Lompat ke isi

Kabupatén Cianjur

Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
(dialihkeun ti Cianjur)
Kabupatén Cianjur

Lambang Kabupatén Cianjur

Pamondokan di Cianjur dina 1900 mimiti
Kabupatén Cianjur is located in Jawa
Kabupatén Cianjur
Kabupatén Cianjur
Kabupatén Cianjur (Jawa)
Kabupatén Cianjur is located in Indonésia
Kabupatén Cianjur
Kabupatén Cianjur
Kabupatén Cianjur (Indonésia)

Peta lokasi Kabupatén Cianjur
Motto Sugih Mukti
Propinsi Jawa Kulon
Ibukota Cianjur
Lega Wilayah 350.148 km² [1]
Kordinat 6°49′16″S 107°08′24″E / 6.8212°S 107.1400°E / -6.8212; 107.1400Koordinat: 6°49′16″S 107°08′24″E / 6.8212°S 107.1400°E / -6.8212; 107.1400 [2]
Pangeusi
 · Jumlah
 · Kapadetan		  
2.168.514(2010)[3]
606 jiwa/km²
Administratif
 · Kacamatan
 · Désa/kal		  
30
348
Dasar hukum perda No. 27 tahun 1982, Lembaran daerah No. 4 tahun 1982 seri D tanggal 17 juli 1982[4]
Tanggal 12 Juli 1677
Bupati H. Herman Suherman
Wakil Bupati TB Mulyana Syahrudin
Kode aréa 0263 [5]
DAU Rp. 966.045.246.000,- (2011)[6]

Ramatloka: cianjurkab.go.id

Kabupatén Cianjur (aksara Sunda:ᮊᮘᮥᮕᮒᮦᮔ᮪ ᮎᮤᮃᮔ᮪ᮏᮥᮁ) nyaéta salah sahiji kabupatén di Propinsi Jawa Kulon, Indonésia. Ibukotana nyaéta Cianjur. Kabupatén ieu wawatesan jeung Kabupatén Bogor jeung Kabupatén Purwakarta di lebah kalér, Kabupatén Bandung jeung Kabupatén Garut di beulah wetan, Samudra Hindia di lebah kidul, sarta Kabupatén Sukabumi di lebah kuloneunnana.

Visi jeung Misi

[édit | édit sumber]

Visi Pamaréntah Kabupatén Cianjur nyaéta: "Cianjur Leuwih Maju jeung Religius”[7]

Misi Pamaréntah Kabupatén Cianjur nyaéta:[8]

  • Misi kahiji nyaéta pikeun ngaronjatkeun pangwangunan infrastruktur anu terpadu jeung ramah lingkungan;
  • Misi kadua pikeun ngaronjatkeun pangwangunan agama;
  • Misi katilu nyaéta ngaronjatkeun pangwangunan manusa ngaliwatan ngagancangkeun widang atikan, kaséhatan jeung ékonomi.

Lokasi Geografis

[édit | édit sumber]

Kabupatén Cianjur sacara géografis dina koordinat 106o 42'- 107 o 25 'Bujur Timur jeung 6 o 21'-7 o 25' Lintang Selatan, jeung aya dina ketinggian 7-2.962 mdpl jeung aya dina kemiringan 0-40%.[9]

Batas wilayah Kabupaten Cianjur nyaéta :

  1. Beulah Kalér wawatesan jeung Kabupatén Bogor jeung Kabupaten Purwakarta;
  2. Beulah Wétan wawatesan jeung Kabupaten Purwakarta, Kabupaten Bandung, Kabupaten Bandung Kulon jeung Kabupaten Garut;
  3. Beulah kidul wates jeung Samudra Hindia;
  4. Beulah Kulon wates jeung Kabupaten Sukabumi jeung Kabupaten Bogor;

wilayah Kabupatén Cianjur miboga 32 kacamatan kalawan legana kurang leuwh 361.434,98 ha jeung kacamatan anu mibanda wilayah panglegana nyaéta Kacamatan Cidaun kalawan luas 29,551,23 ha. Luas lahan di kabupaten Cianjur taun 2015 nyaéta 350.148 ha anu diwangun tina lahan sawah jeung lahan lain sawah. Luas lahan sawah nyaéta 65.782 ha jenug aya panurunan tina taun 2014 nyaéta 65.909 ha. Hal ieu disababkeun ku ayana penurunan luas lahan sawah di Kacamatan Gekbrong jeung Sukaluyu. Samentawis éta, luas lahan lain sawah nyaéta 284.336 ha aya kanaékan ti taun 2014 nyaéta 284.239 ha. Kanaékan éta kira-kira ku ayana kanaékan luas lahan lain sawah di kacamtan Campakamulya jeung Cikadu. Lahan sawah panggedéna aya di wilayah Kecamatan Kadupandak, Pagelaran, Agrabinta jeung Cibeber.

Babagéan Administratif

[édit | édit sumber]
Daérah Pasir Hayam, Cianjur
Karangtengah, Cianjur

Kabupatén Cianjur ngawengku 32 kacamatan, nu dibagi deui kana 354 désa jeung 6 kalurahan. Pusat pamaréntahannana di Kacamatan Cianjur.[10]

  1. Agrabinta
  2. Lélés
  3. Sindangbarang
  4. Cidaun
  5. Naringgul
  6. Cibinong
  7. Cikadu
  8. Tanggeung
  9. Pasirkuda
  10. Kadupandak
  11. Cijati
  12. Takokak
  13. Sukanagara
  14. Pagelaran
  15. Campaka
  16. Campakamulya
  17. Cibeber
  18. Warungkondang
  19. Gekbrong
  20. Cilaku
  21. Sukaluyu
  22. Bojongpicung
  23. Haurwangi
  24. Ciranjang
  25. Mande
  26. Karangtengah
  27. Cianjur
  28. Cugenang
  29. Pacét
  30. Cipanas
  31. Sukaresmi
  32. Cikalongkulon

Wewengkon Cianjur umumna mangrupa pagunungan, iwal ti sabagian basisir kidul nu mangrupa dataran handap nu henteu lega. Walungan pangpanjangna nyaéta Walungan Cibuni anu ngamuara ka Samudra Hindia.

