KCJ, minangka KA Commuter Jabodetabék) 20 Séptémber 2017 (ku PT KCI minangka Kereta Commuter Indonésia)
Dipiboga ku	Kereta Api Indonesia
Operator	KA Commuter Jabodetabék
Data téhnis

KA Commuter Indonésia atawa Kereta Commuter Indonésia atawa KRL Commuter Line (saméméhna KRL Commuter Jabodetabék) nyaéta layanan jalur karéta rél listrik anu dioperasikeun ku PT Kereta Commuter Indonésia, anak pausahaan PT Kereta Api Indonésia. KRL geus beroperasi di wilayah Jakarta ti mimiti taun 1976 nepi ka kiwari ngalayanan ruteu komuter di wilayah DKI Jakarta, Kota Dépok, Kota Bogor, Kabupatén Bogor, Kota Bekasi, Kabupatén Bekasi, Kabupatén Lebak, Kota Tangerang, Kabupatén Tangerang, sarta Kota Tangerang Selatan.

Sajarah

Kereta listrik pertama (1925), melayani jalur Tanjoeng Priok - Meester Cornelis

Wacana éléktrifikasi jalur karéta api téh geus diirong ti taun 1917 ku pausahaan karéta api milik pamaréntah Hindia Walanda Staats Spoorwegen (SS). Harita, éléktrifikasi jalur karéta api diprédiksi bakal nguntungkeun sacara ékonomi. Éléktrifikasi jalur karéta api tuluy dipilampah ti Tanjung Priuk nepi ka Meester Cornelis (Jatinegara) dimimitianna taun 1923. Ieun pangwangungan anggeusna tanggal 24 Désémber 1924.

Proyék éléktrifikasi terus lumangsung. Jalur sabudeureun Jakarta anggeus diéléktrifikasi tanggal 1 Méi 1927 sarta taun 1930, éléktrifikasi jalur Jakarta - Bogor geus mimiti dioperasikeun. Karéta nu dipakéna mah nyaéta lokomotif listrik séri 3000 jieunan pabrik SLM–BBC (Swiss Locomotive & Machine works - Brown Baverie Cie), lokomotif listrik séri 3100 jieunan pabrik AEG (Allgemaine Electricitat Geselischaft) Jérman, lokomotif listrik séri 3200 jieunan pabrik Werkspoor Walanda sarta karéta listrik jieunan pabrik Westinghouse jeung karéta listrik jieunan pabrik General Electric.

Éta jalur karéta nu diéléktrifikasi téh tuluy-tumuluy dipaké sarta dilegaan wilayah operasionalna ti saprak kamerdékaan Indonésia. Pangoperasian jalur karéta api di Indonésia dipilampah ku Djawatan Kereta Api Repoeblik Indonesia (kiwari minangka PTKA).

Taun 1960-an, transportasi di Jakarta aya dina katompéran. Soekarno maréntahkeun Gubernur Sudiro pikeun mupus trém listrik lantaran dianggap nyumebabkeun kamacétan. Antukna taun 1960, trém téh sagemblengna eureun dioperasikeun di Jakarta. Karéta listrik gé milu dieureunkeun operasionalna dina ahir taun 1965. Satuluyna bulan Nopémber 1966, sakumna pangangkutan karéta api jurusan Manggarai - Jakarta Kota diwatesan. Hal ieu patalian jeun turun nutugna panumpang sarta kondisi umum kota Jakarta nu teu kondusif. Biro Pusat Statistik nyatet, jumlah panumpang lokal nu dilayanan PN Kereta Api (PNKA) taun 1965 turun 47 persén tinimbang taun 1963. Taun 1965, ngan ukur 16.092 panumpang sapoéna téh nu maké karéta lokal.

Kakara taun 1972, karéta listrik mimiti bijil deui. Harian Kompas tanggal 16 Méi 1972 ngabéwarakeun yén PNKA mesen 10 sét karéta listrik ti luar negri pikeun nyumponan kabutuhan Jakarta. Ieu tarékah dimaksudkeun pikeun ngaronjatkeun angkutan umum sarta ngurangan kamacétan nu mimiti kara ti saprak harita.