Lahan-lahan pertanian tutuwuhan pangan jeung hortikultura, peternakan, perikanan, perkebunan jeung kahutanan nyaéta sumber kahirupan pikeun masarakat Cianjur umumna. Éta kaayaan téh dirojong ku sakitu lobana walungan-walungan gedé jeung leutik anu bisa dimangpaatkeun minangka sumber daya pengairan lahan tatanén.

Tina lega wewengkon kabupatén Cianjur 350.148 Ha, di antarana dimangpaatkeun pikeun hutan produktif jeung konsérvasi 83.034 Ha(23,71%), lahan tatanén baseuh 58,101 Ha (16,59 %), lahan tatanén garing jeung tegalan 97.227 Ha (27,76 %), lahan perkebunan 57.735 Ha (16,49 %), lahan ngangon/pakarangan 3.500 Ha (0,10 %), tambak/balong 1.239 Ha (0,035 %), lahan imah-imah/pakarangan 25.261 Ha (7,20 %) jeung lahan pikeun nu lianna 22.483 Ha (6.42 %)

Sajarah

[édit | édit sumber]
  Artikel utama: Sajarah Cianjur.

Mangsa Kuna

[édit | édit sumber]

Dina naskah-naskah Sunda kuna teu kacaturkeun ayana wewengkon anu ngaranna Cianjur ngan sahenteuna aya sababaraha patempatan di wewengkon Cianjur harita anu kiwari masih bisa dipikawanoh, di antarana Gunung Agung (Gunung Gedé), Citarum, Cisokan[11], jeung Ciranjang[12][13]

Iwal ti patempatan kasebut, ogé aya hiji ruruntuk wangunan buhun di wewengkon pakidulan Cianjur nyaéta di kacamatan Agrabinta anu dianggap minangka ruruntuk hiji karajaan buhun. Ngeunaan hal ieu, dina naskah Pangéran Wangsakerta disebutkeun hiji wewengkon di lebah kidul karajaan Salakanagara Tanjung Kidul anu dayeuhna di Agrabintapura. Éta wewengkon téh dipingpin ku salah sahiji adi Déwawarman, Raja Salakanagara, nyaéta Swita Liman Sakti.[14] Agrabinta ogé disebutkeun dina naskah Wangsakerta minangka salah sahiji tina 44 wewengkon kakawasaan karajaan Tarumanagara nalika dipingpin ku Raja Wisnuwarman.[14]

Jalan di Sindangbarang Cianjur

Dalah ceuk saurang ahli arkéologi jeung kasajarahan Sunda buhun mah di Cianjur téh aya hiji situs nu mangrupa pangreureuhan pamungkas tokoh Bujangga Manik dina hirupna, nyaéta di patempatan anu kiwari katelah situs Gunung Padang di wewengkon pakidulan Cianjur[15].

Sanajan kitu, ari situs Gunung Padang ceuk hasil panalungtikan sababaraha ahli arkéologi jeung géologi mah geus nyampak ti saméméh jaman Hindu-Budha[16], atawa kira-kira puluhan rébu taun ka tukang dina jaman mégalitikum. Ieu hal téh ngandung harti yén mangrébu-rébu taun ka tukang di wewengkon anu kiwari disebut Cianjur téh geus aya kahirupan manusa kalawan boga pangaweruh luhur anu geus bisa nyieun wangunan sakitu agréngna, nu numutkeun hasil ngabanding-banding jeung situs sarupa di Asia Tenggara mah, ieu situs téh mangrupa situs mégalitikum panggedéna.

Citarum anu ngaliwatan Cianjur jadi wates nalika Sunda jeung Galuh papisah

Upama ditilik tina tapel wates wewengkon Cianjur kiwari lebah wétan nyaéta walungan Citarum, numutkeun katerangan nu kacatet dina Naskah Wangsakerta[14] Cianjur kungsi aya dina kakawasaan sababaraha karajaan Sunda-Hindu, di antarana karajaan Salakanagara, karajaan Tarumanagara, karajaan Sunda jeung karajaan Pajajaran. Ieu hal téh diwuwuhan ku bukti ayana sababaraha situs anu aya arcaan atawa ciri lian anu nandakeun kapercayaan Hindu-Budha harita di sababaraha pasir nu sumebar di wewengkon Cianjur kayaning situs Pasir Gada, situs Pasir Pogor, situs Gunung Putri, situs Kampung Kuta jrrd.[17].

Mimiti Ngadeg

[édit | édit sumber]
  Artikel utama: Sajarah Cianjur.
pendopo regent (Kabupaten) Cianjur taun 1915-1925
Pendopo Bupati Cianjur

Taun 1529 Talaga direbut ku Cirebon ti nagara Pajajaran, dina raraga nyebarkeun agama Islam. Ti harita rahayat Talaga loba nu ngagem agama Islam, tapi raja-rajana mah ngagem kénéh agama karuhunna, nyaéta agama Hindu. Anapon raja-rajana téh nyaéta:

Sunan Ciburang kagungan putra Aria Wangsa Goparana. Aria Wangsa Goparana téh nu ngamimitian lebet Islam di antara kulawargana. Ku sabab teu disatujuan ku nu jadi kolot, kapaksa Aria Wangsa Goparana ninggalkeun karaton Talaga tuluy angkat ka Sagarahérang. Di dieu Aria Wangsa Goparana ngadegkeun nagari (sansk = désa, Bld = negorij).

Ku sabab Talaga direbut ku Cirebon ti taun 1529, rahayat Talaga disebut ogé rahayat Cirebon. Ku kituna, daérah Sagarahérang rahayatna disebut rahayat Cirebon. Aria Wangsa Goparana tilar dunya dina tungtung abad ka ka-17, dimakamkeun di kampung Nangkabeurit, kacamatan Sagarahérang, kabupatén Purwakarta. Turunanana nyaéta:

  1. Djayasasana,
  2. Wiradwangsa,
  3. Candramanggala,
  4. Santaan Kumbang,
  5. Yudanagara,
  6. Nawig Candradirana,
  7. Santaan Yudanagara, jeung
  8. Nyi Murti.