KRL jeung karéta rél diesel (KRD) ti Jepang nepi di Jakarta opat taun sanggeusna, 1976. Ieu KRL-KRL bakal ngagantikeun lokomotif listrik heubeul titinggal Walanda nu dianggap geus teu layak dioperasikeun. Unggal rangkéan KRL kawengku ku opat karéta kalawan kapasitas angkut 134 panumpang per karéta. Ieu KRL generasi munggaran téh satuluyna dipikawanoh minangka KRL Rheostatik sarta sacara tuluy-tumuluy ngalayanan masyarakat Jakarta nepi ka ahir pangoperasian KRL Ékonomi dina taun 2013.

Bulan Méi 2000, pamaréntah Jepang liwat JICA jeung Pamaréntah Kota Tokyo ngahinahkeun 72 unit KRL urut nu saméméhna dioperasikeun ku Biro Transportasi Metropolitan Tokyo. Ieu karéta diresmikeun tanggal 25 Agustus 2000 sarta jadi KRL nu maké paniis hawa (AC) munggaran di Indonésia. Ti harita, Indonésia rutin ngadatangkeun KRL urut Jepang pikeun nguatkeun armada KRL di Jakarta.

Taun 2008 dibentuk anak pausahaan PT KA, nyaéta PT KAI Commuter Jabodetabek (KCJ), nu fokusna kana pangoperasian jalur karéta listrik di wilayah Daérah Operasional (DAOP) 1 Jabodetabek, nu harita mah miboga 37 ruteu karéta nu ngalayanan wewengkon Jakarta Raya. PT KCJ ngamimitian proyék modérnisasi angkutan KRL dina taun 2011, ku canya nyaderhanakeun ruteu nu aya jadi 5 ruteu utama, pamupusan KRL ékspréss, panerapan gerbong husus awéwé, sarta ngarobah ngaran KRL ékonomi-AC jadi Karéta Commuter. Ieu proyék dituluykeun ku rénovasi, panataan ulang, jeung stérilisasi sarana prasarana kaasup jalur karéta ogé stasiun karéta. Deuih ditempatkeun ogé satuan kaamanan di unggal gerbong. Mangsa Stasiun Tanjung Priok diresmikeun deui sanggeus rénovasi total taun 2009, jalur karéta listrik geus nambah jadi 6, sok sanajan can dioperasikeun sagemblengna. Bulan Juli 2013, PT KCJ mitembeyan sistim tikét éléktronik COMMET (Commuter Electronic Ticketing) jeung parobahan sistim tarif karéta.

Tanggal 20 Séptémber 2017, PT KAI Commuter Jabodetabék robah ngaran jadi PT Kereta Commuter Indonésia, lantaran cakupan operasina geus ngawengku wilayah di luar Jabodetabék, sarta pausahaan ieu disiapkeun pikeun ngaoperasikeun KRL Commuter di kota-kota gedé di Indonésia saperti Médan, Bandung, jeung Surabaya.

Ruteu

Mimiti diwanohkeun kana pola loopline mah nyaéta taun 2011, KRL Jabodetabek mibanda 6 jalur jeung 8 rélasi. Kiwari éta jumlah téh nambahan jadi 6 jalur jeung 13 rélasi nu ngalayanan sakuliah wewengkon Jabodetabek sarta Lebak.

Jalur	Rélasi	Jumlah Stasion	Jarak	Dioperasikan
C Jakarta - Bogor	Jakarta Kota - Depok	20†	33,3 km	1930
	Jakarta Kota - Bogor	24†	54,8 km	1930
L Jatinegara-Bogor	Jatinegara - Depok	26^	47,2 km	1987
	Jatinegara - Bogor	30^	69,4 km	1987
	Angke - Nambo	21	50,8 km	2015
R Tanah Abang - Rangkasbitung	Tanahabang - Serpong	8	24,3 km	1992
	Tanahabang - Parungpanjang	11	34,5 km	2009
	Tanahabang - Maja	17	55,6 km	2013
	Tanahabang - Rangkasbitung	19	72,8 km	2017
B Jakarta - Bekasi	Jakarta Kota - Bekasi via Manggarai	15†	27,4 km	1992
	Jakarta Kota - Bekasi via Pasar Senen	15^	26,5 km	2017
T Duri - Tangerang	Duri - Tangerang	11	19,3 km	1997
TP Jakarta - Tanjung Priuk	Jakarta Kota - Tanjung Priok	4	15,4 km	2015
† Teu kaasup Stasion Gambir (teu ngalayanan Commuterline)^ Kaasup Stasion Pasar Senen. Ieu stasion ngan ngalayanan iinditan ka arah kalér (ka Kampung Bandan). Iinditan ka arah kidul (ka Jatinegara) teu eureun di ieu stasion.