Aria Wangsa Goparana satuluyna nurunkeun katurunan nu mibanda gelar Wira Tanu jeung Wira Tanu Datar sarta rundayanana. Anakna nu kahiji, Djayasasana, sanggeusna sawawa ninggalkeun Sagarahérang ka Cijagang. Taya katerangan nu leuwih écés perkara pindahna Djayasasana. Tapi aya sababaraha data nu bisa dipaké pikeun ngira-ngira waktu pindahna Djayasasana, di antarana:

“Suatu cerita rakyat, yang diolah oleh Walbeehm, mengatakan bahwa atas perintah seorang raja dari Mataram batas sebelah barat harus dijaga terhadap banten (demikian juga Van Rees), yang menempatkannya pada masa Tegalwangi. Cerita lain dari Holle, mengatakan bahwa ketika sensus oleh Puspawangsa horeng aya 1100 cacah dibawah pimpinan Wira Tanu, 200 diantaranya diperintahkan oleh Mataram pergi ke Cianjur untuk menjaga batas, dibawah pimpinan dari Cirebon.”

Kamandang di handap dipairan ku de Haan kalawan alesan yén Cianjur harita mah can aya, aya dina sajarah sotéh taun 1678, nyaéta dina surat bupati Sumedang ka VOC (D.20 Januari 1678). Pamanggih de Haan kurang leuwih jiga kieu:

“Pemberian tahu yang pertama kali tentang Cianjur adalah D.20 Januari 1678 dalam surat bupati Sumedang: Mereka dari Cirebon telah menduduki pegunungan Cimapag dan pegunungan Cianjur…….”

Satuluyna de Haan nétélakeun:

“(………..adalah tidak mungkin bahwa disini yang dimaksud adalah didirikannya Cianjur, di mana tidak perlu dipikirkan sebagai kolonialisasi dari ibu kotanya, Cirebon.)”

Atra di dieu yén pamanggih de Haan museur kana dipakéna ngaran Cianjur. Ceuk pamanggih de Haan mah dipakéna ngaran Cianjur téh gurunggusuh teuing harita mah. Cianjur can aya dina sajarah. Tapi sok sanajan ngaran Cianjur can dipaké, lain hartina yén dina kanyataan Cianjur téh acan ngadeg. Bisa waé cianjur téh geus aya, ngan nu kacatet data sajarah beunang Walanda mah dina D.20 Januari 1678.

Nu perlu diperhatikeun ogé, yén de Haan teu méré pairan ngeunaan sensus nu dilaksanakeun ku Puspawangsa. Kunaon ieu sénsus téh dianggap penting? Ku sabab ku ayana sénsus Puspawangsa ka masarakat nu dipingpin ku Djayasasana, ngabuktikeun yén rahayat Djayasasana geus aya jeung matuh di; sebut waé daérah “X”, nalika dilaksanakeun sénsus. Jeung ieu sénsus téh diayakeun kurang leuwih taun 1655 di daérah “X”. Sakumaha de Haan nétélakeun:

“Ini mengingatkan perhitungan Puspawangsa tadi telah berlangsung setelah ada periode tenteram yang cukup di bawah Sunan Tegal Wangi:…………….terjadi pada masa Wiradadaha I.”

Dina katerangan di luhur, dé Haan ogé ngahaminan ayana kolonisasi rahayat Djayasasana, samalah numutkeun de Haan, meureun kolonisasi nu dimaksud téh lain ti Cirebon. Sunan Tegal Wangi nyepeng kakawasaan ti 1645-1677 jeung Wiradadaha I taun 1614 – 1674. Atuh saupama kitu mah sénsus Puspawangsa téh mémang lumangsung di daérah “X” dina taun + 1655.

Kaayaan Cianjur Jaman Priangan

Bisa dicindekkeun yén Djayasasana geus matuh di daérah “X” ti saméméh taun dilaksanakeunna sénsus taun 1655. hasil sénsus Puspawangsa nuduhkeun aya 1100 urang atawa + 300 umpi, mangrupa hiji kumpulan masarakat anu dina basa walanda disebutna volkgemeenschap kalawan Djayasasana minangka pingpinanana. Saréngséna diitung ku Puspawangsa, 200 rahayat Djayasasana diparéntah ku Mataram ngajagaan wates kulon. Senapatina Djayasasana. Ti harita Djayasasana disebut Wira Tanu, nu mibanda harti senapati. Rahayat (cacah)-na disebut ogé cacah Wira Tanu.

“Daérah “X” aya di antara Cisadané jeung Citarum, nu ku Jan Pieterszoon Coen mah asup yurisdiksi Batavia, sok sanajan anggapanna ngan sapihak. Ku kituna, daérah “X” jadi bagian pikeun nahan serangan ka Batavia. Daérah “X” téh asup kénéh kana wengkuan kakawasaan Mataram, ngan ku sabab tempatna pangjauhna ti Puseur Dayeuh Mataram, kakawasaan Mataram téh ngan karasa hawar-hawar. Katurug-turug nalika daérah “X” dina taun 1652 dipasrahkeun hak pakaina ka VOC, antukna kakawasaan Mataram beuki nyirorot baé. Préténsi Mataram ka daérah “X” nyirorot pisan nepika level 0 nalika taun 1677, ku sabab dumasar kana kontrak Mataram jeung VOC tanggal 25 Februari 1677.

Terus kumaha atuh jeung rahayat Wira Tanu anu tadi kasabit-sabit salila kurang leuwih 30 taun nyaéta antara taun 1655 - 1584? Ku lantaran kakawasaan Mataram nyirorot, Pasualan-pasualan sosial saperti bencana alam, wabah kasakit, jeung utamana perang téh teu karandapan nepika rahayat Wira Tanu bisa mekar. Jumlah rahayatna nambahan + jadi 2000 urang. Wira Tanu disebut ogé Dalem (wld = regent) dumasar kana jumlah masarakat nu dipingpinna. Éta hal ditétélakeun dina D. 24 Januari 1680, jadi saméméhna ogé Wira Tanu téh geus mingpin “regentschap” (satuan wilayah satingkat pedaleman atawa kabupatén).

Eusi D. 24 Januari 1680 nyaéta saperti kieu:

“………medebrengende een brieffje of javaanse lontor door gemelte javanen te lande van den regent Aria Wira Tanoe uyt de negorye Tsitanjor,……..” anu pihartieunana kira-kira saperti kieu:
(……….mawa surat lontar Jawa ku urang Jawa ti regent Aria Wira Tanu ti negorij Cianjur).

Aya sababaraha catetan penting tina katerangan di luhur:

  1. Nu dimaksud negorij téh nyaéta tempat mukim, ku kituna regenschap téh salah sahiji negorij. Jadi regentschap téh mangrupa negorij, sedeng negorij téh can tangtu regentschap. Begorij bisa mangrupa babakan atawa kampung. Ku kituna saupama aya negorij di jero negorij urang sebut waé sub-negorij atawa “onder negorij.”
  2. Tina poin nu ka-hiji bisa dicindekkeun yén “negorye Tsitsanjor” mibanda harti “regentschap” Cianjur. Teu mungkin sub negorij Cianjur ku sabab:
  3. Wira Tanu nganjrekna di Cikundul (sub-negorij), lain di Cianjur.
  4. Sub negorij mah Cianjur mah dipingpinna ku “Kingwey” (Ki ngabehi) Santaparana anu gugur dina perang ngalawan Banten (D.24 Januari 1980)

Perlu ditandeskeun, yén mangsa harita kakawasaan wira Tanu diangkat sacara sosial ku masarakatna, jadi moal aya bungkeuleukan surat kaputusana, upamana ti pihak VOC atawa Mataram. Kakawasaan Wira Tanu harita ngawengku +14 Negorij nu biasa disebut umbul atawa cutak. Ku kituna, turunan Wira Tanu nu ka hiji (Wira Tanu II) satuluyna jadi ahli waris dalem anu kadua, tapi anu mimiti dina mangsa kakawasaan VOC sacara de facto jeung de jure Walanda taun 1691 – 1707.

Falsafah

[édit | édit sumber]

Cianjur mibanda falsafah nu katelah ngaos, mamaos, jeung maénpo anu ngingetkeun balaréa kana 3 (tilu) aspék kaparipurnaan hirup.[2]

  1. Ngaos nyaéta tradisi ngaji nu méré suasana jeung nuansa Cianjur anu masarakatna ragem. Ieu citra minangka wewengkon agamis téh cenah geus ditaratas ti mimiti Cianjur ngadeg kira-kira taun 1677. Cianjur diadegkeun ku usahana para ulama jeung budayawan jaman baheula anu gencar ngembangkeun syiar Islam. Hal éta nu nyababkeun Cianjur kungsi katelah gudangna santri jeung kyai. Upama ditilik saliwat sajarah pajuangan di tatar Cianjur jauh saacan mangsa perang kemerdékaan, tétéla yén kakuatan-kakuatan pajuangan kamerdékaan mangsa harita tumuwuh jeung ngagolak ogé di pasantrén-pasantrén. Réa pajuang nu ménta widi para kyai saacan mangkat ka médan perang. maranéhna kakara ngarasa lengkep jeung percaya diri ka médan juang sabada meunang widi ti para kyai.
  2. Mamaos nyaéta seni tembanganu ngagambarkeun lemesna budi jeung rasa anu matak ngaraketkeun tali duduluran jeung patalimarga dina hirup kumbuh sapopoé. Seni mamaos lahir tina hasil cipta, rasa, jeung karsa Bupati Cianjur R. Aria Adipati Kusumahningrat anu katelah Dalem Pancaniti. Anjeunna jadi pupuhu tatar Cianjur kira-kira taun 1834-1862. Ieu seni mamaos téh maké waditra kacapi indung jeung kacapi rincik, sarta suling anu mirig juru tembang. Rumpaka mamaos umumna leuwih réa ngungkapkeun pupujian ngeunaan kaagungan Alloh S.W.T jeung sagala ciptaan-Na.
  3. Ana pon maénpo nyaéta seni béla diri nu kaasup kana golongan penca silat anu ngagambarkeun kaparigelan jeung kakuatan. Nu nyiptakeun jeung nyebarkeun ieu seni maénpo téh nyaéta R. Djadjaperbata atawa nu leuwih dipikawanoh minangka R.H. Ibrahim. Aliran ieu boga ciri maén rasa nyaéta sénsitivitas anu mampuh maca sagala gerakan lawan nalika anggota awak pada-pada antel. Dina maénpo dipikawanoh élmu Liliwatan jeung Peupeuhan

Pamaréntahan

[édit | édit sumber]

Pagawé Nagari Sipil (PNS)

[édit | édit sumber]

Jumlah Pagawé Nagari Sipil (PNS) di Kabupatén Cianjur taun 2021 nyaéta 10.170, kalawan 5.054 pagawé lalaki jeung 5.116 pagawé awéwé. Ditempo tina tingkat péndidikanna, PNS di pamaréntah Kabupatén Cianjur lolobana lulusan sarjana/sadarajat lobana 7.803 urang (76,72%), lulusan diploma III aya 999 urang, lulusan diploma I/II 412 urang, lulusan SMA/sadarajat 837 urang, lulusan SMA/sadarajat 837 urang, sarta lulusan SMP 91 urang, jeung lulusan SD aya 28 urang. PNS pamaréntah Kabupatén Cianjur lolobana awéwé kalawa jumlahna 5.116 urang (50,30%) sarta pagawé lalaki jumlahna 5.054 urang (49,70%).[10]

Déwan Perwakilan Rahayat Daérah (DPRD)

[édit | édit sumber]

Jumlah anggota DPRD Kabupatén Cianjur lobana 50 urang, rincianna 41 urang lalaki (82%) jeung 9 urang awéwé (18%). Di handap ieu daptar anggota DPRD jeung partéina taun 2020:[18]