Éléktrifikasi jeung panambahan ruteu

Kiwari, jalur Green Line keur dipanjangan nepi ka Stasion Rangkasbitung jeung ari rencanana mah bakal anggeus taun 2016. Ieu prosés éléktrifikasi téh ogé ngawengku pangwangunan jalur ganda Maja-Citéras-Rangkasbitung, pangwangunan tihang LAA jeung pangwangungan garduh listrik. Ari diperkirakeunna mah KRL ka Rangkasbitung téh mimiti operasina taun 2017.

Stasion Maja → Citéras → Stasion Rangkasbitung.

Lian ti kitu, jalur Blue Line ogé bakal dituluykeun nepi ka Stasion Cikarang. Pagawéanana geus dimimitian ti taun 2013 katompérnakeun. Jalur Jatinegara-Cikarang bakal digandakeun jadi 4 jalur karéta api. Pangwangunan jalur double-double track sarta éléktrifikasi diperkirakeun bakal anggeus taun 2018. Direncanakeunna mah di ieu jalur téh bakal diwangun sawatara Stasion anyar, di antarana Stasion Bekasi Timur.

Stasion Bekasi → Stasion Bekasi Timur → Tambun → Cibitung → Stasion Telagamurni → Stasion Cikarang.

Ku dioperasikeunana deui jalur karéta api Citayam-Nambo, aya kamumkinan pikeun nuluykeun deui pangwangunan jalur karéta api anyar Parung Panjang - Tanjung Priuk. Ieu jalur geus pernah direncanakeun ku pamaréntah Orde Baru taun 1990-an. Ieu rencana dibedokeun lantaran Krisis finansial Asia 1997 sarta runtuhna Suharto taun 1998. Ieu jalur karéta api nu bakal ngurilingan Jakarta téh bakal kawengku ku sawatara Stasion:

Stasion Parung Panjang → Stasion Citayam → Nambo → Stasion Cikarang → Stasion Tanjung Priok

Kiwari keur aya pasiapan pangwangungan jalur karéta api ganda ti Stasion Batucépér ka Bandar Udara Internasional Soekarno-Hatta sapanjang 12.1 km. Ari prosés pabébasan lahanna mah anggeus 100%. Deuih rencanana ogé bakal diwangun jalur anyar ti Stasion Cawang ka Bandar Udara Halim Perdanakusuma. Ku anggeusna pangwangunan ieu jalur, para panumpang pasawat moal bakal hésé transfer pasawat.

Bandar Udara Internasional Soekarno-Hatta → Stasion Batucépér → Stasion Duri → Stasion Tanahabang → Stasion Sudirman → Stasion Manggarai → Stasion Cawang → Bandar Udara Halim Perdanakusuma

Stasion

• Kandel: Stasion ahir atawa transit
• Déngdék: Ngan ngalayanan karéta jarak jauh/ menengah, teu ngalayanan Commuterline
• Coret: Stasion nonaktif
• LS hartina: jalan langsung
• : Mibanda interkonéksi jeung beus TransJakarta

C Jakarta Kota - Bogor	R Tanah Abang - Rangkasbitung	T Duri - Tangerang	TP Jakarta Kota - Tanjung Priok
Jakarta Kota Jayakarta Mangga Besar Sawah Besar Juanda Gambir Gondangdia Cikini Manggarai Tebet Cawang Duren Kalibata Pasar Minggu Baru Pasar Minggu Tanjung Barat Lenteng Agung Universitas Pancasila Universitas Indonesia Pondok Cina Depok Baru Depok† Citayam Bojonggedé Cilebut Bogor † Sawatara karéta mungkasan sarta ngamimitian iidintanna ti ieu stasion	Tanah Abang Palmérah Kebayoran Pondok Ranji Jurangmangu Sudimara Rawabuntu Serpong† Cisauk Cicayur Parungpanjang† Cilejit Daru Tenjo Tigaraksa Cikoya Maja† Citéras Rangkasbitung † Sawatara karéta mungkasan sarta ngamimitian iidintanna ti ieu stasion	Duri Grogol Pesing Taman Kota Bojong Indah Rawa Buaya Kalideres Poris Batuceper Tanahtinggi Tangerang	Jakarta Kota Kampungbandan Ancol Tanjung Priuk

L Jatinegara - Bogor/ Nambo
Jatinegara Pondok Jati Kramat Gang Sentiong Pasar Senén^ Kemayoran Rajawali Kampungbandan Angké† Duri Tanah Abang Karét Sudirman Mampang Manggarai Tebet Cawang Duren Kalibata Pasar Minggu Baru Pasar Minggu Tanjung Barat Lenteng Agung Universitas Pancasila Universitas Indonesia Pondok Cina Depok Baru Depok† Citayam † Sawatara karéta mungkasan sarta ngamimitian iidintanna ti ieu stasion ^ Ngan ukur jang karéta ka arah kalér (ka Depok/ Bogor). Karéta arah kidul (ka Jatinegara) teu eureun di dieu.
Bojonggedé Cilebut Bogor	Pondok Rajeg Cibinong Gunung Putri Nambo

B Jakarta Kota - Manggarai/Pasar Senen - Bekasi
Jakarta Kota
Jayakarta Mangga Besar Sawah Besar Juanda Gambir Gondangdia Cikini Manggarai†	Kampungbandan Rajawali Kemayoran Pasar Senén^ Gang Sentiong Kramat Pondok Jati
Jatinegara Cipinang (LS) Kléndér Buaran Klender Baru Cakung Kranji Bekasi † Beberapa Karéta mengakhiri dan memulai perjalanan dari Stasion ini ^ Hanya bagi Karéta ke arah utara (menuju Jakarta Kota). Karéta arah selatan (menuju Bekasi) tidak berhenti di sini.

Stasion utama

Di handap mangrupa daptar stasion terminus (stasion awal/ahir) utama atawa stasion badag nu fungsina ogé minangka stasion transit jeung stasion karéta jarak jauh.