  1. Partéi Demokrat 3 urang
  2. Perjuangan (PDIP) 3 urang
  3. Partéi Golongan Karya (GOLKAR) 8 urang
  4. Partéi Keadilan Sejahtera (PKS) 3 urang
  5. Partéi Persatuan Pembangunan (PPP) 3 urang
  6. Partéi Gerakan Kabupaten Cianjur Raya (GERINDRA) 11 urang
  7. Partéi Amanat Nasional (PAN) 2 urang
  8. Partéi Kebangkitan Bangsa (PKB) 2 urang
  9. Partéi Nasional Demokrat 3 urang

Jumlah Satuan Perangkat Daerah di Pamarentah Kabupaten Cianjur nyaéta:[19]

  1. Sekretariat Daerah Kabupaten Cianjur
  2. Sekretariat DPRD Kabupaten Cianjur
  3. Dinas Pendidikan dan Kebudayaan
  4. Dinas Kaséhatan
  5. Dinas Pekerjaan Umum jeung penataan Ruang
  6. Satuan Polisi Pamong Praja jeung pemadam Kebakaran
  7. Dinas Sosial
  8. Dinas Pariwisata
  9. Dinas Pertanian, Perkebunan, Pangan, Holtikultura
  10. Dinas Kelautan, Perikanan, jeung Peternakan
  11. Dinas Pengendalian Penduduk Keluarga Berencana
  12. Dinas Kependudukan jeung Pencatatan Sipil
  13. Dinas Pemberdayaan Masarakat jeung Desa
  14. Dinas Penanaman Modal jeung Pelayanan Terpadu Satu Pintu
  15. Dinas Koperasi, Usaha Leutik, Menengah, Perdagangan jeung Perindustrian
  16. Dinas Tanagakerja jeung Transmigrasi
  17. Dinas Komunikasi, Informatika, Persandian jeung Statistik
  18. Dinas Perhubungan
  19. Dinas Lingkungan Hidup
  20. Dinas Kearsipan
  21. Dinas Kearsipan jeung Perpustakaan
  22. Dinas Perumahan, Kawasan Permukiman, jeung Pertanahan
  23. Badan Perencanaan Pembangunan Daerah
  24. Badan Kepegawaian Pendidikan jeung Pelatihan Daerah
  25. Badan Pengelolaan Keuangan dan Aset Daerah
  26. Badan Pengelolaan Pendapatan Daerah

Khas Cianjur

[édit | édit sumber]

Plasma Nutfah

[édit | édit sumber]
Béas Pandan Wangi
  1. Béas Pandan Wangi katelah minangka béas asli khas Cianjur anu mangrupa hiji-hijina béas anu seungit pandan jeug hiji-hijina béas anu kualitasna panghadéna. Béas ieu euweuh di wewengkon séjén, alatan kitu ieu béas téh jadi has Cianjur. Rasana pulen jeung hargana leuwih mahal ti batan béas biasa. Pasawahan Cianjur nu ngahasilkeun ieu béas asli Cianjur téh iwal ti wewengkon kacamatan Warungkondang, Cugenang jeung sawaréh deui di Kacamatan Cianjur. Legana kira-kira 10,392 Ha atawa 10,30 % legana tina sakuliah lahan pasawahan di Kabupatén Cianjur. Produksi rata-rata per héktarna kira-kira 6,3 ton jeung produksi unggal taunna 65,089 ton.
    Hayam Pelung
  2. Hayam Pelung nyaéta hayam has Cianjur nu numutkeun carita mimiti aya di wewengkon Buni Kasih, Warungkondang tuluy dibudidayakeun di sakuliah Cianjur, utamana di wewengkon nu hawana semu tiis. Dedegan hayam pelung jangkung gagah dipapaés ku bulu-bulu hideung-beureum sakapeung hawuk. Jawérna beureum euceuy nangtung ngaramo. Ieu hayam téh boga kautamaan sora kongkorongok anu ngelewung panjang pisan, ku alatan kitu ieu hayam téh sok dikongkurkeun. Upama geus jadi pinunjul dina kongkur, hayam pelung bisa dihargaan nepika mangjuta-juta rupia.

Kaolahan

[édit | édit sumber]
tauco khas Cianjur
  1. Tauco Cianjur
  2. Géco
  3. Roti unyil
  4. Ranginang
  5. Opak
  6. Putumayang
  7. Bajigur
  8. Ladu
  9. Manisan bungbuahan

Kasenian

[édit | édit sumber]
Tembang Cianjuran
Tugu Lampu Gentur Cianjur
  1. Seni Tembang Cianjuran, Cianjur
  2. Maénpo, Cianjur-Cikalongkulon-Mandé
  3. Beluk, Kadupandak
  4. Dulag, Kadupandak-Cianjur
  5. Réak, Cilaku
  6. Tari Nyalawena, Sindangbarang
  7. Tari Kuda Kosong, Cianjur
  8. Tari Pelung Manggung, Cianjur
  9. Calung rénténg, Sukanagara
  10. Karinding kawung buhun, Cikalong Kulon
  11. Rudat

Karajinan

[édit | édit sumber]
  1. Lampu Gentur, Jambudipa
  2. Mangsi/tinta Gentur, Jambudipa
  3. Karajinan awi, Ciranjang

Adat jeung Tradisi

[édit | édit sumber]

Upacara adat

[édit | édit sumber]

Tradisi

[édit | édit sumber]