Stasion	Jalur	Diresmikan pada	Stasion KA Jarak Jauh	Tipe	Keterangan
Stasion Jakarta Kota		1926	Teu	Terminus KA Commuter Terminus KA Jarak Jauh (kelas eksekutif)	Sakum KA Jarak Jauh kelas éksékutif mungkasan iidintanna di dieu, ngan henteu pikeun naék turun panumpang KA Jarak Jauh.
Stasion Gambir		1884	Nya	Terminus KA Jarak Jauh	Kiwari, Stasion Gambir teu ngalayanan KA Commuter disumebabkeun jadwal KA Jarak Jauh nu padet. Panumpang KA Commuter nu bakal indit ka pusat kota turun liwat stasion pangdeukeutna jeung Gambir (Gondangdia atawa Juanda).
Stasion Manggarai		1918	Teu	Transit KA Commuter Transit KA Jarak Jauh
Stasion Jatinegara		1910	Nya	Transit KA Commuter Transit KA Jarak Jauh	Sakum karéta api jarak jauh ti arah wétan eureun di ieu stasion, karéta api jarak jauh ti arah kulon jalan langsung.
Stasion Tanah Abang		1910	Nya	Transit KA Commuter Terminus KA Lintas Barat	Per 1 April 2017, KA Lintas Kulon nu dioperasikeun ku PTKA, ngawengku KA Rangkas Jaya, KA Banten Ékspréss jeung KA Kalimaya bakal digabungkeun jadi KA Lokal Merak kalawan rélasi Rangkasbitung-Merak. Ogé ngalayanan KA Krakatau tujuan Kediri & Merak.
Stasion Duri			Teu	Transit KA Commuter	Stasion Duri bakal dioperasikeun minangka Transit KA Bandara Internasional Soekarno-Hatta.
Stasion Kampung Bandan			Teu	Transit KA Commuter
Stasion Pasar Senén		1925	Nya	Terminus KA Jarak Jauh	Kiwari, Stasion Pasar Senén ngan ngalauanan KA Commuter ti arah Jatinegara/Bekasi. Panumpang KA Commuter nu bakal nuju ka Pasar Senén lian ti arah Jatinegara/Bekasi bisa turun liwat Stasion pangdeukeutna jeung Pasar Senen nyaéta Kemayoran jeung Gang Sentiong.
Stasion Bogor		1881	Nya	Terminus KA Commuter Terminus KA Pangrango	Mangrupa terminus ti KA Pangrango nu dioperasikeun ku PT. KAI, ngalayanan ruteu Bogor-Sukabumi-Cianjur.
Stasion Bekasi		1887	Teu	Terminus KA Commuter Transit KA Jarak Jauh
Stasion Tangerang		1899	Teu	Terminus KA Commuter	Ieu stasion mangrupa stasion pangtungtungna di Jalur Karéta api Tangerang-Duri
Stasion Tanjung Priuk		1885	Teu	Terminus KA Commuter Terminus KA Lokal Purwakarta Terminus KA Barang	Geus bisa ngalayanan KRL, KA lokal Cikampék jeung purwakarta, sarta KA barang.
Stasion Citayam			Teu	Transit KA Commuter
Stasion Nambo		2015	Teu	Terminus KA Commuter
Stasion Rangkasbitung		1 April 2017	Nya	Terminus KA Commuter Terminus KA Lokal Merak Transit KA Jarak Jauh	Per 1 April 2017, Stasiun Rangkasbitung Doperasikeunna minangka Stasion Terminus KA Commuter Lintas Green Line, ogé Stasion Terminus KA Lokal Merak rélasi Rangkasbitung-Merak PP. Pikeun KAJJ nu operasina téh ngan KA Krakatau wungkul.

Tikét Éléktronik jeung Tarif

Kartu Multi Trip (hitam) dan tikét Harian Berjaminan (putih) milik KAI Commuter Jabodetabek.

Multi Trip jeung Single Trip

Minangka tahap larapan program e-ticketing, PT Kereta Api Indonesia jeung PT KAI Commuter Jabodetabek mimiti taun 2012 ngaganti Kartu Trayék Bulanan (KTB)/Kartu Langganan Sakola (KLS) kalawan nungtutan nepi ka tanggal 1 Juli 2013 ditetepkeun jadi Commuter Electronic Ticketing (Commet). Kartu Commet mangrupa alat babayaran gaganti duit kontan nu dipaké pikeun transaksi iinditan KA Commuter Line minangka tikét iinditan KA, nu disayagakeun dina wangun kartu sakali maké (Single-Trip) sarta prabayar (Multi-Trip). Panumpang diwajibkeun pikeun ngalampahan tap-in di gerbang asup sarta ngasupkeun kartu single-trip kana gerbang kaluar atawa cukup tap-out pikeun pamaké kartu prabayar di gerbang kaluar.

Bareng jeung lumakuna Commet, sistim tarif progrésif diberlakukeun. Ieu sistim téh ngagunakeun itungan jumlah stasion nu diliwatan minangka dasar iitungan tarif unggal panumpang. Mimitina mah lumaku tarif normal, ngan ku sabab ayana subsidi dana public service obligations (PSO) Kamentrian Pahubungan pikeun KA Commuter, mangka tarif nu lumaku tarif subsidi.

Tanggal 1 April 2015, tarif progrésif dirobah. Sistim tarif progrésif nu anyar ngitung dumasar jarak. Lian ti kitu, katangtuan duit jaminan pikeun THB sarta minimal saldo pikeun tikét multitrip jeung kartu bank ogé robah.

Tikét harian bajaminan (THB)

Lantaran larapna tikét single trip nyumebabkeun libana kajadian tikét iinditan single trip téh leungit waé, tanggal 11 Agustus 2013 KCJ nerapkeun sistim ticketing gaganti sistim single trip pikeun panumpang KRL tanpa lalangganan. Iitungan tarif luyu jeung skéma tarif iinditan single trip, ngan panumpang dikudukeun pikeun mayar duit jaminan pikeun THB. Duit jaminan bisa dicokot deui di stasion nepi ka jangka waktu maksimal 7 poé atawa ditukeurkeun deui jeung THB anyar kalawan mayar tarif pikeun iinditan saterusna.