Bupati/Dalem

[édit | édit sumber]
  1. R.A. Wira Tanu I (1677-1691)
  2. R.A. Wira Tanu II (1691-1707)
  3. R.A. Wira Tanu III (1707-1727)
  4. R.A. Wira Tanu Datar IV (1927-1761)
  5. R.A. Wira Tanu Datar V (1761-1776)
  6. R.A. Wira Tanu Datar VI (1776-1813)
  7. R.A.A. Prawiradiredja I (1813-1833)
  8. R. Tumenggung Wiranagara (1833-1834)
  9. R.A.A. Kusumahningrat (Dalem Pancaniti) (1834-1862)
  10. R.A.A. Prawiradiredja II (1862-1910)
  11. R. Demang Nata Kusumah (1910-1912)
  12. R.A.A. Wiaratanatakusumah (1912-1920)
  13. R.A.A. Suriadiningrat (1920-1932)
  14. R. Sunarya (1932-1934)
  15. R.A.A. Suria Nata Atmadja (1934-1943)
  16. R. Adiwikarta (1943-1945)
  17. R. Yasin Partadiredja (1945-1945)
  18. R. Iyok Mohamad Sirodj (1945-1946)
  19. R. Abas Wilagasomantri (1946-1948)
  20. R. Ateng Sanusi Natawiyoga (1948-1950)
  21. R. Ahmad Suriadikusumah (1950-1952)
  22. R. Akhyad Penna (1952-1956)
  23. R. Holland Sukmadiningrat (1956-1957)
  24. R. Muryani Nataatmadja (1957-1959)
  25. R. Asep Adung Purawidjaja (1959-1966)
  26. Letkol R. Rakhmat (1966-1966)
  27. Letkol Sarmada (1966-1969)
  28. R. Gadjali Gandawidura (1969-1970)
  29. Drs. H. Ahmad Endang (1970-1978)
  30. Ir. H. Adjat Sudrajat Sudirahdja (1978-1983)
  31. Ir. H. Arifin Yoesoef (1983-1988)[24]
  32. Drs. H. Eddi Soekardi (1988-1996)
  33. Drs. H. Harkat Handiamihardja (1996-2001)
  34. Ir. H. Wasidi Swastomo, Msi (2001-2006)
  35. Drs. H. Tjetjep Muchtar Soleh, MM (2006-2011)
  36. Drs. H. Tjetjep Muchtar Soleh, MM (2011-2016) [25]

Demografi

[édit | édit sumber]
RSUD Cianjur

Pangeusi

[édit | édit sumber]

Jumlah pangeusi Kabupatén Cianjur taun 2019-2021 nyaéta:[10]

  • 2019 jumlahna 2.292.366 urang
  • 2020 jumlahna 2.368.613 urang
  • 2021 jumlahna 2.437.838 urang

Laju tumuwuhna pangeusi taun 2019-2010 gedéna 3,33% jeung tumuwuhna di taun 2020-2021 nyaéta 2,92%.[10]

Gegekna jumlah pangeusi di Cianjur teu rata, nyaéta:

  1. 63,90 % di wewengkon kalér anu lega wewengkonna 30,78 %
  2. 19,19 % di wewengkon tengah anu lega wewengkonna 28,25 %
  3. 17,12 % di wewengkon kidul anu lega wewengkonna 40,70 %

Pengeusi Kabupatén Cianjur lolobana budak ngora/d

asa dina umur produktip 15-64 taun anu lobana 1.716.902 urang atawa 43,09%. Kacamatan Cianjur miboga jumlah pangeusi panglobana (7,18%), sedengkeun Kacamatan Campaka miboga jumlah pangeusi pangsaeutikna (0,96). Kacamatan Cianjur ogé jadi kacamatan anu paling padet nyaéta 6.693 jalma/km2, ngaleuwihan rata-rata kapadetan pangeusi di Kabupatén Cianjur anu gedéna 674 jalma/km2. Sedengkeun kapadetan paling handap aya di Kacamatan Naringgul anu jumlahna 160 jalma/km2.[10]

Agama

[édit | édit sumber]

Pangeusi kabupatén Cianjur katelah minangka masarakat réligius anu mayoritas pangeusina ngagem agama Islam nu ngahontal angka 98 %, ana pon pangeusi non muslim ngahontal 2 %, anu wincikanna:

  1. Pangeusi Islam = 1.893.203 urang (98 %)%
  2. Pangeusi Kristen = 32.841 urang (1,7 %)
  3. Pangeusi Budha jeung Hindu = 5.796 urang ( 0,3 %)

Tingkat partisipasi umur sakola

[édit | édit sumber]
  1. Angka Partisipasi Kasar SD/MI Taun 2000 ngahontal 84,52 %
  2. Angka Pastisipasi Kasar SMTP ngahontal 38,50 %

Angka Partisipasi Kasar SMTA ngahontal 11,98 %

Indikasi ronjatan darajat kaséhatan masarakat

[édit | édit sumber]
  1. Angka Kamaténi Ibu (AKI) kiwari ngahontal angka 373 per 100.000 gumelaran, turun tina kaayaan taun-taun saméméhna nyaéta 420 per 100.000 gumelaran.
  2. Angka Kamaténi Bayi (AKB) ngahontal 62,00 per 1.000 gumelaran hirup, turun tina kaayaan saméméhna nyaéta 65,38 per 1.000 gumelaran hirup.
  3. Angka Harepan Hirup (AHH) ngahontal rata-rata 66,45 taun, naék tina kaayaan saméméhna nyaéta 62 taun.

Pangatikan

[édit | édit sumber]

Jumlah sakola di Kabupatén Cianjur taun 2021 aya 4.097 diwangun ku 1.396 sakola negeri jeung 2.701 sakola swasta. Di handap ieu jumlah sakola di Kabupatén Cianjur:[26]

  1. Taman Kanak-Kanak (TK) jumlahna 350 sakola
  2. Sakola Dasar (SD) jumlahna 1.239 sakola
  3. Sakola Menengah Pertama (SMP) jumlahna 418 sakola
  4. Sakola Menengah Atas (SMA) jumlahna 98 sakola
  5. Sakola Menengah Kajuruan (SMK) jumlahna 186 sakola
  6. Sakola Luar Biasa (SLB) jumlahna 8 sakola, nyaéta:[27]
    • NPSN 20254693 SLB ABC BINA BANGSA
    • NPSN 20256464 SLB CAHAYA GEMILANG PERTIWI
    • NPSN 20258237 SLB PERMATA CIRANJANG
    • NPSN 20267753 SLB NEGERI SUKANAGARA
    • NPSN 20267754 SLB AL-AZAMI
    • NPSN 20268247 SLB BC PURNAMA
    • NPSN 20269403 SLB-C BINA ASIH
    • NPSN 20271063 SLB A-B BINA ASIH

Di handap ieu sababaraha hiji paguron luhur anu aya di Kabupatén Cianjur:[28]

  1. Akademi Kebidanan Cianjur
  2. Akademi Keperawatan Pemkab Cianjur
  3. Sekolah Tinggi Ilmu al-Qur'an Zad Cianjur
  4. Sekolah Tinggi Ilmu Kaséhatan Cianjur
  5. Sekolah Tinggi Ilmu Kaséhatan Permata Nusantara
  6. Sekolah Tinggi Teknologi Ar-rahmah Cianjur
  7. Sekolah Tinggi Téologi Cianjur
  8. Sekolah Tinggi Téologi Cipanas
  9. Sekolah Tinggi Téologi Presbyterian Shema
  10. Sekolah Tinggi Téologi SAPPI Ciranjang
  11. STAI Imam Syafi`i Cianjur
  12. STIS Nahdlatul Ulama Cianjur
  13. STIT Al-Azami Cianjur
  14. STIT Nurul Hikmah Cianjur
  15. Universitas Putra Indonesia
  16. Universitas Suryakancana

Kasehatan

[édit | édit sumber]

Angka kasakitan masarakat Kabupatén Cianjur taun 2021 nyaéta 14,86%, anu hartina tina sataun éta aya 14,86% pangeusi anu gering. Aya 3.778 urang tanaga kaséhatan anu aya di Cianjur. Lolobana perawat anu lobana 1.691 urang jeung bidan anu lobana 1.367 urang.[10]

Fasilitas kaséhatan taun 2021 di Kabupatén Cianjur dirojong ku 5 rumah sakit umum anu sumebar di opat kacamatan, 39 puskésmas, 218 doktér, 184 urang tanaga kafarmasian, 50 dokter huntu, jeung 122 tanaga gizi jeung ahli kaséhatan lingkungan.[10]

Daptar rumah sakit jeung puskésmas di Kabupaten Cianjur:[10][29]

  1. Rumah Sakit Umum Daérah Pagelaran
  2. Rumah Sakit Umum Daérah Cimacan
  3. Rumah Sakit Umum Daérah Cianjur
  4. Rumah sakit Dr. Hafizd
  5. Puskésmas Agrabinta
  6. Puskésmas Bojonglarang
  7. Puskésmas Bojongpicung
  8. Puskésmas Campaka
  9. Puskésmas Campakamulya
  10. Puskésmas Cianjur Kota
  11. Puskésmas Cibaregbeg
  12. Puskésmas Cibeber
  13. Puskésmas Cibinong
  14. Puskésmas Cibuluh
  15. Puskésmas Cidaun
  16. Puskésmas Ciherang
  17. Puskésmas Cijagang
  18. Puskésmas Cijati
  19. Puskésmas Cijedil
  20. Puskésmas Cikadu
  21. Puskésmas Cikalongkulon
  22. Puskésmas Cikondang
  23. Puskésmas Cilaku
  24. Puskésmas Cipanas
  25. Puskésmas Ciranjang
  26. Puskésmas Cugenang
  27. Puskésmas Gekbrong
  28. Puskésmas Gunungbitung
  29. Puskésmas Haurwangi
  30. Puskésmas Kademangan
  31. Puskésmas Kadupandak
  32. Puskésmas Kalapanunggal
  33. Puskésmas Karangtengah
  34. Puskésmas Leles
  35. Puskésmas Mande
  36. Puskésmas Muka
  37. Puskésmas Nagrak
  38. Puskésmas Naringgul
  39. Puskésmas Pacet
  40. Puskésmas Pagelaran
  41. Puskésmas Pasirkuda
  42. Puskésmas Sindangbarang
  43. Puskésmas Sindangkerta
  44. Puskésmas Sukaluyu
  45. Puskésmas Sukamahi
  46. Puskésmas Sukanagalih
  47. Puskésmas Sukanagara
  48. Puskésmas Sukaresmi
  49. Puskésmas Takokak
  50. Puskésmas Tanggeung
  51. Puskésmas Warungkondang

Transportasi

[édit | édit sumber]
Angkot di salah sahiji jalan raya Cianjur
Statsion Cianjur
Statsion Cianjur
Istana Presiden Cipanas,Cianjur
Kebun Raya Cibodas
Alun-Alun Cianjur
Masjid Agung Cianjur
Situs Megalitikum Gunung Padang
Istana Cipanas taun 1920-1930
Taman Joglo Cianjur

Ibukota kabupatén Cianjur diliwatan ku jalan nasional (Jakarta-Bogor-Bandung), sarta jalur karéta api Jakarta-Bogor-Sukabumi-Cianjur. Pikeun ka Cianjur bisa ngaliwatan jalan darat, upama ti Jakarta bisa ngaliwatan jalur Puncak, jalur Sukabumi atawa jalan alternatif ngaliwatan Jonggol.

Moda Transportasi

[édit | édit sumber]

Terminal

[édit | édit sumber]

Statsion

[édit | édit sumber]

Palabuan

[édit | édit sumber]
Gambar:Palabuan situ Jangari Cianjur.jpg
para

laut

[édit | édit sumber]

darat

[édit | édit sumber]

Obyek Wisata

[édit | édit sumber]

Objék wisata nu aya di Cianjur di antarana:

Wisata Alam

[édit | édit sumber]

Wisata Arkeologi

[édit | édit sumber]

Wisata Sejarah

[édit | édit sumber]

Wisata Religius

[édit | édit sumber]