Kartu Multi Trip (KMT)

Lian tikét harian bajaminan, panumpang bisa ngagunakeun Kartu Multi Trip (KMT). Kartu Multi Trip nyaéta kartu prabayar eusi ulang nu bisa dipaké minangka tikét KRL kalawan katangtuan saldo minimum. Éta kartu ngan bisa dipaké pikeun naék KRL wungkul sarta bisa di eusi ulang di sakumna stasion KRL di Jabodetabék.

Kartu Prabayar (Kartu Bank)

Sejak 8 Desember 2013, kartu Flazz BCA sudah dapat digunakan di Commuter Line, dan sejak tanggal 16 Juni 2014, kartu Mandiri E-Money, Brizzi, BRI, dan BNI TapCash juga sudah dapat digunakan di Commuter Line. Cara penggunaan kartu tersebut sama halnya dengan cara penggunaan Kartu Multi Trip, akan tetapi keempat kartu tersebut tidak dapat dibeli dan diisi ulang di seluruh stasiun KRL di Jabodetabek, melainkan di merchant-merchant terkait, seperti Indomaret, 7-Eleven, dan seluruh halte bus Transjakarta (tunai). Pengisian dapat dilakukan secara tunai maupun dengan kartu ATM bank terkait. Beberapa stasiun KRL juga telah melayani pengisian ulang keempat kartu tersebut, seperti Sudirman dan Juanda, tetapi tidak bisa secara tunai dan harus menggunakan kartu ATM bank terkait (kartu debit maupun kredit). Keempat kartu tersebut juga dapat digunakan sebagai tikét Transjakarta.

Denda (suplisi) dan free out

Pengguna dapat dikenakan denda (suplisi) jika melakukan perjalanan tanpa tikét (anak berumur 3 tahun ke atas/tinggi badan 90 cm wajib memiliki tikét ), menggunakan tikét harian berjaminan yang telah kedaluwarsa atau tikét multitrip yang saldonya kurang dari tarif tertinggi. Pengguna THB yang tidak melakukan tapping in/tapping out dengan benar atau tarif dalam tikétnya kurang (turun di stasiun yang lebih jauh), THB akan diambil dan tidak mendapatkan pengembalian uang jaminan. Sedangkan untuk pengguna multitrip yang tidak melakukan tapping in/tapping out dengan benar, maka pengguna harus menyelesaikan di loket dengan membayar tarif tertinggi.

Pengguna tikét Harian Berjaminan juga mendapatkan fasilitas free out, fasilitas untuk dapat melakukan sekali tapping out pada stasiun yang sama dengan stasiun tapping in terhitung satu jam dari waktu transaksi pembelian THB di loket. Untuk pengguna tikét multritrip terhitung satu jam dari tapping in. Per tanggal 16 Desember 2015 fasilitas free out ditiadakan. Setiap penumpang yang masuk dan keluar di stasiun yang sama akan dikenankan denda. Untuk pengguna KMT atau Kartu Prabayar Bank dikenakan pemotongan saldo sesuai tarif terendah. Untuk pengguna THB, tarif relasi perjalanan di dalam kartu akan hangus, tetapi refund kartu masih dapat dilakukan.

Armada

KRL non-AC

• KRL BN-Holec (1994-2001)
• KRL Rhéostatik (1976, 1978, 1983-1987)
• KRL INKA-Hitachi (1997)
• KRL ABB-Hyundai (1985-1992)

KRL AC

• KRL eks Toei
• KRL eks Tokyū Corporation
• KRL Tokyu 8000
• KRL Tokyu 8500
• KRL JR éast 103
• KRL JR éast 203
• KRL JR éast 205
• KRL Toyo Rapid
• KRL Tokyo Metro
• KRL i9000 KfW

Tingali ogé

Kereta Api Indonesia

Rujukan

Artikel ngeunaan karéta api ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.