Réferénsi

[édit | édit sumber]
  1. ↑ Pemkab Cianjur.Sekilas Cianjur [internet].Diakses8 Agustus 2011. bisa ditingali di http://cianjurkab.go.id/Ver.3.0/Content_Nomor_Menu_15_3.html Archived 2011-08-26 di Wayback Machine
  2. ↑ a b c d e f g h Disbudpar.2007. Kearifan masyarakat Jawa Barat dalam pelestarian lingkungan hidup (Wilayah Priangan Barat). Bandung. Disbudpar
  3. ↑ BPS. 2010. Hasil Sensus Penduduk 2010, Data Agregat per Kecamatan di Kabupaten Cianjur, Angka Sementara [internet]. Diakses 8 Agustus 2011. Bisa ditingali di: www.bps.go.id/hasilSP2010/jabar/3203.pdf
  4. ↑ Cermin Sejarah.Sejarah Kebudayaan Cianjur [internet]. diakses 11 Agustus 2011. bisa ditingali di: http://cerminsejarah.blogspot.com/2009/06/sejarah-kebudayaan-cianjur.html Archived 2012-11-14 di Wayback Machine
  5. ↑ Telkom.Informasi Kode Area dan Negara"[internet]. diakses 8 agustus 2011. bisa ditingali di: http://www.telkom.co.id/layanan-pelanggan/informasi-kode-area-dan-negara.html[tumbu nonaktif]
  6. ↑ Perpres No. 6 Tahun 2011". 17 Februari 2011. Diakses 23 Mei 2011.
  7. ↑ "Visi dan Misi - BAPPENDA Kabupaten Cianjur". bappenda.cianjurkab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-27.  Archived 2023-02-27 di Wayback Machine
  8. ↑ "Visi dan Misi - BAPPENDA Kabupaten Cianjur". bappenda.cianjurkab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-27.  Archived 2023-02-27 di Wayback Machine
  9. ↑ "Letak Geografis". Website Resmi Cianjur (dalam id-ID). Diakses tanggal 2020-01-20.  Archived 2020-08-07 di Wayback Machine
  10. ↑ a b c d e f g h Badan Pusat Statistik (BPS) Kabupaten Cianjur (2022). Statistik Daerah Kabupaten Cianjur 2022. Nomor Publikasi 32030.2238. Cianjur: Badan Pusat Statistik Kabupaten Cianjur. 
  11. ↑ J. Noorduyn & A. Teeuw. 2009. Tiga Pesona Sunda Kuna. ISBN 978-979-419-356-3. Jakarta:PT Dunia Pustaka Jaya
  12. ↑ Atja. 1968. Tjarita Parahijangan. Bandung: Yayasan Kebudayaan Nusalarang
  13. ↑ Wangsakerta, P. (1679-1682). Pustaka Rajyarajya i Bhumi Nusantara, Parwa II Sarga 2 dan Sarga 4, Parwa III Sarga 1,2, dan 3. Bogor: Transliterasi Saleh Danasasmita
  14. ↑ a b c d Yoseph Iskandar. 2001. Sejarah Jawa Barat (Yuganing Rajakawasa). Bandung:CV Geger Sunten
  15. ↑ Agus Aris Munandar.2007.Bangunan Suci Pada Masa Kerajan Sunda, Tinjauan Terhadap Kerangka Analisis.prosiding dina Seminar Sejarah dan Kebudayaan Sunda Kuna, Kampung Budaya Sindangbarang, Bogor
  16. ↑ Budi Brahmantyo.Keagungan Situs Megalitik Gunung Padang. Pikiran Rakyat, Jumat, 20 Januari 2006
  17. ↑ Haris Sukéndar.-. Peninggalan situs megalitikum di kabupaten Cianjur. Jakarta:Puslit Arkenas
  18. ↑ "Badan Pusat Statistik Kabupaten Cianjur". cianjurkab.bps.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  19. ↑ "PERDA Kab. Cianjur No. 8 Tahun 2016 tentang Pembentukan dan Susunan Perangkat Daerah Kabupaten Cianjur [JDIH BPK RI]". peraturan.bpk.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  20. ↑ Wakil Bupati Buka Festival Situ Janari II tahun 2011 Archived 2015-10-18 di Wayback Machine (diakses 1 Oktober 2011)
  21. ↑ (id)Papajr Tradisi Urang Cianjur dalam Menyambut bulan Ramadhan Archived 2011-10-14 di Wayback Machine (diakses 1 Oktober 2011)
  22. ↑ (id)Nasi Liwet 300 M Meriahkan HJC 334[tumbu nonaktif] (diakses 1 Oktober 2011)
  23. ↑ (id)Parade Kesenian dengan Tradisi Kuda Kosong Archived 2011-05-18 di Wayback Machine (diakses 1 Oktober 2011)
  24. ↑ Yayasan Cikundul. 1988. Riwayat Singkat Dalem Cikundul". citakan ka 2.Cianjur
  25. ↑ Hari Jadi Cianjur[internet]. diakses 8 Austus 2011. bisa ditingali di: http://cianjurkab.go.id/Ver.3.0/Content_Nomor_Menu_16_3.html Archived 2011-07-24 di Wayback Machine
  26. ↑ "Data Sekolah - Pauddikdasmen". dapo.kemdikbud.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  27. ↑ PENDIDIKAN, DATA. "Daftar Lengkap Pendidikan Khusus (SLB) di Kab. Cianjur Beserta Alamatnya". DATA PENDIDIKAN. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  28. ↑ "Data Pendidikan Kemendikbudristek". referensi.data.kemdikbud.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  29. ↑ "Dinas Kesehatan | Satu Data Cianjur | cianjurkab.go.id". satudata.cianjurkab.go.id. Diakses tanggal 2023-02-28.  Archived 2023-02-28 di Wayback Machine
  30. ↑ a b c d e Disbudpar Jawa Barat.2007. Profil Peninggalan Sejarah dan Purbakala di Jawa Barat dalam Khasanah Sejarah dan Budaya .Bandung:Disbudpar Jawa Barat.
  31. ↑ a b c d e f g h Haris Sukendar. 2001. Peninggalan Tradisi Megalitik di Daerah Cianjur, Jawa Barat. Jakarta: Puslit Arkenas.
  32. ↑ (id) Mesjid Agung Cianjur Archived 2011-09-13 di Wayback Machine(diakses 1 Oktober 2011)
  33. ↑ (id) Yayasan Pangeran Hidayatullah Cianjur Archived 2012-02-04 di Wayback Machine (diakses 1 Oktober 2011)
Dicomot ti "https://su.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabupatén_Cianjur&oldid=667851"